Achtergrond Stikstofstemming
Boeren bashen en andere verkiezingsthema’s
Met nog drie en een halve maand te gaan tot de nieuwe Tweede Kamerverkiezingen, is het voor de politiek zaak om vaart te maken met hun campagnes. Van haast is er nu evenwel nog weinig te merken. De politici die doorgaan, vieren nog vakantie, of zijn - zoals bij het CDA - eerst nog onderlinge rekeningen aan het vereffenen. In onze rubriek Stikstofstemming geven we op onze eigen wijze een impressie van de stikstofcrisis.
De relatieve rust die er nu nog is, kan de agrarische sector ook goed gebruiken om op adem te komen. Voor even wordt er minder druk gevoeld. Het 'boeren bashen' vanuit andere segmenten van de maatschappij is evenwel niet zomaar voorbij. Ook in veel andere 'Westerse' landen is het volop aan de orde. Het is niet moeilijk om die discussie elders te zien. Het speelt in Duitsland, Ierland, België, de Verenigde Staten en meer 'ontwikkelde' samenlevingen. Overal weer op een net iets andere manier worden boeren bovenmatig verantwoordelijk gehouden voor milieu- en natuurproblemen en amper meer erkend als voedselproducent, dan wel voor andere nuttige functies. Het is een maatschappelijk en cultureel gedreven verschijnsel dat zich verschillend uit. Selectieve wetenschappelijke en juridische argumenten ondersteunen de boodschap.
Rijksstikstofadviseur betrapt
Stikstofprofessor Jan Willem Erisman dacht op Schiermonnikoog een casus te hebben gevonden om zijn vooronderstellingen in deze richting te ondersteunen. Zijn logica: als er door boeren minder koeien worden gehouden, dan daalt de stikstofbelasting beslist en gaat het met het milieu veel beter. Al voordat de beste man enig bewijs had voor zijn aanname, had hij al een boek geschreven met als titel 'De melkveerevolutie', zo zeker was hij van zijn zaak. Vorig jaar overhandigde hij dat vol trots aan stikstofminister Christianne van der Wal. Nu duidelijk is, dat ondanks alles, de stikstofbelasting op Schiermonnikoog is gestegen, grijpt Erisman de meest bizarre uitvluchten aan om zijn ongelijk niet te hoeven toegeven. Gelukkig voor hem heeft hij inmiddels een baan als rijksstikstofadviseur, maar Schiermonnikoog blijft deze gelijkhebber nog lang achtervolgen. Helaas is Erisman niet in zijn soort. Misschien moet hij eens op stage bij bijvoorbeeld Martin Scholten en het experiment in Lieftinghsbroek.
Jaloers op BBB
Boeren in eerdergenoemde landen ervaren vrijwel allemaal dezelfde druk. Ze voelen zich zich in de ogen van vaak stedelijke 'elites' de gebeten hond, die het leven buiten de stad bederft. In diverse landen wordt daarom ook nagedacht over de oprichting van eigen tegenkrachten. Met jaloezie wordt daarbij gekeken naar de eerste successen van de BBB. In Nederland uit het 'bashen' zich nu vooral via het stikstofprobleem. Daarmee is niet gezegd dat er niets aan de hand is met stikstof, maar wel met de eenzijdige focus daarbij op de rol van boeren of nog specifieker de veehouders.
Niet stunten of niet schoppen
Ook speelt er iets van voedselhaat doorheen. Voeding is voor diverse groepen heel politiek. Neem de reclamespotjes van Wakker Dier. Daarin keert de organisatie zich tegen specifiek het stunten met vlees bij nu eens de ene, dan de andere supermarkt. Prima om tegen dit soort stunten te zijn, zou je zeggen, maar waarom alleen optreden tegen het stunten met vlees en niet tegen alle stunts met voeding? Probleem voor Wakker Dier is wel dat er dan niet meer gericht tegen de veehouderij aan kan worden geschopt.
Groen kan ook ongezond
Diverse politieke partijen gaan kritiekloos mee in de hierboven geschetste denkwijze. Daarom is het wel redelijk doordacht van zuivelkoepel de NZO om, vooruitlopende op de verkiezingen, een aantal aandachtspunten bij de politiek onder ogen te brengen. Bijvoorbeeld dat voeding niet alleen groen moet zijn om 'gezond' en duurzaam te zijn, maar dat het ook moet voldoen aan serieuze (voedings)waarden. Anders gebeuren er ongelukken. Het is een oude les die bij alle opwinding over klimaat en dierenwelzijn, die zo maar kan worden vergeten.
Nieuw Landbouwakkoord
Goed ook van de NZO om haar signaal in alle rust door te geven. Het komt iets doordachter over dan de laatste video van LTO-voorzitter Sjaak van der Tak, waarin hij schijnbaar uit het niets nog eens een lans breekt voor een nieuw Landbouwakkoord. Zoiets is toch echt meer iets voor de periode na de verkiezingen, wanneer er weer moet worden geformeerd. Nu roept het, blijkens de vele reacties, vooral irritatie op.
Veel partijen missen smoel
Met welke hoofdrolspelers krijgt het platteland straks te maken? Dat is nog vrij onduidelijk door alle bewegingen die volgden op het uit elkaar vallen van de oude regeringscoalitie. Zoals het weglopen van tal van oude kopstukken, het invliegen van nieuwe en de interne discussies die hier en daar nog woeden. Er staat een combinatie PvdA-Groenlinks zijn met Frans Timmermans aan kop van de peilingen, er is de BBB met wellicht veel nieuwe politieke gezichten, verder zijn er partijen als de VVD, D66 en ook het CDA, die nog geen nieuwe 'smoel' hebben. En dan is er nog de factor Pieter Omtzigt, die of stemmenkanon of zeepbel kan worden. Bijzonder in de nieuwe situatie is: er valt echt wel echt iets anders te kiezen. Zoals altijd duiken er ook nu wel weer enkele kleine partijen op die mee willen doen. FDF-voorman Mark van den Oever heeft ook hardop nagedacht over het idee van een politieke partij, maar zijn kansen worden niet heel hoog ingeschat.
Beleidsautomatisme
Wat het demissionaire kabinet nog wil en kan in de komende maanden tot de installatie van een nieuwe Tweede Kamer, wordt begin september duidelijk. Dan stemt de Tweede Kamer over de vraag welke zaken ze laat liggen voor een nieuw kabinet en welke niet. Demissionair minister Van der Wal en ook een aantal andere politici willen graag doorgaan met het ingezette stikstofbeleid, omdat het volgens hen zo belangrijk is. En hoewel de ambtenarij officieel geen politieke kracht mag heten, valt vanuit die hoek voluit ondersteuning hiervoor te verwachten. Dit blijkt uit een grote hoeveelheid van de in de laatste jaren openbaar gemaakte stukken. Hier werkt bijna een soort beleidsautomatisme, mede onder druk van Brusselse krachten als Frans Timmermans en zijn team.
Klaas van der Horst
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
