Interview Tim van der Mark
'Laat niet alles regelen door leveranciers en afnemers'
Het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) heeft deze week haar toekomstvisie op de varkenshouderij uitgebracht. Samengevat komt het erop neer dat de sector op zoek moet naar een balans tussen dierenwelzijn, een eerlijk verdienmodel, bedrijfsomvang en maatschappelijk draagvlak. Boerenbusiness ging met Tim van der Mark, dagelijks bestuurder NAJK, in gesprek over het perspectief van de sector.
De toekomstschets komt op een moment dat de gehele varkenshouderij onder forse economische druk staat. NAJK ontwikkelde een visie door jonge varkenshouders te vragen waar zij zelf met hun bedrijf heen willen, hoe het bedrijf daarin mee ontwikkelt en hoe de omgeving eruit zal zien. Bedrijfsopvolgers hebben duidelijke ambities en willen hun bedrijven nog verder verduurzamen op het gebied van milieu, klimaat en dierenwelzijn. Het is daarvoor echter wel noodzakelijk om de positie in de keten te verbeteren, dit om ook een eerlijke margeverdeling voor de primaire sector te bewerkstelligen. "We hebben als NAJK een rol om een realistisch perspectief te schetsen door jonge varkenshouders. Neem zelf het heft in handen. Er is zeker toekomst voor ondernemende marktbewuste varkenshouders."
Merkt het NAJK dat er zorg bestaat bij jonge varkenshouders over de huidige marktsituatie en daarmee samenhangend het perspectief?
"Ja het is duidelijk dat jonge varkenshouders nóg meer met hun toekomstplaatje bezig zijn dan jonge ondernemers in overige veehouderijsectoren. Dat komt natuurlijk enerzijds omdat zij hard werken aan hoe ze de maatschappelijke acceptatie verder kunnen verbeteren, maar ook door de moeilijke economische situatie waarmee de sector te kampen heeft. Het vergt ondernemerschap om in dit speelveld de juiste route voor jezelf en het bedrijf uit te stippelen."
De positie in de keten is al decennialang onderwerp van gesprek. Mogen varkenshouders, als zij er voor kiezen om te produceren voor de wereldmarkt, wel de illusie hebben dat politiek en andere bedrijven in de keten aan het werk gaan om het verdienmodel te verbeteren?
"Persoonlijk denk ik dat dat het te kort door de bocht is om te stellen dat wij als primaire sector niks van onze ketenpartners kunnen vragen. Vooropgesteld, het is inderdaad in eerste instantie de taak van de varkenshouder als ondernemer om zijn verdienmodel in de keten te verbeteren. Waarschijnlijk ligt ook de meeste noodzaak bij bedrijven in de primaire sector, omdat toeleveranciers en afnemers wel de instrumenten hebben om hun marges veilig te stellen. Echter is er ook een wederzijds belang en kunnen varkenshouders moeilijk allemaal eigen ketens realiseren. We zitten als land in de driehoek Parijs, Berlijn, Amsterdam met een zeer grote groep relatief welvarende consumenten. Daar liggen voor de hele keten kansen die echter alleen samen gepakt kunnen worden."
De marktprijs voor bulkproducten wordt altijd door vraag en aanbod bepaald, zijn we voor deze markt te duur geworden?
"Er zijn altijd bedrijven die met een sterke focus op het beheersen van kosten een verdienmodel hebben op deze markt. Echter moeten we ook een realistisch perspectief schetsen, voor veel ondernemers is de kostprijs voor de bulkmarkt wél te hoog. Wij denken als NAJK dan ook dat het aantal bedrijven welke produceren voor deze markt in de komende jaren verder gaat krimpen. Ondernemers zullen nog meer moeten gaan inzetten op ketensamenwerking en onderscheidend vermogen, dit om een juiste prijs voor de producten te krijgen. Dit zal betekenen dat de sector waarschijnlijk wel kleiner wordt."
In de visie wordt ook gesproken over het belang van een gelijk speelveld, wat is hierin belangrijk?
"Voor de komende decennia staan er op Europees niveau veel nieuwe maatregelen op de rol die met name het dierenwelzijn moeten gaan verbeteren. Dat zijn momenten waarop we regels moeten uniformeren. Dan bedoel ik niet alleen voor de veehouderij, maar ook het creëren van een gelijk speelveld in de wereldhandel. Het kan niet zo zijn dat we product van buiten Europa importeren die niet minimaal voldoet aan de eisen die wij hier hanteren. Gelukkig voelen we als NAJK dat er in de politiek duidelijk aandacht voor dit vraagstuk is."
Wat kan de NAJK verder doen om jonge ondernemers verder te ondersteunen?
"Wat wij voor startende ondernemers belangrijk vinden is de beschikbaarheid van onafhankelijke informatie en kennis. Het aanbod van 'gekleurd' nieuws is overvloedig en voor jonge mensen is het soms moeilijk om alles op waarde te schatten, dat gevoel ontwikkel je pas in de loop der jaren. Wij zijn in die zin een onafhankelijke organisatie zonder commerciële belangen. Jonge mensen moeten keuzes kunnen maken gebaseerd op correcte en feitelijk kennis. Daarnaast willen we jonge ondernemers ook een realistisch perspectief schetsen: de tijd waarin een goede boterham te verdienen was met simpelweg de hele dag in de stal de puntjes op de i te zetten, is voor veel bedrijven voorbij. Als varkenshouder ben je ondernemer, gebruik die kracht. We zijn niet meer de solisten die continu in onze stal lopen en alles laten regelen door toeleveranciers en afnemers. Neem het heft handen en creëer op die manier je eigen boterham. Dat wordt soms ervaren als heel ongewoon en vaak moet je er eigenwijs voor zijn. Verbreed je horizon, zie wat er om je heen gebeurt en pas daar je verdienmodel op aan. Dat is naar de toekomst toe een zeer belangrijk issue."
Stef Wissink
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
