Achtergrond Verkiezingen
Laatste landbouwdebat pittig zonder echte winnaar
Met nog een paar dagen te gaan tot de verkiezingen (15, 16 en 17 maart), trokken de landbouwwoordvoerders donderdagavond (11 maart) nog een keer alles uit de kast tijdens het Plattelandsdebat van LTO. De partijen verschillen van mening of innovaties het stikstofprobleem kunnen oplossen en op welke manier je het verdienmodel voor de boer kan verbeteren.
Het debat tussen de landbouwwoordvoerders werd feller gevoerd dan eerder. Misschien aangejaagd door LTO-voorman Sjaak van der Tak die vooraf de wens uitsprak dat het een debat zou worden met 'een beetje vuur', waarbij hij niet in slaap sukkelt. Of gewoonweg doordat de verkiezingen nu echt voor de deur staan.
Krimp landbouwareaal
Het debat onder leiding van presentator Roelof Hemmen, wordt afgetrapt door landbouwwoordvoerders van CDA, GroenLinks, BBB en JA21 die in discussie gaan over krimp van het landbouwareaal. Alleen Femke Wiersma, nummer 2 van de BoerBurgerBeweging (BBB) vindt dat het landbouwareaal met geen meter mag krimpen.
CDA'er Cees de Jong beschuldigt Wiersma van populisme: "Het is gewoon een rekensom. U laat populisme de boventoon voeren. Het past niet qua woningen." BBB wil ook wel bouwen, zegt Wiersma binnen de dorpskernen, hoogbouw of leegstaande kantoorpanden'. Jan Cees Vogelaar (JA21) schampert: "Het is geen Dubai in een dorp."
Vogelaar brengt de grondprijs naar voren. Volgens hem hoor je geen boer klagen als er wordt opgekocht voor woningbouw. "Voor infrastructuur is niet leuk, voor natuur een ramp." Laura Bromet (GroenLinks) is in dat kader 'verbaast dat onteigening zo negatief wordt beoordeeld'. "Je krijgt altijd alle kosten vergoed." Vogelaar: "Je krijgt de gemiddelde waarde van 3 jaar, daarvoor kun je niets terugkopen." De Jong geeft als voorbeeld dat hij woont in een gebied waar de A27 door komt. "De bieding is tegen agrarische waarde, daarna verandert de functie." Hij is daarom voor het gelijktrekken van waardes.
Koploper of niet
Bij de stelling 'Om koploper te blijven zijn er miljarden nodig voor innovatie. Niet voor opkoop' gaan de beoogde landbouwwoordvoerder van VVD, SGP, D66 en ChristenUnie in debat. Tjeerd de Groot (D66) betwist of we wel koploper zijn en ook of alles wat innovatie wordt genoemd, wel echte vernieuwingen zijn. "Luchtwassen vind ik geen vernieuwing." Volgens Roelof Bisschop (SGP) is dat wel degelijk een innovatie. Bisschop vindt dat innovaties moeten worden gesubsidieerd. "Dan los je problemen op."
De stelling kan vanzelfsprekend op bijval rekenen van Jan Klink van de VVD, de partij die volop inzet op innovatie in het verkiezingsprogramma. "Nederland is koploper vanwege nieuwe innovaties. Vooral voor de ammoniak in de veehouderij moet oplossing komen. Dat mag ook met meer dieren van mij als dat met nieuwe technieken kan." Hermen Vreugdenhil (ChristenUnie) is voor opkoop én innovatie. Hij hamert erop dat er wel grond voor landbouw beschikbaar moet blijven.
De Groot ziet sowieso geen heil in innovatie. "Als we nu miljarden gaan steken in innovatie, daar ga je de varkensboer niet mee helpen." Voor D66 blijkt echte innovatie 'als je het hele systeem gaat vernieuwen'.
Onderbuikgevoelens
Over de stelling dat politiek niet over de onderbuik moet gaan, maar over feiten, zijn de vertegenwoordigers van CDA, GroenLinks, BBB, ChristenUnie het allemaal eens. Volgens De Jong is framing een probleem. Hij noemt glyfosaat. "Sommige politieke partijen mengen zich in de wetenschappelijke discussie, terwijl we een toelatingscommissie hebben. Ik kan ook de pulsvisserij noemen. Het is de duurzaamste manier van vissen, maar wordt geframed en dan gaat het stuk."
Bromet geeft aan: "Wij zijn heel kritisch op alle chemische bestrijdingsmiddelen. Toelating gebeurt nu per middel, het gaat om opeenstapeling. Volgens Wiersma zijn boeren heel zuinig met glyfosaat. "BBB is tegen verbieden als er geen alternatieven zijn. Dan moet vaak van andere middelen nog meer worden gebruikt " Ze zegt dat de boer vaak als vervuiler wordt geframed, maar dat het middel vooral particulier gebruikt wordt. Bromet merkt op dat als Wiersma het wel voor particulieren wil verbieden, zij daarop kunnen samenwerken.
Verdienvermogen
Bij het laatste debat tussen JA21, SGP, VVD en D66 waren jonge boeren te gast: student internationale betrekkingen Peter Meedendorp die later het ouderlijk akkerbouwbedrijf wil overnemen en pluimveehouder Anne van Lith. De pluimveehouder vertelt dat ze tot een paar jaar geleden nog stappen kon zetten door schaalvergroting en door steeds efficiënter te boeren. Ze weet niet hoe het nog efficiënter moet. Meedendorp ziet als grote uitdaging de hoge schuld die moet worden afgelost, terwijl het verdienmodel onder druk staat.
De stelling is: 'verdienvermogen vergroot je door lagere kosten of hogere baten'. Vogelaar: "Zorg dat je een betere structuur hebt en zorg dat de kosten van boeren omlaag gaat. Wij maken onze regelgeving onbetaalbaar voor de boer. " Hij wijst op het AH-concept 'Beter voor...' dat volgens hem echt meer geld voor boeren brengt.
Bisschop vindt een landbouwakkoord in dit kader van cruciaal belang. "Een stip op de horizon: hier gaan we over 10-20 jaar als sector naartoe. Niet zoals Ja21 en D66 de inkomenssteun afschaffen. Die heeft de sector nodig. De regels moeten op de schop." Vogelaar heeft het tot ongenoegen van Bisschop over 'de subsidietiet van Bisschop'.
Klink vindt dat we moeten waken 'een soort communistisch regime' te krijgen 'waarbij de overheid bepaalt wat de boer moet verdienen'. Hij pleit er wel voor om de mkb-toets waarbij nieuwe regelgeving voor het bedrijfsleven wordt getoetst, er ook komt voor de landbouw.
Volgens De Groot is bij de verbetering van het verdienmodel een belangrijke rol weggelegd voor de retail. "Het gehele assortiment van de supermarkten en de verwerkende industrie duurzaam laten zijn. De retail bepaalt wat mensen kopen." En er moet volgens hem anders met voer, bodem, dieren en mest omgegaan worden. Het verdienmodel is gewoon matig. We moeten Mansholt achter ons laten."
Vogelaar vindt 'het hele kringloopverhaal een fatamorgana'. "Franse eieren, Duitse melk, die kunnen we niet buitenhouden. Er staat geen hek om Nederland."
'In ieder geval aan boeren gedacht'
Gast Peter Meedendorp merkt op het positief te vinden dat er 'hier in ieder geval aan boeren wordt gedacht'. Of hij wijzer is geworden op wie hij zijn stem moet uitbrengen, vertelt het verhaal niet. Wie de winnaar was van dit debat, dat houdt LTO-voorman Van der Tak (van huis uit CDA) voor zichzelf. Wie de echte winnaars zijn en of de landbouwwoordvoerders de kans krijgen van de kiezer om hen in de Tweede Kamer te vertegenwoordigen, dat weten we komende woensdagavond laat.
Linda van Eekeres
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
