Achtergrond Stikstofstemming
Wiersma ligt dwars en Lbv is geen mollenvreter
Hoewel er elke dag nieuwe gekkigheden worden opgedist in het nieuws, blijft stikstofnieuws opmerkelijk goed en stabiel meekomen in de concurrentie om de aandacht. Zo scoort landbouwminister Wiersma al een paar weekenden achtereen vrij hoog omdat ze zogenaamd dwars zou liggen in Commissie-Schoof (officieel de Ministeriële Commissie Economie en Natuurherstel). Wiersma zou oplossingen tegenhouden die boeren kunnen schaden, is het verhaal.
Die berichten komen natuurlijk niet via de woordvoerder van de commissie naar buiten, maar worden gelekt. Zo gaat dat nu eenmaal. De vraag is of de minister echt zo dwars ligt, en ook of ze alleen staat of de enige kritische stem is. Regelmatig worden zaken ook 'geframed' in een bepaalde richting. Dat kan natuurlijk iedereen doen. Maar Wiersma hoeft evenwel niet bepaald de regenboog-Piet te krijgen.
Kritischer ministers
Betrouwbare bronnen weten dat de minister van LVVN zeker niet alleen staat als het gaat om een kritische houding tegenover het heersende stikfstofdiscours. Andere bewindslieden laten zich soms nog kritischer uit. Veel Haagse berichtgeving over het stikstofdossier is echter opmerkelijk onkritisch. Wellicht omdat de materie zo ingewikkeld is en het tijd en inspanning kost om zich te verdiepen. Bovendien is het ambtenarenkorps vaak niet representatief voor wat de bewindslieden willen.
Hoge kosten per mol bij opkoop
En als het gaat over ingewikkelde zaken: soms zouden toch heel veel belletjes bijna vanzelf moeten gaan rinkelen, bijvoorbeeld bij het lezen van een antwoordbrief van Wiersma op Kamervragen over het stikstofbeleid. Vanuit de Kamer was de vraag gekomen hoeveel mol stikstof tot nog toe is gereduceerd met de diverse opkoopregelingen (Lbv, Lbv+ etc). Hiervoor is tot nog toe zo'n €3 miljard besteed. Het antwoord is ronduit onthutsend: een schamele 37 mol, ofwel meer dan 80 miljoen per mol. Voor de context: in 2022 bedroeg te gemiddelde (berekende) depositie 1.375 mol per hectare per jaar. Volgens stikstofdeskundige Wouter de Heij is die 37 mol ook nog aan de hoge kant. Hij denkt dat het eerder bij 32 mol blijft en lacht om de schijnnauwkeurigheid die de ambtenaren meegeven aan het officiële cijfer van 37,02 mol.
En dan zijn er nog Kamerleden die willen dat het kabinet meer geld uitgeeft aan opkoop van boerenbedrijven. Meestal zijn dat ook dezelfde Kamerleden die wel sympathie hebben voor de aanpak van Johan Vollenbroek en zijn vrienden van MOB en co.
MOB en co worden persoonlijk
Tot nog toe zei Vollenbroek steeds dat hij niets tegen individuele boeren had, maar dat moet ergens in de voorbije tijd zijn veranderd. In de Peel is hij bezig om tien melkveebedrijven de natuurvergunning af te pakken. Waarom hij andere bedrijven daar dan wel met rust laat, is een raadsel. Het lijkt een beetje op cherry picking. Bovendien, wat betekenen tien natuurvergunningen voor een berekende stikstofreductie die waarschijnlijk niet in tienden van mollen zijn uit te drukken?
Lelietelers
Objectief gezien lijkt er weinig van hem te duchten, maar de rechtspraak gaat soms wel heel ver in het begrijpen van bezorgde burgers en theoretische risico's, zoals deze week ook bleek uit een uitspraak van de Raad van State tegen lelietelers. Ze moeten aan de (uiterst onzekere) natuurvergunning. Voordat iemand denkt: 'Ach, dat gaat maar over lelietelers', is het goed om te bedenken dat dit ook gaat om middelengebruik in het algemeen, en dat is al zo'n lastig dossier. 's Lands hoogste rechters hebben er kennelijk moeite mee om een bredere belangenafweging te maken en lijken het belangrijker te vinden om het voorzorgsprincipe tot zijn ultieme consequentie uit te spinnen. De politiek staat er bij en kijkt ernaar.
Provincies gaan verder
Dat laatste is trouwens niet helemaal waar, want op provinciaal niveau zijn er nog steeds overheden die ook vinden dat het best nog een paar tandjes scherper kan. Zo willen de provincies Zuid-Holland en Utrecht een emissieplafond voor ammoniak invoeren van zo'n 40 tot 45 kilo per hectare. Ook daar kan de landbouw weinig mee, mogelijk denken deze provincies dat, nu het verschijnsel 'ammoniak van zee' door het RIVM wordt weggepoetst dat er nu wel een andere belemmering voor in de plaats mag komen.
Stikstof van zee of Maasvlakte?
Bovendien blijft de lucht in Zuid-Holland vervuild worden met een nog niet nader verklaarde hoge concentratie aan stikstof, maar dat zou natuurlijk ook NOx kunnen zijn van de industrie. In Noord-Brabant is gedeputeerde Rooijakkers ondertussen bezig met een inzet om landbouwbedrijven te onteigenen ten behoeve van natuur. Dat belooft wel een hele klus te worden, want ook daarvoor moeten natuurvergunningen worden ingenomen en er is veel bewijs nodig om dat te doen. Anderzijds, misschien zijn er toch rechters die Rooijakkers goed begrijpen.
Gezelligheid
Gezien al deze zaken is het opvallend hoe weinig protest en andere actie er momenteel is vanuit de belangenbehartiging. Een paar groepen, zoals Stichting Stikstofclaim (SSC) en Agractie, blijven op de trom slaan, voor de rest hoor je belangenbehartigers niet zo veel. Volgens Jan Cees Vogelaar komt dat misschien omdat sommige groepen (NAJK) eigenlijk eerder gezelligheidsverenigingen zijn dan belangenbehartigers. Maar ook na die bewering bleef het stil.
Stop gekibbel
Gebeurde er dan niets opbeurends in de afgelopen week? Toch wel. SGP-Europarlementariër Bert Jan Ruissen kreeg de landbouwcommissie van het Europarlement achter zich om de twee andere beslisorganen van de EU, de Commissie en de Raad, tot haast te manen bij een goedkeuring voor Renure, en dus een punt te zetten achter het gekibbel in het nitraatcomité. Het is geen garantie voor succes, maar het vergroot wel de druk.
Klaas van der Horst
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
