Jaaroverzicht 2017
De agrarische hoogte- en dieptepunten
Voor agrarisch Nederland gaat 2017 niet onopgemerkt de boeken in. Zo kwam in oktober de langverwachte minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit in de vorm van Carola Schouten. Tranen vloeiden er ook, bijvoorbeeld vanwege de fipronil-affaire. Een overzicht van 2017.
1. Pluimveesector in tranen door fipronil
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) waarschuwde eind juli voor eieren die besmet zouden zijn met de stof fipronil. De landelijke pers dook er bovenop en talkshows hadden genoeg gespreksstof om de 'komkommertijd' spraakmakend te vullen. De affaire was een ware nachtmerrie voor de pluimveesector en het imago van het Nederlandse ei.
Vooral voor pluimveehouders die diensten afnamen van ChickFriend; het bedrijf die de stof onrechtmatig gebruikte om bloedluis tegen te gaan. Zij moesten miljoenen vervuilde eieren vernietigen. Eind 2017 zitten sommige bedrijven nog steeds op slot. De schade wordt geschat op tientallen miljoenen euro’s. De bestuurders van ChickFriend werden op 10 augustus gearresteerd, maar kwamen in oktober weer vrij.
De rol van de NVWA werd door velen bekritiseerd, zo ook door de Haagse politiek. Dit omdat de instantie al maanden op de hoogte was van mogelijk onrechtmatig gebruik van fipronil op pluimveebedrijven.
2. Carola Schouten nieuwe minister van Landbouw
De wens van veel boeren om het ministerie van Landbouw te herintroduceren, werd op donderdag 26 oktober officieel bekrachtigd. Ten tijde van het formatieproces gonsde het van de geruchten. Eerst wel, toen weer niet, maar uiteindelijk kwam er toch een ministerie van LNV (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit). De post in kabinet-Rutte III is toegeschoven naar Carola Schouten (ChristenUnie). Zij is tot 2021 bestuurlijk verantwoordelijk is voor alle agrarische activiteiten.
Agrarisch Nederland reageerde blij en opgelucht. Na 2 staatssecretarissen op rij wordt de agrarische sector weer vertegenwoordigd door een eigen minister. Voor velen een blijk van waardering voor de agrarische sector.
3. Brabant gaat veehouderij versneld vergroenen
Vrijdag 7 juli was het 'D-day' in Brabant, omdat de Brabantse Staten op die dag stemden over de toekomst van de veehouderij. Zij stemden in met de beleidsplannen van het provinciebestuur om de veehouderij versneld te verduurzamen. Het gevolg is dat varkens- en melkveebedrijven versneld moeten moderniseren, waardoor sommigen waarschijnlijk zullen moeten stoppen.
Op de dag zelf kwamen honderden veehouders naar het provinciehuis Noord-Brabant in Den Bosch om te protesteren tegen de plannen. De hoge opkomst kon echter niet voorkomen dat de nieuwe milieuregels per direct werden geïntroduceerd.
4. Juni en juli gortdroge maanden voor akkerbouw
In de maanden juni en juli werd Noordwest-Europa (België, Nederland en Noord-Frankrijk) geteisterd door flinke droogte. Er viel dusdanig weinig neerslag dat akkerbouwers alle zeilen moesten bijzetten om de gewassen niet te laten verdrogen. In België kreeg de droogte zelfs een officiële status.
(Tekst gaat verder onder de foto)
De beregeningssystemen draaiden in juni en juli op volle toeren.
Het neerslagtekort in Noord-Frankrijk zorgde ervoor dat de departementen Nord en Pas-de-Calais een limiet stelde op het waterverbruik. In Nederland werd vooral Zuidwest-Nederland (Zeeland) getroffen door de droogte. Het watertekort heeft ertoe geleid dat vooral de pootgoedopbrengsten in 2017 tegenvielen. De andere teelten, waaronder consumptieaardappelen, haalden de gelede schade in augustus en september weer in.
5. NRC onthult mestfraude
In november werd agrarisch Nederland opgeschrikt door een artikel NRC Handelsblad over mestfraude. Volgens NRC zou 61% van de mesthandelaren 'vieze handjes' hebben. Volgens de sector zelf zou het slechts om handjevol rotte appels gaan die het voor de rest verpest. Daarbij zou het percentage zo hoog uitvallen, omdat zelfs de kleinste nalatigheden door het NRC als fraude zijn bestempeld.
Naar aanleiding van de publicatie werd Carola Schouten, toen kersverse minister van LNV, door de Eerste Kamer op het matje geroepen. Schouten zelf legde de bal terug bij de mestsector en eiste van hen een plan van aanpak om mestfraude tegen te gaan. Eind december zei Schouten op een ledenvergadering van de Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV) dat de veehouderij zelf verantwoordelijk is voor het bestrijden van mestfraude.
6. Einde aan suikerquotum
Na veel politiek gesteggel werd de Europese suikerquotering op 1 oktober van dit jaar ingetrokken door de Europese Commissie (EC). Maar liefst 50 jaar was de Europese suikerproductie beteugeld door deze maatregel. Vanaf 2017 breekt een nieuw tijdperk aan voor de Europese suikerproductie en ligt areaaluitbreiding in het verschiet.
(Tekst gaat verder onder de foto)
In 2017 is er een einde gekomen aan het Europese suikerquotum. De Nederlandse suikersector is blij dat de productiebeperkende maatregel is komen te vervallen. Volgens Gert Sikken, agrarisch directeur van suikercoöperatie Suiker Unie, is het vervallen van het suikerquotum eerder een kans dan een bedreiging. Als alternatief voor het quotum zijn in Nederland ledenleveringsbewijzen (LLB’s) ingevoerd door Cosun. Dit om de bietenteelt in Nederland niet volledig los te laten.
7. Melkprijs stijgt boven €40 uit
Na 2 tegenvallende jaren kwam de melkprijs in 2017 bij diverse zuivelverwerkers weer boven de €40 per 100 kilo uit. Deze psychologische grens wordt gezien als prijsniveau waarbij de meeste melkveehouders groene cijfers kunnen schrijven. Per saldo stegen sommige melkprijzen met bijna €10. Vooral in de zomermaanden ging de prijsstijging hard. Een recordhoge boterprijs is een van de redenen waarom zuivelaars de melkprijzen snel verhoogden.
(Tekst gaat verder onder de foto)
Na 2 moeilijke jaren steeg de melkprijs deze zomer weer boven de €40 uit.
Dankzij de goede melkprijzen behaalde de Nederlandse melkveehouderij een recordopbrengst van €68.000 per onbetaalde arbeidsjaareenheid (aje). Overigens is het niet de verwachting dat de melkprijs ook in 2018 lange tijd boven de €40 blijven rekenen. Dit omdat de prijs van diverse zuivelfabricaten (kaas en boter) behoorlijk is afgewaardeerd in de laatste maanden van 2017.
8. Glyfosaat voor minimaal 5 jaar verlengd
Dankzij de Duitse landbouwminister Christian Schmidt is het verbruik van het omstreden middel glyfosaat nog minimaal 5 jaar toegestaan in de Europese Unie. Schmidt besloot 27 november toch voor te stemmen, ondanks dat bondskanselier Merkel de landbouwminister had verzocht om zich te onthouden van stemming. Hierdoor ontstond er toch een krappe meerderheid die voor verlening van glyfosaat stemde.
In een eerder stadium (oktober) werd een verlenging van 10 jaar nog geboycot door de Europese Commissie (EC). Dit doordat Duitsland zich toen onthield van stemming. De Franse president Emmanuel Macron heeft zich begin december negatief uitgelaten over een 5-jarige verlenging van glyfosaat. Hij pleit ervoor om glyfosaat voor 2020 van de middelenlijst af te halen.
9. Fosfaat liet melkveehouders niet los
Heel 2017 werd de melkveehouderij in de greep gehouden door fosfaat, als onderdeel van de derogatie voor ruimere mestnormen. Wat in dit 'hoofdpijndossier' in het oog springt, zijn het fosfaatreductieplan en de rechtszaken die melkveehouders aanspanden tegen de Nederlandse staat.
De 3 maatregelen uit het fosfaatreductieplan (de GVE-regeling, het voerspoor en de stoppersregeling) moeten een daling van 8,2 miljoen kilo fosfaat voorzien. Hiervan was op 1 april van dit jaar al 4,5 miljoen kilo gerealiseerd. Door de GVE-regeling is de veestapel bij veel melkveehouders flink uitgedund; tienduizenden koeien zijn geslacht en ook is er veel jongvee geëxporteerd.
Begin mei werd het fosfaatreductieplan buiten werking gesteld voor een selecte groep melkveehouders. In augustus werd het reductieplan ook voor 3 andere groepen geseponeerd. Later oordeelde het gerechtshof dat melkveehouders alsnog vee moesten afvoeren. Pas eind 2017 werd duidelijk dat Europese Commissie (EC) groen licht gaf voor de invoering van het fosfaatrechtenstelsel per 1 januari 2018.
10. Varkenshouderij opgeschrikt door stalbranden
Volgens Wakker Dier kwamen er dit jaar ruim 200.000 varkens om het leven stalbranden. In totaal zijn meer dan 25 stalen afgebrand. Vooral gedurende de zomermaanden kwamen er opvallend veel stalbranden voor. Zo veel dat de POV besloot om een onafhankelijk onderzoek in te stellen, omdat er sprake zou zijn van een patroon.
De meest in het oog springende stalbrand was die bij varkenshouderij 'Knorhof' in Erichem (Gelderland). Bij deze stalbrand kwamen in juli zo’n 20.000 dieren om. Het bedrijf is van de Nederlandse varkenshouder Adriaan Straathof, die bekend staat als een van de grootste varkenshouders van Europa.
11. Dramatische slechte aardappelprijs
Nimmer was de aardappelopbrengst (consumptie) in de EU-5 zo groot als dit jaar. In eerste instantie raamde het NEPG (North-western European Potato Growers), de opbrengst op 27,9 miljoen ton consumptieaardappelen. Later stelde de NEPG de oogstverwachting bij tot een recordopbrengst van 28,9 miljoen ton.
(Tekst gaat verder onder de foto)
In de EU-5 werd dit jaar een recordopbrengst binnengehaald. De aardappelprijs zwicht onder dit grote aanbod. Sinds begin september beweegt de termijnmarkt (EEX) onder €5 per ton. Op de regionale beurzen (fysieke markt) waren er dit najaar zelfs weken bij dat er geen notering werd uitgebracht. Dit vanwege te weinig transacties.
Gesteld kan worden dat er dit jaar nauwelijks ruimte is voor vrije aardappelen en dat de opbrengsten ver onder kostprijs liggen. Mede hierdoor bungelt de akkerbouw onderaan in de inkomensraming van Wageningen University and Research (WUR).
Wouter Baan
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
