Het blijft onrustig op de energiemarkt. Gas klom gisteren op na het dipje vorige week. Een tekort aan gas in Europa deze winter is niet het grootste probleem. Hoe we de voorraad voor de komende winter gaan regelen is een groter vraagstuk volgens analisten. En wat doen hoge energieprijzen met de concurrentiekracht van Europa?
Het is en blijft onrustig op de gasmarkt. Nadat de TTF anderhalve week terug door de €50 per MWh ging, de hoogste notering in ruim een jaar, zakte de markt vorige week weer wat terug tot zelfs iets onder de €45 per MWh. De week is de termijnmarkt echter begonnen met een stijging. Vorig jaar rond deze tijd schommelde te TTF zo rond de €30. Daar zitten we nu dus een derde boven.
Dat gas een stuk duurder is, heeft alles te maken met de beschikbaarheid. De Europese gasopslagen zijn voor 66% gevuld, zo blijkt uit de data van Gie Agsi de koepelorganisatie van de Europese gassector. Het vijfjarig gemiddelde voor de week staat op een kleine 75% en vorig jaar waren de Europese gasopslagen nog voor meer dan 80% gevuld. In Nederland is de vulgraad afgelopen weekend net onder de 50% gedoken, zo laten de cijfers van de Gasunie zien. Er is dus wat harder aan de gasvoorraad getrokken dan vorig jaar rond deze tijd het geval was.
De relatief grote vraag naar gas in de EU valt samen met een koude periode in de VS. Dat koude weer houdt volgens meteorologen waarschijnlijk aan tot eind januari. Op de Amerikaanse termijnmarkt passeerde aardgas gisteren tijdens de handelsdag de $4 per MMBtu (circa €13 per MWh). LNG is duur op de wereldmarkt en Amerikaanse producenten hebben er belang bij de productie in de benen te houden. De nieuwe LNG-fabriek Plaquemines in Louisiana die nu een maand in bedrijf is, helpt om de Amerikaanse LNG-productie naar recordhoogte te stuwen. Door grote vraag naar gas op de binnenlandse markt voor verwarming loopt de LNG-productie tegen grenzen aan.
Voor Europa is de beperkte beschikbaarheid van LNG en aardgas op de korte termijn niet het grootste probleem, zo stellen verschillende analisten. Er moet wel een heel lange koude periode komen willen we met de huidige voorraad het niet uit kunnen zingen tot de komende lente. Experts maken zich meer zorgen over wat komende herfst en winter gaat gebeuren. Transport via gasleidingen door Oekraïne waarmee nog Russisch gas onze kant op vloeide, zijn sinds dit jaar gestopt. Het contract is afgelopen en een nieuw contract is gezien de oorlog in Oekraïne niet waarschijnlijk. Om ook voor de komende winter over voldoende gas te beschikken moet Europa wederom op zoek naar een alternatief voor het relatief goedkope Russische gas.
Duur
Met LNG is er wel een alternatief, maar dat is relatief duur. Traditioneel waren het vooral landen uit Azië die LNG importeerde. Europese kopers zullen dus de concurrentie aan moeten gaan met die landen en meer moeten bieden tot een punt dat grote LNG-importeurs als India, Bangladesh en Egypte afhaken. De hogere energieprijzen die dat tot gevolg heeft, zijn voor de toch al kwakkelende Europese maakindustrie geen zegen.
Het probleem van hoge energiekosten blijft overigens niet beperkt tot gas. Ook met elektriciteit is Europa duur, zo betogen verschillende topmensen uit het bedrijfsleven verenigd in de belangengroep Eurelectric. Stroom is in Europa twee tot drie keer zo duur als in de VS en circa 23% van de elektriciteitsprijs die eindgebruikers in 2023 betaalden is belasting, stelt de Europese denktank Bruegel. "Als we serieus zijn over concurrentiepositie, over elektrificatie en over het CO2-vrij maken van de industrie, denk ik dat we in actie moeten komen", aldus Leonhard Birnbaum, CEO van Eon en voorzitter van Eurelectric onlangs bij Reuters.
Op de spotmarkt was stroom afgelopen week relatief duur. Van een dipje in de prijs in het weekend, zoals vaak het geval is, was geen sprake. Een gebrek aan wind gecombineerd met weinig zon zorgde ervoor dat er relatief weinig aanbod van stroom van deze groene bronnen was. Daardoor moesten de dure gas- en kolengestookte centrales bijspringen.