Optimisme ondernemers in VS over Trump groeit

De details van het Nederlandse inflatiecijfer over december bevestigen de eerder gepubliceerde 'snelle raming'. In december lag het prijspeil 4,1% hoger dan een jaar eerder. In november was dat nog 4,0%. Maand-op-maand steeg het prijspeil een bescheiden 0,1%. Zoals ik al eerder schreef gaan er opvallende verschuivingen schuil achter het totaalcijfer. De energieprijzen (inclusief brandstofprijzen), de voedselprijzen en de prijzen voor diensten duwden het inflatiecijfer omhoog, terwijl prijzen voor industriële goederen de inflatie juist behoorlijk afremden.

Deels, zoals bij de brandstofprijzen, gaat het vooral om 'basiseffecten'. De prijs van benzine, bijvoorbeeld, was onveranderd ten opzichte van november, maar in december 2023 daalden de prijzen met 4,0% maand-op-maand. Overigens was de prijs voor benzine in 2024 gemiddeld 3,2% duurder dan in 2023. Dat kwam volledig door de overheid. Zonder overheidsmaatregelen zou de benzine gemiddeld 1,4% goedkoper zijn geworden.

Dat de prijsstijging bij voedingsmiddelen versnelt, is zorgwekkend. In de zomer leek de inflatie bij voeding min of meer verdwenen. In juni was de stijging van de prijzen 0,4% jaar-op-jaar. In december is dat opgelopen tot 2,2%. Ik denk dat dat vooral het gevolg is van gestegen prijzen op de wereldmarkten.

Wat mij ook verbaasd heeft, is de sterke terugval van de inflatie bij industriële goederen. Veel van deze goederen worden in absolute zin goedkoper. Huishoudelijke apparaten waren bijvoorbeeld zo'n 6% goedkoper dan een jaar geleden. Dat is waarschijnlijk nog altijd een correctie op de sterke prijsstijgingen die tijdens de pandemie door logistieke verstoringen werden veroorzaakt. Het is fijn dat zulke prijsdalingen de inflatie drukken, maar die prijzen blijven niet dalen in het huidige tempo.

Per saldo is een inflatie van 4,1% natuurlijk niet goed. Maar we weten hoe het komt. De enorme stijging van de tabaksaccijns vorig jaar draagt zo'n 0,6%-punt bij en de forse huurverhoging zo'n 1,5%-punt. In december bleken vakantiebungalows ook fors mee te tellen. Er was veel belangstelling voor vakantiebungalows die dan ook wel 26% duurder waren dan een jaar eerder. Dat droeg 0,3%-punt bij aan de inflatie. Anders gezegd, als u niet rookt, in uw eigen huis woont en niet in een vakantiebungalow heeft gezeten in december, dan valt het nog wel mee. Door de voortgaande sterke loonstijging blijft de inflatie bij arbeidsintensieve diensten stevig. Zo stegen de tarieven bij herenkappers met 0,3% maand-op-maand en 8,0% jaar-op-jaar. Voor het jaar als geheel kwam de Nederlandse inflatie uit op 3,3% tegen 3,8% in 2023

Nederlandse export in de lift
Onze goederenexport lag in november in volume 4,2% hoger dan een jaar eerder. Dat was het beste cijfer sinds maart 2023. Er werden vooral meer voedings- en genotmiddelen, chemische producten en machines geëxporteerd. Hopelijk zet deze trend zich voort en gaat dat de bedrijvigheid dit jaar een impuls geven.

Onze arbeidsmarkt blijft sterk. De werkloosheid bleef in december onveranderd op 3,7%. In de drie maanden tot en met december nam het aantal mensen met betaald werk maandelijks gemiddeld toe met 12.000. Er zijn zo'n 9,8 miljoen banen in totaal. Onze arbeidsparticipatie bedroeg in december 73,1%, dat wil zeggen dat 73,1% van de 15- tot 75-jarigen werkte. Internationaal gezien is dat erg hoog. Daar staat tegenover dat bij ons veel meer mensen in deeltijd werken dan elders.

Amerikaanse inflatie valt mee in december – fijn voor de obligatiemarkt
Het wilde de afgelopen maanden niet erg vlotten met het dalen van de inflatie in de VS. Daarom veronderstelden spelers op financiële markten dat de Fed de rente niet verder omlaag zou kunnen brengen. Daardoor steeg de kapitaalmarktrente, wat weer vervelend was voor de aandelenmarkten. Maar het decembercijfer viel mee. Het totale inflatiecijfer liep weliswaar op van 2,7% jaar-op-jaar naar 2,9%, maar de kerninflatie, dus exclusief voedsel en energie, daalde juist van 3,3% naar 3,2% en was daarmee beter dan verwacht. De kapitaalmarktrente daalde daarop ruim 10 basispunten, wat best aanzienlijk is op een dag.

Binnen de Fed lijkt er een levendige discussie gaande te zijn over welke inflatiemaatstaf het beste inzicht verschaft. Bekend zijn het onderscheid tussen 'headline' en 'core', tussen CPI en PCE en ook meer obscure maatstaven als de 'mediane inflatie' of de '16%-trimmed' inflatie duiken af en toe op. Nu lijkt een groeiend aantal Fed-bestuurders zich te richten op 'market-based' inflatie. Wanneer de statistici de inflatiecijfers samenstellen zijn er goederen en diensten waarvan ze de prijzen niet kunnen aflezen op een prijskaartje maar waarvoor ze iets moeten schatten. 'Market-based' inflatie laat die goederen en diensten buiten beschouwing. Die bestaat dus alleen uit goederen en diensten met een echt prijskaartje. Die 'market-based' inflatie blijkt gematigder dan het totale inflatiecijfer. De aanhangers van deze maatstaf concluderen dat de onderliggende inflatoire druk in de economie minder is dan het totale inflatiecijfer doet vermoeden. Zij zouden dan ook eerder en meer bereid zijn het monetaire beleid verder te versoepelen door de rente te verlagen. We zullen zien.

De Amerikaanse economie blijft uiteenlopende signalen geven. Zo daalde het vertrouwen van industriële ondernemers in het district van de New York Fed in januari, maar steeg het juist in het district van de Philly Fed. De Empire State index van de New York Fed daalde van 2,1 in december naar -12,6 in januari. De zogeheten Philly Fed index steeg juist naar het hoogste niveau sinds april 2021: 44,3 in januari, tegen -10,9 in december.

De vertrouwensindex van mkb-ondernemers, van de National Federation of Independent Business (NFIB) maakte na de verkiezing van Trump een stevige sprong in november. In december is deze index verder gestegen. Van 101,7 in november steeg de index naar 105,1. Dat is het hoogste niveau sinds oktober 2018. In de persverklaring valt te lezen: "Small business owners feel more certain and hopeful about the economic agenda of the new administration. Expectations for economic growth, lower inflation, and positive business conditions have increased in anticipation of pro-business policies and legislation in the new year."

China profiteert van een eindsprint
De Chinese economie is in het vierde kwartaal met 1,6% gestegen ten opzichte van het voorgaande kwartaal en met 5,4% jaar-op-jaar. De groei in het derde kwartaal is herzien van 0,9% naar 1,3%. Dat is best een forse opwaartse aanpassing, maar het komt de autoriteiten goed uit, want nu kunnen ze claimen dat hun groeidoelstelling van 'ongeveer 5%' exact is uitgekomen in 2024. Een tikkeltje verdacht is het uiteraard wel.

Dat de groei tegen het einde van het jaar is aangetrokken, lijkt wel redelijk te kunnen kloppen. Niet alleen hebben de beleidsmakers diverse stimulerende maatregelen gelanceerd, ook is de export aangetrokken na de verkiezing van Trump. Het ziet ernaar uit dat bedrijven proberen nog zo veel mogelijk naar de VS te exporteren voordat daar de importtarieven worden verhoogd. De waarde van de Chinese export naar de VS lag in december 15,6% hoger dan een jaar eerder.

Ook de groei van de industriële productie verbeterde in China. Die lag in november nog 5,4% hoger dan een jaar eerder, in december werd 6,2% meer geproduceerd. We zullen zien of dit een trend is of slechts een tijdelijke opleving om de tarieven van Trump voor te zijn.

Snakt Rusland naar het einde van de oorlog?
We zijn er niet in geslaagd om met onze sancties tegen Rusland dat land snel economisch op de knieën te krijgen. Toch neemt de druk op de Russische economie duidelijk toe. Zo is de inflatie opgelopen van 8,9% in november tot 9,5% in december, het hoogste peil sinds februari 2023. De doelstelling van de centrale bank is 4%. Ook diverse andere economische indicatoren, zoals de zwakte van de roebel, wijzen op toenemende druk op de economie. De centrale bank heeft de rente inmiddels verhoogd tot 21%. Dat is zelfs nog hoger dan de 20% direct na het begin van de oorlog toen de forse daling van de munt moest worden bestreden. Hopelijk stimuleren de uitdagende economische omstandigheden de president om snel een einde te maken aan de oorlog.

Afsluitend
Onze inflatie is hoog, maar dat komt deels door bijzondere factoren die aan kracht zullen inboeten. De Amerikaanse inflatie viel mee in december en diverse Fed-officials richten zich op 'market-based' inflatie, een maatstaf die suggereert dat het wel meevalt met de inflatie in dat land.

Onze export trekt aan en de arbeidsmarkt blijft sterk. Veel Amerikaanse ondernemers zijn optimistisch omdat ze het nodige van Trump verwachten, maar er zijn ook wel zwakke plekken in de Amerikaanse economie te vinden.

De Chinese groei was in 2024 exact zo hoog als beoogd, maar de toekomst ziet er niet geweldig uit.

De Russische economie komst steeds verder onder druk. Een einde aan de oorlog zou ook om economische redenen welkom zijn.

Han de Jong

Han de Jong is voormalig hoofdeconoom bij ABN Amro en nu onder andere huiseconoom bij BNR Nieuwsradio. Zijn commentaren zijn ook te vinden op Crystalcleareconomics.nl

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.