Aangeboden: NVM Agrarisch & Landelijk
Ruimte voor Ruimte biedt boeren kansen
Volgens makelaar Sjaak Swart van Westelijke Land en Tuinbouw Makelaars (WLTM) uit Bleiswijk is het goed dat de Ruimte voor Ruimte-regeling bestaat; hij verwacht dat meer agrariërs er gebruik van zullen maken. Al is hij ook kritisch. "Vooral door onwetendheid is niet iedere gemeente even slagvaardig met het toepassen van de regeling."
Swart werkt al jaren als makelaar en taxateur in Noord-Holland voor WLTM, gespecialiseerd in agrarisch vastgoed en landelijk wonen. Hij heeft veel ervaring met Ruimte voor Ruimte. Voortkomend uit de Regeling Bedrijfsbeëindiging Veehouderij, introduceerde de overheid deze regeling in 2000 met het streven de kwaliteit van het landelijk gebied te verbeteren. Volgens Swart, zelf boerenzoon, geeft het agrariërs meer keuze wat zij met hun bedrijf willen doen. "Ik zie vaak oudere ondernemers die geen opvolging hebben voor hun bedrijf. Of die gedwongen zijn grote investeringen te doen en dan besluiten om ermee te stoppen. Ze kunnen daarna hun bedrijf doorverkopen aan een collega, maar dankzij Ruimte voor Ruimte kunnen ze ook besluiten om de bedrijfsgebouwen te slopen en er verkoopbare bouwkavels voor terug te krijgen. Als makelaar kijk je dan wat het beste voor ze past. Het is altijd maatwerk."
Landschap ontsierende gebouwen
Een goed voorbeeld hiervan is een voormalige bloembollenkwekerij in Egmond aan den Hoef, door vier generaties bestierd, waarbij Swart de verkoop van de bouwkavels heeft begeleid. Een begrip dat bij Ruimte voor Ruimte dan om de hoek komt kijken, is of het landschapontsierende gebouwen betreft. Denk daarbij aan gedateerde schuurgebouwen, asbestdaken en grote erven. Dit zijn allemaal objecten die veel ruimte in beslag nemen. De sloop ervan leidt tot een kleinere bouwkavel en dus een uitbreiding van het landelijke gebied. "Bij de bloembollenkwekerij speelde ook nog eens mee dat deze pal naast de duinen lag", zo legt Swart uit.
Herbestemming
In het gemeentelijke beeldkwaliteitsplan valt te lezen dat het massale volume van de bedrijfsgebouwen het karakteristieke doorzicht op de achterliggende duinrand belemmert. Daardoor staat men positief tegenover een herbestemming. Zo'n beeldkwaliteitsplan, meestal opgesteld door een extern bureau, speelt volgens Swart een cruciale rol bij Ruimte voor Ruimte. Vaak staan er ook de richtlijnen in voor de nieuw te bebouwen woonkavel(s). "Men kijkt dan naar de bestaande bebouwing", geeft Swart aan. "Nieuw te bouwen woningen moeten hierop aansluiten. Je kunt zelf wel voorstellen dat bijvoorbeeld notariswoningen wel heel gek zouden staan in het landelijke gebied van Egmond." Zo zal voor de bollenkwekerij een klassieke stolpwoning terugkomen en vier andere woningen die de uitstraling van agrarische schuurbebouwing krijgen. De boerenfamilie zal drie van deze woningen zelf betrekken. De andere twee gaan naar particulieren die graag landelijk willen wonen.
Volgens Swart is het een win-winsituatie: er wordt ruimtelijke kwaliteitswinst geboekt en de afwaardering en de sloopkosten van de gebouwen, die toch al leeg komen te staan worden door de Ruimte voor Ruimte-regeling gecompenseerd. Tegelijkertijd ziet hij dat de ene gemeente slagvaardiger opereert dan de andere. Wat het ingewikkeld maakt, is dat de Ruimte voor Ruimte-regeling een landelijke regeling is maar die per provincie anders wordt toegepast en dus ook nog eens moet passen binnen een specifiek omgevingsplan. Daarbij komt vanaf 1 januari ook nog eens de nieuwe Omgevingswet om de hoek kijken. Volgens Swart moeten gemeentes hier soms nog aan wennen. "Dan hebben ze bijvoorbeeld nog niet alles op papier staan of beroepen ze zich op oude omgevingsplannen. Dat is geen onwil – gemeentes denken juist goed mee bij Ruimte voor Ruimte – maar eerder onwetendheid." Swart ging zelf een keer langs bij een huiverige gemeente met een NVM-medewerker die een scriptieonderzoek naar Ruimte voor Ruimte had gedaan en uitlegde wat er allemaal mogelijk was met de regeling. "Toen ging die gemeente alsnog overstag, wat goed is. Ook met het oog op de toekomst als meer agrarische ondernemers ermee gaan stoppen. Ruimte voor Ruimte biedt die mensen dan een keuze."
