Boeterente MKB'er: gelijke monniken, gelijke kappen?

Over de boeterente, voor het eerder aflossen van woninghypotheken, is de afgelopen maanden behoorlijk wat ophef ontstaan. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) bracht op 20 maart een onderzoek uit over de boeterentes die hypotheekverstrekkers berekenen. De conclusie is dat de rekenmethodes vaak onjuist zijn en dat de uitkomsten oneerlijk zijn. Er worden dus te hoge boetes in rekening gebracht. 

Er is sinds 14 juli 2016 een nieuwe hypothekenrichtlijn opgenomen in onze wetgeving. De banken zullen de boeterentes, die ná 14 juli 2016 bij de consumenten in rekening zijn gebracht, opnieuw gaan berekenen. Deze consumenten kunnen dan een deel van hun geld terugkrijgen.

De consumenten die vóór 14 juli 2016 een boete hebben betaald, kunnen via de rechter of via het Kifid (Klachteninstituut Financiële Dienstverlening) hun gelijk proberen te halen. De AFM komt tegemoet aan de klachten over de boeterentes die bij consumenten in rekening zijn gebracht. Wij weten nu dat die boeterentes vaak te hoog zijn vastgesteld, maar hoe zit het dan met de boeterentes die bij uw bedrijfslening zijn berekend?

Wat is een boeterente?
Als u een rentevaste lening afsluit, dan spreekt u af dat u het rentepercentage voor een bepaalde periode aan de bank zult betalen. Als u deze afspraak niet nakomt, dan heeft de bank daar een financieel nadeel van. Daarvoor moet u dan een vergoeding betalen. Die vergoeding noemt men een "boeterente".

De bepalingen van de boeterente voor de bedrijfsfinanciering zitten "verstopt" in de kleine lettertjes van de leningsovereenkomst. Op een, voor velen, wat cryptische manier staat omschreven op welke wijze een boeterente wordt berekend.

Wanneer een boeterente?
De afgelopen periode zijn de rentes fors gedaald. Dit kan voor u een reden zijn om de leningen en tarieven opnieuw te bekijken. Het kan dan interessant zijn om extra af te lossen of om uw (rentevaste) lening voortijdig te verlengen en alvast een nieuwe renteafspraak te maken. Dat kan omdat u bijvoorbeeld vindt dat de rentetarieven op dit moment gunstig zijn en/of omdat u uw renterisico wilt spreiden. 

Voor elke onderneming is het van belang dat het rentemanagement op een verantwoorde manier wordt toegepast. Uiteraard is dan de vraag: wat is hierover in de leningsovereenkomst bepaald? In veel gevallen kan de bank een boeterente in rekening brengen.

Het rapport van de AFM
De Autoriteit Financiële Markten geeft in haar rapport van 20 maart aan hoe de boeterentes moeten worden berekend. De essentie: banken mogen niet meer rekenen dan het totaal van hun "financiële nadeel". Daarbij wordt, onder meer, voorgeschreven welke vergelijkingsrente de banken bij de berekening mogen gebruiken. De vergelijkingsrente is het tarief van een hypotheek met een looptijd, die vergelijkbaar is met de resterende rentevastperiode. Is deze niet aanwezig, dan moet de hoogst naastgelegen rente worden gebruikt.

Ofwel: een bank kan haar financiële nadeel niet berekenen aan de hand van de resterende looptijd X het rentetarief (bijvoorbeeld 3 jaar x 4,5 procent). De bank moet een correctie toepassen voor het tarief dat zij berekent voor een nieuwe hypotheek (bijvoorbeeld 2 procent) en dit verschil wordt dan als nadeel gezien.

Het is in ieder geval een mooi rapport voor de consument. Voor de ondernemer biedt dit rapport echter geen soelaas. De bescherming voor onredelijke boeterentes is er voor de consument wel, maar voor de ondernemer niet echt. Hoe zit het dan als u een bedrijfsfinanciering hebt?

Hoe werkt de boeterente bij een bedrijfsfinanciering?
Bij een vastrentende bedrijfslening biedt de bank u veelal de mogelijkheid om een beperkt percentage per jaar boetevrij af te lossen. Wilt u meer aflossen of wilt u uw lening vroegtijdig aflossen? Dan moet u doorgaans een boeterente betalen. Bij de berekening hiervan wordt ook een "vergelijkingsrente" gebruikt. In de voorwaarden is alleen vaak bepaald dat hieronder de rente wordt verstaan die de bank op de interbancaire markt zou ontvangen voor vergelijkbare leningen. Het venijnige hiervan is dat het interbancaire tarief (lees: Euribor) vaak fors lager is dan het tarief van een lening met een looptijd gelijk aan de resterende rentevastperiode.

Ofwel: door de boeterente te laten afhangen van een lagere vergelijkingsrente kunnen de banken nu veel meer in rekening brengen dan het "financiële nadeel" daadwerkelijk is. Bovendien is in de voorwaarden veelal opgenomen dat de boete minimaal 1 procent is over het vervroegd af te lossen bedrag. Dit minimum van 1 procent geldt in veel gevallen ook voor de variabelrentende leningen, ondanks dat van een financieel nadeel voor de bank hierbij geen of nauwelijks sprake zal zijn.

Ook redelijkheid voor de MKB’er?
Naar mijn mening zou ook voor de bedrijfsfinanciering van de MKB’er moeten gelden dat de bank niet méér boeterente in rekening mag brengen dan het “financiële nadeel”. Waarom de redelijkheidstoets voor een boeterente alleen voor consumenten moet worden toegepast en niet voor de MKB’er is onbegrijpelijk. Dit vooral omdat de MKB’er, gelet op zijn positie, vergelijkbaar is met een consument en sterk afhankelijk is van wat de bank oplegt bij de verstrekking van een financiering.

Bovendien valt er veel voor te zeggen dat de bank ook in deze gevallen transparant moet zijn en zonder meer een specificatie verstrekt van de wijze waarop zij de boeterente heeft berekend. Van de zorgplicht die de bank heeft mag je verwachten dat dit betekent dat zij voor elke klant, waaronder ook de MKB’er, alleen redelijke boetes in rekening brengt.

Marianne Adema

Marianne Adema is advocaat bij Adema Advocatuur en Advies. Zij is gespecialiseerd in financieel recht, agrarisch recht en vastgoedrecht. Adema staat veel agrarische ondernemers bij en heeft een advies- en procespraktijk. Verder is zij juridisch adviseur bij diverse windmolenprojecten.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.