Spanning neemt toe, onder meer op arbeidsmarkt VS

Volgens het Amerikaanse JOLTs (Job Openings and Labor Turnover) rapport over juli neemt de spanning op de Amerikaanse arbeidsmarkt verder toe. Het aantal vacatures nam met bijna driekwart miljoen toe tot 10,9 miljoen.

Dat is in absolute aantallen een record en, zoals het eerste plaatje laat zien, het is ook een record wanneer de vacatures worden uitgedrukt als percentage van de totale werkgelegenheid. In Nederland wonden we ons onlangs op over het feit dat het aantal vacatures bij ons nu groter is dan het aantal werkzoekenden. In de VS overtreft het aantal vacatures het aantal werklozen al enkele maanden en wordt het verschil steeds groter. In juli waren er 8,7 mln werklozen en, als gezegd, 10,9 mln vacatures.

Deze spanning op de arbeidsmarkt roept de vraag op of dit gaat leiden tot versnelling van de loonstijging. Tot nog toe valt dit nogal mee (of tegen, zo je wilt). Wat we nu meemaken is uniek, waardoor we geen houvast hebben aan ervaringen uit het verleden. De logica zegt dat fors toegenomen spanning op de arbeidsmarkt tot een grote loonstijging leidt. Of dat werkelijk gebeurt en hoe lang het duurt eer het zover is, weten we niet. We kunnen niets beters doen dan naar de cijfers kijken en naar anekdotes luisteren.

Loonstijging neemt iets toe
De Atlanta Fed publiceert cijfers over de loonontwikkeling. Economen volgen veelal hun 'wage growth tracker', een maatstaf die aangeeft wat de mediane loonstijging is van individuen gedurende de afgelopen 12 maanden. Alleen al vanwege dat laatste zit er een vertraging in deze cijfers. Enfin, deze maatstaf liet een stijging zien van 3,6% jaar-op-jaar in juli, waarna de loonstijging versnelde naar 3,9% in augustus. Het volgende plaatje laat zien dat we daarmee aan de bovenkant zijn aanbeland van de band waarin de loonstijging zich al jaren bevindt. In een toelichting schrijft de Atlanta Fed wel dat als naar weekcijfers wordt gekeken het groeitempo inmiddels is gestegen naar 4,4%. Ik denk niet dat we daar wakker van moeten liggen, maar het is wel iets om goed in de gaten te houden. Veel economen denken dat dit allemaal gaat meevallen. Persoonlijk ben ik daar minder van overtuigd. De reden is dat het volgens mij nogal logisch is dat meer vraag dan aanbod leidt tot prijsstijgingen (in dit geval loonstijgingen).

In de cijferbrij die de Atlanta Fed produceert op dit gebied kunnen we ook kijken naar allerlei verschillende groepen. Toen ik grasduinde in de cijfers viel mij de volgende grafiek op. De loonstijging van jongeren zit behoorlijk in de lift. Na het uitbreken van de pandemie liep hun loonstijging het meest terug, maar de laatste maanden gaat het veel beter. Dat lijkt mij een goede zaak. De leeftijdscategorie waartoe ik behoor - ik val vrij ruim in de 55+ groep - moet met minder tevreden zijn. Als generatie mogen wij echter bepaald niet klagen over hoe ons economisch leven (tot nog toe) is verlopen.

Orders Duitse industrie vergroten voorsprong op productie
Duitse bedrijven in de verwerkende industrie zagen hun orderportefeuilles in juli opnieuw stevig toenemen: 3,4% ten opzichte van juni toen de orders ook al met 4,6% maand-op-maand toenamen. De jaar-op-jaar stijging van 24,7% is uiteraard geflatteerd door de diepe recessie vorig jaar. Ten opzichte van juli 2019 werd een toename geboekt van 16,8%. Dat is robuust.

Met de productie wil het minder vlotten. Vanwege leveringsproblemen, vooral in de voor Duitsland belangrijke automobielsector, blijft de productie daardoor sterk achter. Er werd in juli wel 1,1% meer geproduceerd dan in juni, maar de jaar-op-jaar vergelijking is met +6,3% matig te noemen. Ten opzichte van juli 2019 lag het productieniveau 5,5% lager.

De volgende 2 plaatjes laten vooral het verschil tussen orders en productie duidelijk zien. Het tweede plaatje toont dat de orders meer op de productie zijn vooruitgelopen dan op enig moment gedurende de laatste 20 jaar. Carsten Brzeski, hoofd macro research bij ING, vergelijkt de situatie met een glazen fles tomatenketchup. Tegenwoordig zit ketchup meestal in plastic en kun je daarin knijpen. Dat kan bij glazen flessen niet. Door de dikte van de substantie duurt het altijd even voordat de ketchup uit de fles komt. Niet zelden komt er dan een grote hoeveelheid in een keer. Dat voorziet hij ook voor de productie van Duitse industriële bedrijven. Ik denk dat hij gelijk heeft, maar ik voeg eraan toe dat het ook mogelijk is dat zich opgedroogde stukjes ketchup in de flessenhals nestelen die de stroom ketchup alsnog dwarsbomen.

Kracht machinebouw is teken van grote investeringsbereidheid
Met de Nederlandse industrie gaat het in tegenstelling tot die in Duitsland juist heel goed. Het CBS rapporteerde voor juli een stijging van de gemiddelde dagproductie van 1,3% ten opzichte van juni, een stijging van 14,1% ten opzichte van juli 2020 en van 9% ten opzichte van juli 2019. Heel opvallend zijn de prestaties van de machinebouw. De gemiddelde dagproductie in die sector lag in juli 68% hoger dan een jaar eerder. Uiteraard is dat geflatteerd. Maar ten opzichte van juli 2019 lag de gemiddelde dagproductie in de machinebouw ook 53% hoger. Het is een teken dat de investeringsbereidheid van bedrijven mondiaal hoog is. Gelet op de logistieke verstoringen in de wereld is de productietoename in de machinebouw des te indrukwekkender.

De inflatie in ons land is opgelopen tot 2,4% in augustus, dat was 1,4% in juli. De toename was deels een basiseffect: in augustus vorig jaar daalden de prijzen. De maand-op-maand stijging bedroeg dit jaar 0,4%, iets minder dan de 0,5% van juli. De inflatiecijfers zijn momenteel echter behoorlijk verstoord door het verloop van de pandemie. Zo stegen de prijzen van vakantie-pakketreizen met meer dan 16% ten opzichte van een jaar eerder en de prijzen van bungalowparken met 12%. Maar dat had alles te maken met de prijsdalingen die vorig jaar werden doorgevoerd om klandizie te trekken.

De huren stegen nauwelijks. Huren en aan huiseigenaren toegerekende huren maken circa 23% van het inflatiemandje uit. Huren, ook die in de vrije sector, zijn door wetgeving voor 3 jaar aan banden gelegd. Dat gaat de inflatiecijfers in ons land de komende 3 jaar beperken. Ik vind dit wel heel erg grappig. Excuses als ik dit al eerder heb geschreven, maar de ECB haalt allerlei capriolen uit om de inflatie aan te jagen en in Nederland nemen we maatregelen die de inflatie juist drukken. Mooie beleidscoördinatie!

ECB gaat 'herkalibreren'
Overigens was de persconferentie van ECB-president Christine Lagarde c.s. gisteren iets minder tenenkrommend saai dan anders. De ECB vermindert de maandelijkse aankopen onder het Pandemic Emergency Purchase Programme. In de VS zouden ze dat 'tapering' noemen, maar Lagarde houdt het op "herkalibreren".

De ECB denkt dat de hogere inflatie tijdelijk is en dat denken ze in Frankfurt al een hele tijd… Wel hebben ze hun inflatieramingen voor dit jaar en volgend jaar verhoogd en zelfs die voor 2023, zij het dat laatste slechts binnen de marge van afrondingsverschillen. Hoe langer de inflatie hoog blijft, des te groter de kans op zogeheten 'tweede-ronde effecten', dat wil zeggen dat de loonstijging ook aantrekt en er een zichzelf in standhoudend proces ontwikkelt. Als dat de inflatie tot rond de 2% brengt op middellange termijn is er niets aan de hand, maar anders....

Tegengestelde signalen uit China
Hoewel er nogal wat signalen zijn dat de Chinese economie momenteel vertraagt (industriële productie, particuliere consumptie, kredietverlening etc.), blijven de cijfers over de buitenlandse handel sterk. In augustus voerde China (in lopende dollars en dus nominale waarden) voor 25,6% meer uit dan een jaar eerder. Augustus 2020 was geen zwakke exportmaand, dus hier zit zeker een hoop momentum. De importwaarde lag in augustus maar liefst 33,1% hoger dan een jaar eerder (+28,1% in juli), ook niet verkeerd. Toch verwacht ik dat het groeitempo in China de komende tijd zal blijven dalen. Het beleid van de regering Xi lijkt momenteel meer gericht op het verminderen van inkomensverschillen dan op het ondersteunen van economische groei. En de deltavariant lijkt in China nog steeds een behoorlijk probleem te vormen.

Per saldo
Per saldo gaat het nog best goed in de mondiale economie. De deltavariant, de Chinese groeivertraging en de logistieke verstoringen vormen onzekerheden, maar het momentum is nog best oké. Ondanks overduidelijke leveringsproblemen in de Duitse industrie blijven klanten daar orders plaatsen. En de explosie van productie in de Nederlandse machinebouw suggereert dat bedrijven wereldwijd nog stevig aan het investeren zijn.

De onzekerheden rond de inflatie blijven. In de VS wordt de arbeidsmarkt allengs krapper en lijkt de loonstijging nu ook in de statistieken te versnellen, al is dit nog licht.

Han de Jong

Han de Jong is voormalig hoofdeconoom bij ABN Amro en nu onder andere huiseconoom bij BNR Nieuwsradio. Zijn commentaren zijn ook te vinden op Crystalcleareconomics.nl

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.