Achtergrond Stikstofstemming
Eurocommissaris geeft Kamer lesje agro-politiek
De nieuwe Europese landbouwcommissaris Christophe Hansen kwam deze week op bezoek bij de Tweede Kamer. Het was voor het eerst in zeven jaar tijd dat zo'n ontmoeting plaatsvond. Je zou het misschien tekenend kunnen noemen voor het niveau van Nederlandse navelstaarderij dat het zo lang moest duren voordat de Nederlandse landbouwvertegenwoordigers weer eens het Brussels perspectief tot zich namen, maar dat is iets te gemakkelijk.
Er is veel veranderd, vooral in Brussel en wellicht meer dan de Tweede Kamer zich tot nog toe realiseerde. Eurocommissaris Christophe Hansen kwam ook niet om de Nederlandse boeren een lesje te leren; dat ze het weer, of nog steeds niet goed doen. Hij kwam eerder de Tweede Kamer een vriendelijk lesje leren, en de Nederlandse boeren juist een hart onder de riem steken. "We hebben de laatste jaren te veel boeren verloren in Europa, en we kunnen het ons niet veroorloven om er nog meer kwijt te raken. We hebben allen die er nog zijn hard nodig", aldus Hansen. Want Europa moet voor haar voedsel niet afhankelijk zijn of worden van landen daar buiten. Een opname van het gesprek is goed verstopt door de Tweede Kamer, maar hier te bekijken.
Niet het gewenste verhaal
Dit was duidelijk niet het verhaal waar een aantal Kamerleden, onder meer van PvdD, Volt en GroenLinks-PvdA, behoefte aan had. Voorbij zijn de tijden dat Timmermans en Samsom de muziek maakten in Brussel. De eerste leidt een klein geworden fusiepartij, de tweede werkt bij een verkoper van fossiele brandstoffen. De vragen vanuit genoemde partijen waren terughoudend, de gezichten spraken boekdelen.
Hansen kent zijn dossier
Hansen was er niet door geïmponeerd. Hier zat geen stuntelende landbouwcommissaris die zijn dossier niet kent of die geïsoleerd van zijn collega's in de commissie staat. Hansen beheerst de materie, diepte zonder aarzelen details van regelingen en namen van moeilijke gewasbeschermingsmiddelen op uit zijn hoofd en weet ook waar het voor de landbouw wringt op dossiers van milieu en water, en wat hij samen met zijn collega's wil doen om de landbouw weer werkbaarder te maken.
Probleemanalyse helder
Het begint met een uitgebreide probleemanalyse. Waar boeren in de EU tegenaan lopen zijn niet alleen zaken die spelen op directoraat-generaal landbouw, milieu (nitraatrichtlijn/derogatie) of dier- en volksgezondheid (middelentoelating), maar vaak zijn het ook nationale en zelfs regionale koppen, zo blijkt uit een inventarisatie die hij heeft laten maken. De Europese Commissie wil daar kritischer naar gaan kijken, gaf Hansen aan. Net als naar het toelatingsbeleid voor gewasbescherming. Toelating van nieuwe middelen moet veel sneller en Europabreed. Hij neemt daarvoor een voorbeeld aan de VS.
Weg met ideologie en chantage
Verder sprak Hansen zich ervoor uit om het verlies van middelen om wetenschappelijke redenen te accepteren, maar om niet meer te buigen voor verlies van middelen 'om ideologische redenen'. Ook wil hij geen import van voeding meer toestaan als die is behandeld met middelen die in de EU niet meer zijn toegestaan. "De EU moet niet meer buigen voor chantage op dit vlak vanuit anderen landen."
Mest is waardevol
Tegen een bezoekende Eurocommissaris is de Tweede Kamer vanzelf heel respectvol, maar het dwingt de Nederlandse politici ook om op een ander niveau over het belang van landbouw en voedsel te praten dan ze gewend zijn. Waar een gesprek met de eigen Nederlandse minister over mest snel vastloopt in details en onmogelijkheden, en mest van VVD en NSC tot PvdD vooral wordt neergezet als een afvalstof, noemt Hansen mest een waardevol bezit, waar op veel plekken in Europa behoefte aan is.
Wiersma's handen en voeten
Misschien zou minister Femke Wiersma het ook wel zo willen benoemen, maar dat doet ze niet. Op een gespreksavond met Agractie in Markelo maakte ze duidelijk dat zij voorlopig nog aan handen en voeten gebonden is en vastzit tussen de huidige Brusselse regels en het gebrek aan ruimte dat de Tweede Kamer haar geeft. Zo letterlijk zei ze het niet, maar ze gaf aan dat ze stevig gebonden is aan de afspraken in het regeerakkoord, en dat ze over veel onderwerpen steeds moeizaam naar steun moet zoeken voor haar beleid.
Andere Nitraatrichtlijn
Toch probeert Wiersma nieuwe ruimte te vinden, door een nieuwe derogatie te zoeken voor 2026, door te streven naar aanpassing van de Nitraatrichtlijn en door druk te zetten op de toelating van kunstmestvervangers (Renure). Daar is al een Europees principebesluit over gevallen, maar het Europese nitraatcomité blijft nu al bijna driekwart jaar ruzie maken over de uitvoeringsdetails, zo blijkt uit de berichten daarvandaan.
Uit het web, in de fuik?
Verreweg de meeste tijd is Wiersma kwijt aan het zoeken naar een oplossing voor het stikstofprobleem, vertelde ze. Binnenkort komt er een eerste rapportage vanuit de Commissie Schoof, maar die is nog lang niet klaar met haar werk, zei de minister, Tussen de regels door vertelde ze dat een deel van de oplossing wordt gezocht in een omschakeling van een depositiebeleid naar een emissiebeleid. Het staat ook in het regeerakkoord. Veel boeren hebben daar weinig trek in, want de vrees bestaat dat ze daarmee in een nieuwe fuik worden gejaagd en vastgenageld worden aan onhaalbare doelen. Voordeel van een emissiebeleid voor het kabinet is dat dit kan verlossen uit het huidige juridische web, dat om het stikstofvraagstuk heen is gespannen.
KDW uit wet, Aerius onduidelijk
Wiersma streeft er ook naar om de KDW uit de wet te krijgen, want het is een 'bewegend doel', zei ze. Eerder deze week heeft ze de Raad van State om spoedadvies gevraagd over de houdbaarheid van een rekenkundige ondergrens van 1 mol. Hiermee wordt gepoogd om de vertragingstactiek van de Tweede Kamer te omzeilen. Die wil in meerderheid vooral afwachten. Wiersma zei niet of ze er ook naar streeft om Aerius uit de wet te halen. Eigenlijk is dat immers evenzeer een bewegend doel, met jaarlijkse updates die strenger uitpakken en als klap op de vuurpijl ook nog met substantiële wijzigingen achteraf. Een schrijnend voorbeeld is het jongste rapport over 'ammoniak van zee', die bij nader inzien niet lijkt te bestaan, maar waarvan de berekende effecten de landbouw wel bakken met geld hebben gekost. Bureau Wing in Wageningen, probeert de laatste jaren ook elders in Europa licenties voor Aerius aan de man te brengen. De voortdurende correcties zijn geen aanbeveling voor het product.
Wat heeft minister concreet gebracht?
Wiersma kon als BBB-minister wel rekenen op sympathie van veel boeren in Markelo, maar het schuurde ook dat ze nog zo weinig concrete voortgang gebracht voor de landbouw. Het werd haar zelfs ronduit toegeroepen. De bedoelingen mogen goed zijn, de voortgang is dat niet.
Greenpeace wint niet overal
Dat brengt de situatie terug bij de Nederlandse milieuklem. De Europese Commissie blijkt al weer een stap verder. En ook het in Nederland zo bezongen Greenpeace heeft niet overal meer de wind mee. In de Verenigde Staten heeft een deelstaatrechter (dus niet Trump) een pijpleidingeigenaar gelijk gegeven in een zaak tegen de milieu-multinational. Greenpeace moet $660 miljoen betalen vanwege schade die bedrijf Energy Transfer heeft geleden. Een bedrag van $132 miljoen is te betalen door Greenpeace International in Amsterdam, maar dat rekent erop dat een minder strenge Nederlandse rechter dat tegenhoudt.
Klaas van der Horst
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
