Niet te somber worden over de economie

De coronastatistieken in Europa zijn slecht en de nieuwe restricties geven de economie een nieuwe klap. Elders in de wereld is het beter gesteld, of liever, minder slecht. Het is makkelijk om somber te worden, maar er zijn ook belangrijke positieve ontwikkelingen. Een soort van mondiale lockdown, zoals in maart/april ligt nu niet voor de hand

De meeste mensen letten meer op het nationale of lokale nieuws dan op wat elders gebeurt. Dat leidt er momenteel toe dat Europeanen en dan helemaal Nederlanders zich wellicht een wel erg somber beeld vormen over de economie. De corona-statistieken in deze contreien zien er erg slecht uit. Binnen Europa zijn de Nederlandse cijfers dan nog weer slechter dan die in de meeste andere landen.

De nieuwe restricties in Nederland, maar ook elders, gaan de economie een nieuwe klap toebrengen. Hoe hard die klap wordt, is op voorhand moeilijk te zeggen en hangt mede af van hoe lang de restricties blijven gehandhaafd. Veel economische voorspellers hebben hun groeiramingen voor dit jaar de laatste tijd wat minder negatief gemaakt, maar dat gaat wel ophouden en misschien omkeren. De onzekerheden blijven ongekend groot en ik zou niet te veel acht slaan op aanpassingen van groeiramingen.

Elders minder slecht
Het is makkelijk om uit het oog te verliezen dat de corona-cijfers elders minder slecht zijn. En vooral dat er ook best diverse positieve ontwikkelingen in de mondiale economie zijn waar te nemen. In maart-april ging de hele wereld in lockdown, nu betreft het veel minder landen tegelijk.

Vóór de recente toename van het aantal coronabesmettingen in Europa was herstel van de neergang in het tweede kwartaal duidelijk gaande. Neem Italië. Dat land kreeg een forse krimp te verduren in het tweede kwartaal. Deze week werden cijfers over de orders in de industrie voor augustus gepubliceerd. Die waren uitstekend. Ten opzichte van de voorgaande maand werd een plus van 15,1% geboekt en de jaar-op-jaar vergelijking sprong van -7,2% in juli naar +6,1%, zoals te zien in deze grafiek.

Maar goed, dat gaat over augustus, toen was het aantal besmettingen overal in Europa laag. Meer recente cijfers kwamen deze week uit Duitsland waar de ZEW-index over oktober werd gepubliceerd. Deze index wordt samengesteld op basis van een enquête onder zo'n 350 professionals in de financiële sector en geeft een beeld hoe de huidige conjuncturele situatie wordt ingeschat en hoe tegen de toekomst wordt aangekeken.

De invloed van stijgende coronabesmettingen kwam waarschijnlijk tot uitdrukking in de daling van de 'verwachtingen', al blijft die reeks best wel op een alleszins redelijk niveau. Bij de huidige situatie was nog wel sprake van een verbetering, maar daar is nu juist weer nog een lange weg te gaan eer deze reeks op een historisch normaler niveau komt.

De luchtvaart blijft het zeer moeilijk houden. Deze week publiceerde Schiphol cijfers over hoeveel vluchten, passagiers, vracht en post in september door de luchthaven kwamen. Die cijfers vielen niet mee. In april, mei en juni zag Schiphol een teruggang van gemiddeld zo'n 95% in passagiers ten opzichte van dezelfde maanden in 2019. Dat herstelde naar -72,8% in augustus, maar die verbetering zette in september niet door: -79,4%.

De nieuwe restricties in Nederland, maar ook in andere landen, geven deze cijfers de komende tijd misschien nog een verdere klap. Op andere luchthavens in Europa is het beeld hetzelfde. Heathrow, Frankfurt en Parijs Charles de Gaulle boekten in september allemaal een teruggang van iets meer dan 80% in de passagiersaantallen ten opzichte van een jaar eerder.

China geeft behoorlijke impuls aan de wereldhandel
Ik val in herhaling, maar het Chinese economische herstel blijft indrukwekkend. Dat is belangrijk, want China is al jaren de belangrijkste groeimotor van de mondiale economie. Het Chinese herstel doet zich via de internationale handel ook elders voelen. In september lag de import van China 13,2% hoger dan een jaar eerder, in augustus was nog een min van 2,1% opgetekend.

Andere landen zien zodoende hun export toenemen. Zo was de export van Indonesië in augustus nog met 8,2% gekrompen ten opzichte van augustus 2019 en verbeterde dat tot -0,5%. Ook de Chinese autoverkopen zitten behoorlijk in de lift met jaar-op-jaar plussen van 11,6% en 12,8%, respectievelijk in augustus en september.

Herstel VS zet door, ondanks enige tegenslag op de arbeidsmarkt
Het aantal nieuwe aanvragen voor werkloosheidsuitkeringen in de VS nam in de meest recente week weer wat toe en blijft toch eigenlijk ook erg hoog: 898.000 ten opzichte van 845.000 in de week ervoor. Het totaal aantal uitkeringen daalde wel verder: 10,0 miljoen ten opzichte van 11,2 miljoen een week eerder. Vooralsnog zie ik de stijging van het aantal nieuwe aanvragen als 'ruis'.

Diverse andere indicatoren deze week waren alleszins redelijk. De zogeheten Philly Fed index die het ondernemersvertrouwen in het district van de Philadelphia Fed meet, steeg van 15,0 in september tot 32,2 in oktober, de hoogste stand sinds februari. De vergelijkbare New York Empire State index daalde juist iets: 10,5 versus 17,0 in september.

De oktoberwaarde was echter nog altijd hoger dan het gemiddelde van 2019. Het MKB is de ruggengraat van de Amerikaanse economie. Het vertrouwen onder deze ondernemers nam in oktober verder toe. De maandelijkse index van de National Federation of Independent Business (NFIB) kwam in oktober op 104,0 tegen 100,2 in september.

Opmars online verkopen
De Amerikaanse detailhandelsomzetten zijn in september met 1,9% gestegen ten opzichte van augustus, toen al een stijging van 0,6% ten opzichte van juli werd opgetekend. Niet verrassend was de verdere opmars van de online verkopen. Die liggen inmiddels 23,8% hoger dan een jaar geleden en maken nu circa 15% van alle detailhandelsomzetten uit. We wisten al dat veel mensen de lockdown-periode hebben aangegrepen om in en rond hun huis te klussen. De verkoop van bouw- en tuinmateriaal lag in september meer dan 19% boven het niveau een jaar geleden.

De productie in de industrie viel in september juist iets terug: -0.6% maand-op-maand. In de maakindustrie, dus exclusief mijnbouw en productie van nutsbedrijven, was het verlies 0,3%. Toch rapporteerde de Federal Reserve dat de totale productie in de industrie in het derde kwartaal is gestegen in een tempo van bijna 40% op jaarbasis. Voor de maakindustrie rapporteerde de Fed zelfs een geannualiseerd groeipercentage van meer dan 50%.

Han de Jong

Han de Jong is voormalig hoofdeconoom bij ABN Amro en nu onder andere huiseconoom bij BNR Nieuwsradio. Zijn commentaren zijn ook te vinden op Crystalcleareconomics.nl

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.