Waterschappen kunnen zonder de politiek

Woensdag kan ik gaan stemmen in het eerste drive-in stemhokje in Nederland. Mijn gemeente Zuidplas komt met die noviteit, ze veranderen voor een dag de loods van gemeentewerken in een stemlokaal. Een ontzettend jaren '60 idee lijkt me, maar het zal wel wat selfies vanuit het stemhokje opleveren. Het had moderner geweest als we met een app op de smartfoon mochten stemmen, maar daar is dit land nog niet aan toe. ICT en overheid schijnt hier lastig te zijn, daarvoor moet je naar Estland.

Overigens slim van de gemeente om zich zo in de kijker te spelen als forensendorp, er is nog een forse onroerend-goed portefeuille van opgekocht boerenland. Een paar honderd meter van het drive-in stemhokje is een projectontwikkelaar voorzichtig gestart met het bouwrijp maken voor een nieuw woningbouwproject. Een beetje belangstelling via de media kan dus geen kwaad in de realisatie van de Zuidplaspolder.

En dat alles vlak bij het diepste punt van Nederland, waar het waterschap voor droge voeten moeten blijven zorgen. Ik vind het verstandig dat we gelijk voor de provincie en het waterschap mogen stemmen, ook al worden die verkiezingen in de media gedomineerd door de Haagse politiek.

We worstelen al jaren met de aansturing van de waterschappen. Dat 'we' geldt ook voor economen die de economische organisatietheorie beoefenen. Waterschappen zijn al 800 jaar en langer een taakorganisatie. Ze moeten voor droge voeten zorgen. En soms voor natte voeten, als het om natuur gaat, en voor schone voeten bij de recreant als het om waterkwaliteit gaat. Ook voor boeren van belang trouwens.

Dat zijn taken die om veel deskundigheid vragen en waar weinig politieke discussie over is. Die moet je dus niet aan de politiek koppelen. Dat zet maar aan tot politieke processen, waarin tegenstellingen tussen bijvoorbeeld natuur en boeren worden aangescherpt.

In publieke taakorganisaties, zoals de Nederlandsche Bank, het CBS, TNO of Pro-Rai, wil je dat deskundigen hun werk doen. En niet dat de politiek en half Nederland de deskundige uit gaat hangen, door zich te bemoeien met wat er op de informatieborden op de stations moet staan of hoe we het toezicht op banken doen. Als de Tweede Kamer zich gaat buigen over de toiletten in de trein, dan weet je dat je een organisatieprobleem hebt.

Maar het kan ook niet zijn dat er geen toezicht is op taakorganisaties. Ze hebben immers geen concurrenten en missen de disciplinaire werking van de markt. Dat kan leiden tot het maken van te veel kosten. Er kan een wildgroei in stafafdelingen ontstaan die managers voor risico’s moeten behoeden en vooral elkaar bezig houden. De rekening kan immers gemakkelijk via een heffing elders worden gelegd.

In de waterschappen hebben we daarom het toezicht bij de belanghebbende boeren en burgers gelegd, de ingelanden. En die kiezen we dus. Daar zijn de afgelopen decennia de politieke partijen meer bij betrokken geraakt. Vanuit bovenstaande filosofie van taakorganisaties wat mij betreft geen winstpunt. Sommigen hebben er voor gepleit om het dan nog maar politieker te maken en provincies en waterschapen samen te voegen.

Dat heeft het risico dat er discussies ontstaan of het dijkonderhoud niet kan worden uitgesteld, omdat er nu ook geld nodig is voor een nieuwe luchthaven of de zorg. Ook dat moet je bij een taakorganisatie niet willen. Dat de in Parijs gevestigde OESO, de economische denktank van de westerse wereld, er aan te pas moest komen om dat te voorkomen, wijst er wel op dat we worstelen met de publieke organisatie rond provincies en waterschappen.

Vanuit de economische organisatietheorie brengt me dat tot een stemadvies: Laat uw stem vooral niet beïnvloeden door de Haagse politiek. Kies vooral iemand die u vertrouwd als deskundig bestuurder die weet wat er op watergebied speelt en de experts in het waterschap kan helpen goed beleid te maken en daar toezicht op kan houden. Bovenal: droge voeten verdienen uw stem, ook als dat te voet moet omdat de drive-in stembus er bij u nog niet is.

Krijn J. Poppe
Econoom met een analyserende blik op de landbouw

Krijn J. Poppe

Krijn Poppe werkte bijna 40 jaar als econoom bij het LEI en Wageningen UR en vervult nu een aantal advies- en bestuursfuncties. Voor Boerenbusiness duikt hij in zijn boekenkast en bespreekt actuele ontwikkelingen aan de hand van klassiek geworden studies.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.