De week van Christianne, Joep en Erwin

Christianne van der Wal (VVD) maakte deze week opeens bekend dat ze haar Tweede Kamerzetel opgeeft. De voormalige minister voor Stikstof en Natuur had besloten om na de laatste verkiezingen zitting te nemen in de Tweede Kamer, maar werd daar niet gelukkig van, zo liet ze weten aan een aantal landelijke media.

Niet 'haar ding'
Het handwerk van volksvertegenwoordiger was niet 'haar ding', vertelde ze. Ze kon haar draai niet vinden. Ze had ook de pech dat er niet bijtijds een leuke functie elders voorbij kwam. Er wordt daarbij gespeculeerd dat het met het stikstofbeleid in de ministeriële commissie Economie en Natuurherstel (ook wel de Commissie Schoof) niet de kant op gaat die zij wil. Dat is evenwel nog een voorbarige interpretatie. Het is nog weinig duidelijk wat deze commissie precies wil en of dat een beetje overeenstemt met wat minister Wiersma ongeveer wil.

NZO-apparaat
Joep Rats, directeur van brancheorganisatie NZO, maakte niet zelf bekend dat hij vertrekt, maar ook hij pakt zijn biezen. Hoewel er officieel geen details bekend zijn gemaakt en betrokkenen weinig kwijt willen, wordt over hem wel gemeld dat zijn vertrek stikstofgerelateerd is. Bekend is dat het ambtelijk apparaat van de zuivelclub afspraken maakte met andere organisaties waar het bestuur van de club niet of slechts beperkt van op de hoogte was.

Tot zover misschien nog weinig bijzonders, zou je zeggen. Hoe vreemd dat ook mag klinken voor een buitenstaander. In andere belangenclubs gebeurt zoiets namelijk ook als het gaat over een thema als stikstof. Meestal heeft het evenwel geen directe consequenties. Ditmaal wel dus. Dat heeft te maken met de spanning die er heerst in de melkvee- en zuivelketen.

Geen akkoord in gerommeld
Die spanning bouwt zich op, want er is druk om een compromis te bereiken met de overheid, terwijl met name de zuivelcoöperaties, private verwerkers en ook groepen als Agractie, daar niet aan willen. Ze willen geen akkoord in gerommeld worden. Toch beweegt er iets. Vorige week stuurde minister Wiersma (LVVN) een brief naar de Tweede Kamer over de voermaatregel en het stikstofgat. Over het eerste zou een akkoord bereikt zijn met de bedrijfstak, over het tweede was ze minder duidelijk. Eigenlijk bewoog de minister hier veel minder dan verwacht. Dat gaf ergernis. Deze week volgde er een brief over wat de minister 'extensiveringsbeleid' noemde. Ook dit thema is besproken met de melkveehouderij, maar overeenstemming is nog ver weg. Toch duwt de minister door.

Fosfaatrechten inleveren en opgeven
Het komt erop neer op een generieke greep in de fosfaatrechten. Melkveehouders leveren eerst voor een periode van drie jaar (tijdelijk) een deel van hun fosfaatrechten in tegen een behoorlijke vergoeding (€1.000 per melkkoe per jaar), maar na drie jaar worden deze rechten alsnog doorgehaald, omdat de vergoeding dan wel hoog genoeg zou zijn geweest. Deze maatregel moet volgens de afspraken deels door LVVN en deels (voor een klein deel) door het bedrijfsleven worden gefinancierd, zo is het verhaal. De Rabobank is volgens het verhaal bereid om de sectorbijdrage voor te financieren, maar dat geld moet natuurlijk wel terugkomen. 

Wie beloofde wat?
De discussie cirkelde afgelopen week rond de vraag wie van het bedrijfsleven concreet zou meebetalen en wie daarover toch toezeggingen heeft gedaan? Op het eerste gezicht leek niemand dat te hebben gedaan, want niemand had er mandaat voor gegeven of gekregen. Binnen de NZO wist men op een gegeven ogenblik niet meer zeker wie wat had gedaan en stak een storm op. Bij brancheorganisatie ZuivelNL is ook over het extensiveringsplan gesproken en mogelijk meer gesuggereerd dan hard kon worden gemaakt. Veel overleg verloopt via gezant Henk Bleker, zo weten diverse bronnen, maar met de leden is er niet over besloten.

Mandaat ZuivelNL
ZuivelNL moet zich ook wel hoeden, want er loopt een juridische procedure van een groep boeren tegen de brancheorganisatie over haar mandaat en dat heeft op dit moment opeens van alles te maken met het stikstofbeleid.

ZuivelNL is een brancheorganisatie, net als BO Akkerbouw en de Producenten Organisatie Varkens, maar handelt niet zo. De laatste twee zijn transparant over draagvlak en ledental van de dragende organisatie en leggen daar publieke verantwoording voor af. Voor belangrijke besluiten vragen ze ook ministeriële goedkeuring aan (Algemeen verbindend verklaring). Bij ZuivelNL is dat anders en daarover loopt een procedure, want: kan het wel zo? Kan ZuivelNL bijvoorbeeld de melkveehouderij wel mee laten betalen aan een extensiveringsregeling, wat nu de discussie is.

LTO verzet bakens
Wat heeft LTO-melkveehouderijbestuurder Erwin Wunnekink daarmee te maken? Mogelijk niets, behalve dat hij ook zitting heeft in ZuivelNL. Toch is het opvallend dat er op het moment van zijn mogelijke herbenoeming als vakgroepvoorzitter opeens ook naar andere kandidaten wordt gezocht. Het is iets wat LTO Nederland jaren niet heeft gedaan, en nu verschijnt er zonder nadere uitleg opeens een vacature voor een vakgroepvoorzitter melkveehouderij. LTO Nederland nam afgelopen week overigens ook het besluit om zich terug te trekken uit het stikstofakkoord met onder meer Bouwend Nederland, omdat de landbouw daarin te weinig gezien werd. Maakt ook LTO Nederland zich op voor een scherper profiel?