Weg met de labels als gangbaar en biologisch

We leven in een tijd waarin sommige uitdrukkingen, tradities en woorden onder een vergrootglas zijn komen te liggen. Omdat ze kwetsen, uitsluiten, polariseren of gewoon niet meer passend zijn. Alsof het niet genoeg is, doe ik ook een duit in het zakje. Ik heb grote moeite met de labels 'gangbaar/regulier' en 'biologisch' in onze sector. Ik pleit ervoor om deze vorm van hokjesgeest overboord te gooien. Weg ermee.

Deze simplistische categorisering staat veel flexibiliteit en innovatiekracht die onze sector hard nodig heeft in de weg. Het staat ook niet voor die krachtige, gezamenlijke vuist die we op gezette tijden willen zien. Deze ongenuanceerde zwart-wit indeling geeft absoluut niet de kleurrijke, diverse praktijk aan. Alleen een volledige acceptatie van de verscheidenheid aan agrarische bedrijfsvoeringen door iedereen in de voedselketen, maakt een krachtige Nederlandse land- en tuinbouw die klaar is voor de toekomst.

Generieke maatregelen
Ik hoor u denken: het zijn toch maar woorden. Maar is de pen niet machtiger dan het zwaard? Het is zelf opgelegde framing die onze landbouw zwaar tekortdoet. Een benepen kadering die onze agrarische ondernemers allerminst recht doet. Ik begrijp de achterliggende gedachte wel. Versnipperde boerenbedrijvigheid gevat in deze termen, maakt ze traceer- en controleerbaar voor overheidsinstanties. En ze kunnen vanuit Brussel en Den Haag lekker los met generieke maatregelen die als 1 grote bureaucratische deken over deze twee vermeende groepen boeren vallen.

Ik heb het woord 'gangbaar' gegoogeld: 'Wat veel voorkomt en gebruikt wordt of waar veel naar gevraagd wordt'. Synoniemen zijn: gebruikelijk, veelvoorkomend en courant. Heeft u wel eens gehoord van een gangbare bakker, een gangbare schilder of gangbaar bouwbedrijf? Ik niet. De hokjes 'gangbaar' en 'biologisch' suggereren bovendien dat de gangbare boer zich niet bekommert om de natuur. Wat uiteraard wel zo is. Gangbaar is niet rechts, biologisch(-dynamisch) is niet links. De waarheid ligt altijd in het midden.

Robuust teeltsysteem
De zogenoemde gangbare agrarische bedrijven zijn inmiddels flink aan het experimenteren geslagen met de hulp van externe kennisbronnen en technologische hulpmiddelen als robots, sensors en drones om aan te passen, om te verbeteren richting een weerbaar en robuust teeltsysteem. Er is dan veel minder chemische gewasbeschermingsmiddelen en kunstmest nodig. Helemaal zonder chemie is ooit de afweging geweest en daarmee een weloverwogen keuze van de biologische vakgenoot. Met een groter risico op dalende oogsten en daarmee een afgenomen garantie op voedselzekerheid. De diensten om het geheel groen te doen zijn verdisconteerd in de hogere afzetprijs voor het biologische product. Daarentegen is nochtans alle duurzame effort van de 'reguliere' boer voor eigen rekening en risico.

'Veelvoorkomend en gebruikelijk' als argumentatie en uitleg waar de grootste groep Nederlandse boeren voor staan, is onterecht. Er is géén grote groep gangbare boeren. Om de Nederlandse landbouw in de toekomst te duiden zijn er vele nieuwe kreten bij gekomen: natuurinclusief, regeneratief, volhoudbaar, koolstof, klimaatneutraal, duurzaam, toekomstbestendig, smart en hightech. Om maar een aantal te noemen. Ik zeg: laten varen al die termen. Ze proberen te vangen wat niet te vangen valt. Elke boer is een uniek individu, boert op een uniek stuk land in een uniek gebied met unieke eigenschappen. De schakeringen in alles wat ertussen gangbaar en biologisch zit, is groot. Bovendien is multifunctionele landbouw met haar agrarische kinderopvang, boerderijeducatie, zorglandbouw, boerderijverkoop en landschapsbeheer het grote uithangbord voor onze land- en tuinbouw bij de burgerij. Al deze diversiteit bij elkaar opgeteld is net zo relevant voor een gezonde landbouweconomie als de soortenrijkdom is voor een gezonde ecologie.

Eco-activiteiten
Alle boeren en hun opvolgende zonen en dochters - ik herhaal: alle boeren - zijn zich bewust van grote opgaven als zorg voor het milieu, behoud van biodiversiteit en het te lijf gaan van klimaatverandering. Het complexe en soms ondoordringbare middelenvoorschrift vanuit de politiek die nooit één voet op het boerenerf heeft gezet, moet op korte termijn plaats gaan maken voor regionale doelen en concrete KPI's. Een aantal succesvolle doelprojecten op het perceel en in de stal begeleid vanuit provincies, kennisinstituten en belangenorganisaties hebben al aangetoond dat het functioneert door aan de basis te werken via beloning, vertrouwen, bewustwording, draagvlak en motivatie.

Wie kan het beste ons landschap onderhouden? Juist ja, de boer. Alle boeren in alle soorten en maten. Labelloos. Dit rentmeesterschap valt in het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid onder eco-activiteiten met daaraan gekoppeld eco-regelingen met daaraan gekoppeld een eco-premie. Hopelijk gaat dit systeem functioneren en krijgt vooral de primaire voedselproducent waar hij/zij recht op heeft.

De uitvoering van de eco-doelen wordt geheel door de unieke boer en zijn/haar bedrijf in zijn/haar specifieke regio ingevuld. Vertrouwend op het vakmanschap en de specifieke kennis van het gebied. Er zijn immers heel veel wegen die naar het mooie Rome leiden. Dit geldt ook voor de zoektocht naar de balans tussen lokale economie en lokale ecologie. En alle inspanningen moeten uiteindelijk leiden naar die ene grote maatschappelijke doelstelling: mondiale voedselzekerheid. Nu en in de toekomst.

Hoe? Niet alleen door de natuur te herstellen, maar ook door boeren te waarderen. Maatschappelijk en in keiharde euro's. Om door te kunnen blijven boeren, zodat alle wereldburgers voorzien zijn in hun eerste levensbehoefte. We moeten echt niet vergeten dat het draait om gezond, voedzaam eten. Labelloos.

Pascal Philipsen

Pascal Philipsen is regiomanager Zuid-Nederland en bemesting specialist bij Timac Agro Nederland.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.