Dit verandert in het middelenpakket voor 2025

Zowel teeltspecialist Jacob Swart van Agrifirm als bedrijfsadviseur akkerbouw Jan Salomons van Delphy benadrukken dat het verlies aan gewasbeschermingsmiddelen vooral te maken heeft met de strenge Europese regelgeving. Er is daarmee een grote behoefte aan alternatieven en innovaties.

Onkruidbestrijding
Met het verdwijnen van middelen als Dual Gold, (S-metolachloor), Safari en Safari DuoActive (triflusulfuron-methyl) is de bestrijding van onkruid in gewassen als suikerbieten, cichorei, witlof en uien aanzienlijk complexer geworden. "Dual Gold speelde een cruciale rol bij de bodemherbiciden, terwijl Safari in suikerbieten en cichorei of witlof veel werd toegepast om hardnekkige onkruiden zoals kamille aan te pakken", legt Salomons uit. "Nu deze middelen niet langer beschikbaar zijn, verschuift de nadruk steeds meer naar mechanische onkruidbestrijding, wat op zijn beurt een hogere arbeidsintensiteit en strikte timing vereist. Hoewel alternatieve middelen, zoals Venzar in suikerbieten, enige verlichting bieden, kunnen zij niet altijd dezelfde brede werking garanderen."

De situatie wordt verder bemoeilijkt door toenemende uitdagingen bij de bestrijding van schimmelziekten. Het gebruik van het fungicide Fandango, dat fluoxastrobine en prothioconazool bevat, is in de uienteelt aanzienlijk beperkt. Tegelijkertijd is de toelating van Zorvec Endavia, een effectief middel tegen valse meeldauw, komen te vervallen. Salomons geeft aan dat deze veranderingen de bestrijding van schimmelziekten bemoeilijken, terwijl de risico's op toename van resistentie bij de overblijvende middelen extra complicaties met zich meebrengt.

Insectenbestrijding
Bij de bestrijding van insecten is het helaas niet veel beter gesteld. Zo blijft flonicamid, verwerkt in het middel Tepekki, een van de weinige overgebleven opties voor het beheersen van bladluizen in suikerbieten. Het beperkte middelenpakket vergroot het risico op resistentie. In de uienteelt vormt het wegvallen van Batavia (nog wel opgebruik in 2025) tegen trips een uitdaging. Benevia is nog wel beschikbaar, maar de hoge kosten en strengere voorschriften voor toepassing van dit middel maken het moeilijk om het breed in te zetten.

Resistentiemanagement bezorgt telers steeds meer hoofdbrekens. Veel gewasbeschermingsmiddelen behoren tot dezelfde chemische groepen, wat de kans op resistentie vergroot. Telers van gewassen zoals suikerbieten en uien moeten daarom meer aandacht besteden aan het afwisselen van middelen en het zorgvuldig plannen van behandelingen om de effectiviteit te waarborgen. Nauwkeurig middelengebruik is essentieel geworden om resistentieproblemen te voorkomen.

Nieuwe middelen
Ondanks de uitdagingen zijn er ook lichtpuntjes en innovaties binnen de sector. De introductie van Mavrik – een nieuwe pyrethroïde die inmiddels is toegelaten voor onder andere aardappelen, granen en wortelen – biedt perspectief. Daarnaast opent de recente toelating van Zampro Plus nieuwe mogelijkheden voor de beheersing van phytophthora in aardappelen. In de uienteelt worden ook middelen op basis van kaliumfosfonaat ontwikkeld, wat hoop biedt op beter resistentiemanagement tegen valse meeldauw. De toelating daarvoor in zaaiuien laat waarschijnlijk nog wel even op zich wachten. Frutogard heeft inmiddels een toelating gekregen in uien, met uitzondering van zaaiuien.

De strenge eisen komen voort uit het Europese toelatingsbeleid dat erop gericht is om gevaar zo veel mogelijk uit te sluiten niet op hoe groot het risico daadwerkelijk is. Daarbij is het doel van de Europese Farm to Fork-strategie om de milieu-impact te beperken. Er ligt dus nadruk op de milieu- en gezondheidsrisico's, onder andere voor hormoonverstorende stoffen. Hierdoor verdwijnen veel middelen van de markt. Deze strengere richtlijnen blijven de komende jaren gehandhaafd. Een andere uitdaging is de strengere regelgeving binnen de Kaderrichtlijn Water. Door normoverschrijdingen dreigen belangrijke gewasbeschermingsmiddelen te verdwijnen. Swart benadrukt dat sinds 2018 driekwart van de beoordeelde middelen al verboden is.

Voordeel van BOS
Beslissingsondersteunende systemen (BOS) zijn steeds belangrijker voor boeren. Dit geeft volgens Swart waardevol inzicht om de resterende middelen zo effectief mogelijk in te zetten en met een optimale timing van toepassingen. Daarnaast geven ze vroegtijdige waarschuwingen voor ziekten en plagen, waardoor gerichter kan worden ingegrepen. BOS ondersteunen duurzame gewasbescherming en helpen om het maximale uit de beschikbare middelen te halen.