Energietransitie loopt vast in eigen goede bedoelingen

Door een aantal recente gebeurtenissen begint het erop te lijken dat de energietransitie begint vast te lopen in zijn eigen goede bedoelingen. Zo zegt Nederlands hoogste adviescollege de Raad van State dat voor de energietransitie de stap van 'papier naar praktijk' nog onvoldoende is gezet. In een recent advies oordeelt de Raad van State dat het 'niet realistisch' is dat alle energietransitie maatregelen 'volledig en op tijd zijn uitgevoerd en maximaal effect' hebben. Zo bestaan er bijvoorbeeld grote tekorten aan mensen, middelen en materialen.

Volgens de Raad dreigen mede door de val van het kabinet maatregelen te worden uitgesteld. Ook door andere politieke keuzes, zoals het uitstellen van rekeningrijden of mogelijk minder investeren in verduurzamingspakketten, kunnen de doelstellingen verder uit zicht verdwijnen. Dat geldt nu al voor de landbouwsector, mede door het klappen van het landbouwakkoord en het trage verloop van het 'nationaal programma landelijk gebied'.

Ingrijpend pakket maatregelen in stroomnet
Eerder heb ik het al over ons overvolle stroomnet gehad. Hierdoor staan er nu meer dan 6.000 bedrijven en wind- en zonneparken op een wachtlijst om aangesloten te worden en kunnen bedrijven zich voorlopig in bepaalde gebieden niet eens meer vestigen. Daarom komt het demissionaire kabinet met een ingrijpend pakket maatregelen. Zo moeten bedrijven verplicht kunnen worden om tegen een vergoeding minder elektriciteit te gebruiken op piekmomenten. Deze 'onorthodoxe' ingrepen zijn nodig om te voorkomen dat we over enkele jaren op piekmomenten in het donker komen te zitten', liet Rob Jetten, minister van Klimaat en Energie, aan de Tweede Kamer weten. Dat het kabinet bereid is zover te gaan, tekent de omvang van het probleem.

Dit geldt niet alleen voor grote bedrijven. Ook kleinverbruikers, zoals huishoudens en het mkb, in de Flevopolder en de provincies Gelderland en Utrecht kunnen vanaf 2026 in de problemen komen. Die kunnen dan bijvoorbeeld geen zonnepanelen op hun dak leggen of hun elektrische auto laden.

Overgang naar schonere alternatieven moeilijk
Een ander interessante recente ontwikkeling is dat een aantal grote olie- en gasbedrijven als Shell en Total Energies langdurige contracten met QuatarEnergy, de Qatarese leverancier van vloeibaar gas, hebben getekend. Dat deden zij slechts een paar dagen nadat de Europese Unie verklaarde te streven naar een wereldwijde uitfasering van de meeste fossiele brandstoffen ruim voor 2050. De ondertekende contracten met Quator lopen door tot na 2050. Blijkbaar gaan deze grote energie bedrijven ervan uit dat we ook na 2050 nog gas nodig hebben om onze economie draaiende te houden.

In hun scenario's komen we er met alleen duurzame energie, batterijen en groene waterstof niet. Het blijkt namelijk heel moeilijk om - ondanks de behoefte versneld van het gas af te gaan - de overgang naar schonere alternatieven te maken. Hoge financieringskosten en onzekerheid over de commerciële haalbaarheid van bijvoorbeeld Wind op Zee hebben investeringen tegengehouden en vragen doen rijzen over de haalbaarheid van Europa's klimaatdoelstellingen. Het overvolle stroomnet en de gasdeals tot na 2050 tonen duidelijk de kloof aan die er bestaat tussen de harde realiteit en de voorspellingen van de politici met betrekking tot de klimaatdoelstellingen. Niet alleen in Europa, maar zeker ook Nederland.

Kasper Walet

Kasper Walet is voormalig directielid van de agrarische termijnmarkt. Inmiddels is hij onder de naam Maycroft  al jaren werkzaam als onafhankelijk adviseur over energie en klimaat aan overheden en bedrijven van over de gehele wereld.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.