Kloof tussen droom politiek en weerbarstige praktijk

Ik ben zeker geen tegenstander van de energietransitie, maar constateer wel dat er een behoorlijke kloof bestaat tussen wat de politici willen bereiken en wat in de praktijk haalbaar is. Denk hierbij aan de verplichte elektrische warmtepomp (door de nieuwe coalitie nu geschrapt), overal woonhuizen 'van het gas af' (vooralsnog vrijwel compleet mislukt) en de onhoudbare salderingsregeling voor het terugleveren van zonne-energie.

Zo maar een paar voorbeelden waar de praktische uitvoering botst met de droombeelden van politici. Maar zeker niet de enige. Zo las ik recent in Het Parool over de plaatsing van vier tot acht windmolens in Amsterdam.  Een verhaal dat voor de rest van Nederland zeer amusant is, maar voor de betrokkenen een nachtmerrie.

Er is een natuurwet voor politici die zegt: 'wie windmolens plant, zal storm oogsten'. Plannen voor windturbines lopen regelmatig uit op intimidatie, verdachtmakingen en vernielingen. Iets wat tot voor kort niet voor Amsterdam leek te gelden. Maar dat is nu veranderd. Progressieve, milieubewuste Amsterdammers stemmen al jaren massaal op windmolenvriendelijke partijen als GroenLinks en D66. Maar dat enthousiasme verdwijnt als sneeuw voor de zon zodra het gaat om windmolens in de eigen buurt. In de wijk IJburg, waar veel welgestelde GroenLinks en D'66 stemmers wonen, sloeg de stemming om toen windmolens recht voor hun buurt in het IJmeer waren gepland. Meteen kregen de zorgen over geluidsoverlast, gezondheids­schade, de natuur en een hinderlijk flikkerend licht de overhand.

Kloof tussen arm en welgesteld
Gevolg van die protesten is dat deze locatie, net als een locatie langs de A10 in Amsterdam-Noord, zijn afgevallen. Het IJmeer viel af omdat het een kwetsbaar Natura 2000-gebied is. De A10 rond Noord viel af vanwege de weidevogels en het open landschap. Hier liet de gemeente bovendien meewegen dat de omliggende wijken sociaal kwetsbaar zijn en vanwege de snelweg al een hoge milieubelasting hebben. Een argument dat volgens het gemeentebestuur blijkbaar niet voor een overgebleven locatie in Zuidoost geldt. De bewoners van dit stadsdeel hebben binnen Amsterdam gemiddeld het laagste inkomen en hebben het vaakst een slechte gezondheid. Maar volgens het Amsterdamse B&W liggen die wijken verder af van de plekken die nog wel in beeld zijn voor windmolens.

Op deze locatie moeten twee megaturbines van 220 meter hoog verrijzen. Deze turbines komen binnen 500 meter van woningen, binnen 200 meter van een recreatiestrand waar veel bewoners van Zuidoost komen die geen geld hebben voor dure vakanties en binnen 200 meter van het natuurgebied Gaasperzoom. Hier gelden blijkbaar niet de argumenten die wel golden voor protesten van de welgestelde bewoners van IJburg.

Keuze meestal op gas en niet elektriciteit
Een ander voorbeeld is een bericht dat huurders nog massaal nieuwe gasketels krijgen om hun huis te verwarmen. Negen van de tien keer kiezen woningcorporaties bij vervanging van een ketel opnieuw voor gas en niet voor een warmtepomp. Volgens de corporaties is dit zeker geen onwil, maar stuiten zij simpelweg op praktische bezwaren. Flatgebouwen zijn bijvoorbeeld een probleem, omdat je daar moeilijk heel veel pompen aan de gevel kunt hangen. Daarnaast is er vrees voor geluidsoverlast. Ook zeggen veel verhuurders dat er te weinig mankracht is om op grote schaal warmtepompen te installeren. Bovendien is er op het overvolle stroomnet vaak geen plek om grote aantallen pompen tegelijk aan te sluiten. Andere duurzame alternatieven, zoals een warmtenet, zijn dikwijls (nog) niet voorhanden.

Het laatste voorbeeld dat ik wil delen gaat over Wind op Zee. Het slagen van de energietransitie is voor een groot deel afhankelijk of er voldoende groene stroom is om bijvoorbeeld de industrie te elektrificeren. Maar in een recente brief van minister Rob Jetten aan de Tweede Kamer, blijkt nu dat de ambitie van het kabinet om in 2035 voor 35 gigawatt aan wind op zee te realiseren niet haalbaar is. Er is onvoldoende materiaal beschikbaar om de windenergie ook aan land te krijgen. Dat komt doordat er wereldwijd een enorme vraag naar Wind Op Zee aan het ontstaan is, waardoor er grote concurrentie voor de benodigde materialen om de parken te bouwen en aan te sluiten op het elektriciteitsnet op land ontstaat. Wat ook tot hogere kosten kan leiden, die wij met zijn allen uiteindelijk moeten ophoesten.

Deugpunten op internationale klimaatpodia
De bovenstaande voorbeelden zijn en goede illustratie van hoe weerbarstig de praktijk kan zijn en hoe deze de gewenste doelen van onze politici in de weg kunnen staan. Maar ook dat de politici vaak onvoldoende kijken naar de economisch en sociale belangen van de mensen die het betreft. De energietransitie moet niet alleen goed zijn voor de wereld, maar ook voor Nederland. Je kunt niet van de burger verwachten dat die tot 2050 honderden miljarden euro's afdraagt, alleen maar voor deugpunten op internationale klimaatpodia en solidariteit met de rest van de wereld.

Kasper Walet

Kasper Walet is voormalig directielid van de agrarische termijnmarkt. Inmiddels is hij onder de naam Maycroft  al jaren werkzaam als onafhankelijk adviseur over energie en klimaat aan overheden en bedrijven van over de gehele wereld.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.