Stoppen met zonnepanelen op landbouwgrond?

Nog net voordat het kabinet viel, heeft klimaatminister Rob Jetten via de zogeheten 'Zonnebrief' aan de Tweede Kamer aangegeven te willen stoppen met de aanleg van velden vol zonnepanelen op landbouwgrond en in de natuur. Met deze maatregel wordt de keuzevrijheid van agrarische ondernemers om de toekomst van hun bedrijf zelf te bepalen nog verder beperkt.

In de brief geeft Jetten aan de schaarse ruimte zo efficiënt mogelijk te willen benutten met behoud van de kwaliteit van de fysieke leefomgeving. Om dit te realiseren wordt bij de aanvraag van een vergunning voor nieuwe zonneprojecten door de overheid de zogenoemde 'Voorkeursvolgorde Zon" gevolgd. Pas als projecten op daken, gevels en terreinen en objecten binnen bebouwd en landelijk gebied onvoldoende mogelijkheden bieden, komen als uiterste redmiddel locaties op landbouw- en natuurgronden in beeld.

Regels met de zeer Nederlandse strekking
Nederland zou Nederland niet zijn als er hierop, weliswaar onder strikte voorwaarden, geen uitzondering mogelijk is. Kabinet en provincies werken namelijk samen aan regels met de zeer Nederlandse strekking 'nee, tenzij'. Hiertoe wordt een beperkt aantal uitzonderingen geformuleerd, waarvan de voorwaarden 'tijdelijkheid' en 'multifunctioneel gebruik' in ieder geval deel uitmaken. Deze 'nee, tenzij'-voorwaarden worden in de komende maanden verder uitgewerkt en moeten vanaf 1 juli 2024 van kracht worden. De vraag is echter hoe voortvarend dit ter hand wordt genomen met de verkiezingen in november en mogelijk een lange formatie in het vooruitzicht daarna.

De vraag is echter of deze verbodsmaatregel niet te laat komt? In Nederland staan nu zonnepanelen opgesteld op 2.170 hectare van de totale 1,8 miljoen hectare landbouwgrond. Meer dan genoeg ruimte lijkt het om meer zonneparken op te bouwen. Ware het niet dat het financiële plaatje voor het aanleggen van zonneparken op landbouwgrond door de sterk gestegen kosten en afnemende subsidie de afgelopen tijd toch al flink verslechterd is. Waar het eerst in sommige gevallen financieel interessant was als agrarische ondernemer om je land in gebruik te geven aan projectontwikkelaars om er zonneparken neer te zetten (en zo waarde aan je landbouwgrond toe te voegen), is dat nu niet zo'n interessante optie meer.

Troebele vooruitzichten
Wel kunnen natuurlijk de daken van grote schuren worden gebruikt om zonnepanelen op te leggen. Waardoor er geld op de energierekening kan worden bespaard en de ruimte wordt benut die anders ongebruikt ligt, terwijl de landbouwgrond volledig agrarisch blijft. Om de vooruitzichten nog wat troebeler te maken, is ook nog eens de huidige stroominfrastructuur niet in staat is om de enorme toename van het variabele aanbod van wind en zonne-energie te verwerken. De beheerder van ons hoogspanningsnet TenneT en lokale distributiebedrijven als Liander and Enexis waarschuwen nu al voor mogelijke stroomuitval vanaf 2030. Er staan al zo'n 6.000 bedrijven, veelal nieuwe duurzame energie projecten, op de wachtlijst om aangesloten te kunnen worden op ons overvolle stroomnet, dat tot voor kort tot de beste en het betrouwbaarste ter wereld behoorde.

Het kan zo maar zijn dat de soep uiteindelijk niet zo heet gegeten wordt als nu opgediend. Met de val van het huidige kabinet ontstaat na de verkiezingen waarschijnlijk een nieuwe politieke realiteit. Hierdoor kan het zomaar zijn dat er een andere wind gaat waaien en deze voorgestelde maatregel weer van tafel gaat.    

Kasper Walet

Kasper Walet is voormalig directielid van de agrarische termijnmarkt. Inmiddels is hij onder de naam Maycroft  al jaren werkzaam als onafhankelijk adviseur over energie en klimaat aan overheden en bedrijven van over de gehele wereld.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.