Brengt 2023 een recessie of een groeiversnelling?

Sommige vertrouwensindicatoren verbeteren, maar negatieve factoren blijven echter vooralsnog dominant. De Nederlandse inflatie daalt teleurstellend weinig in december. De meningen over waar het dit jaar heen gaat, lopen behoorlijk uiteen.

Pessimisten weten zeker dat de wereldeconomie in een recessie tuimelt. De 'die hard-pessimisten' weten daarbij ook zeker dat die recessie leidt tot grote financiële instabiliteit, forse verliezen op vermogensmarkten, wellicht een eurocrisis, enzovoort. Optimisten zijn er in twee soorten. De optimistische optimisten zien de inflatie fors dalen, waardoor aandelenmarkten de wind in de rug krijgen. De rentestijging is ten einde, een lichte daling ligt in de rede. Dat ondersteunt de huizenmarkt. Vermogenseffecten geven de conjunctuur een impuls.

Wat meer gematigde optimisten verwachten weliswaar een recessie, maar verwelkomen die met enthousiasme. Een korte, milde recessie is precies wat we nodig hebben. Die ontspant de arbeidsmarkt en krijgt de inflatie eronder zonder veel schade aan de rest van de economie te veroorzaken. Sterker nog, het dorre hout dat de laatste jaren kunstmatig in leven is gehouden door de pandemie steun en het ruime monetaire beleid maakt plaats voor nieuw leven.

Beeld is zeer verwarrend
Ik twijfel. Het verhaal van de 'gematigde optimisten' klinkt vrij logisch, maar het is wel voor het eerst in mijn loopbaan dat ik economen zo enthousiast over een recessie hoor spreken. Dat lijkt me verdacht. De kapitaalmarktrente is de laatste twaalf maanden in een recordtempo gestegen. Gaat dat in een recessie niet een vervelende, negatieve dynamiek veroorzaken?

Recente conjunctuurindicatoren schetsen een allerminst eenduidig beeld. Sterker nog, het beeld is zeer verwarrend. Zo leek de grootste economie in Europa linea recta op een recessie af te koersen. Maar de laatste drie maanden worden Duitse ondernemers juist weer optimistischer. De index van het vertrouwen van Nederlandse inkoopmanagers daalde tot en met november, maar is in december behoorlijk teruggeveerd. Na een stand van 46,0 in november werd in december 48,6 geregistreerd. Dat is nog altijd onder 50, wat indiceert dat de pessimisten in de meerderheid zijn. Maar de inkoopmanagers waren toch minder pessimistisch en zeker wat optimistischer over de productie in de komende maanden.

Dat positievere beeld kreeg vanochtend in Duitsland een enorme oplawaai door de publicatie van de cijfers over de fabrieksorders. Die kunnen nogal volatiel zijn op maandelijkse basis, maar een daling in november met 5,3% ten opzichte van oktober en met 11,1% ten opzichte van een jaar eerder lijkt niet te sporen met toenemend optimisme. Hierbij zij wel vermeld dat de daling van de orders vooral door de buitenlandse klanten werd veroorzaakt. Die plaatsten 8,1% minder orders dan in oktober, binnenlandse klanten slechts 1,1% minder. Of dit ruis in de cijfers is of een nieuwe trend, moet de toekomst uitwijzen.

Arbeidsmarkt in VS ongekend krap
Het conjunctuurbeeld in de VS is al even verwarrend. De arbeidsmarkt blijft ongekend krap. In de laatste week van 2022 vroegen 204.000 mensen een werkloosheidsuitkering aan. Dat was het laagste aantal in 14 weken. Het aantal vacatures daalde in november weliswaar heel licht en is vanaf de piek in maart met circa 1,4 miljoen gedaald, maar met een totaal van meer dan 10 miljoen blijft dat historisch bijzonder hoog.

Daar staat weer tegenover dat het vertrouwen van Amerikaanse ondernemers in de industrie blijft verzwakken. De ISM-index, die dit al decennia meet, daalde van 49,0 in november tot 48,4 in december. De sub-index voor nieuwe orders daalde van 47,2 tot 45,2. Dat is best wel mager.

Ik blijf vooralsnog wat meer aan de pessimistische dan de optimistische kant naar de conjunctuurvooruitzichten kijken. De uitholling van de koopkracht, de gestegen rente en de daardoor verkrapte financiële condities maken een recessie in mijn optiek waarschijnlijk. En ik kan mij niet bekeren tot de leer van het enthousiasme voor een korte, milde recessie. Die leer komt immers neer op een 'this time is different'-visie en dat is doorgaans een slecht uitgangspunt. Natuurlijk weet ik ook wel dat de dalende gasprijzen en de daardoor dalende inflatie lucht bieden en dat koopkrachtondersteunende maatregelen de conjunctuur op korte termijn tot steun zijn, maar toch…

Nederlandse inflatie daalt teleurstellend weinig in december
Volgens voorlopige cijfers is de inflatie in ons land in december gedaald tot 9,6%, vanaf 9,9% in november. Dat was teleurstellend, want de inflatie in Frankrijk daalde 0,4 procentpunt en die in Duitsland zelfs meer dan 1,5 procentpunt. Al is die vergelijking best moeilijk door de verschillen in de koopkrachtmaatregelen die in deze landen zijn genomen.

Het CBS heeft nog weinig details over de inflatiecijfers gepubliceerd. De lagere inflatie werd geheel veroorzaakt door energie. Het tempo waarin de energieprijzen oplopen zakte van 41,3% naar 30,0%. De inflatie bij voeding liep verder op: 14,0% in december tegen 12,9% in november. Datzelfde gold voor diensten (4,6% in december tegen 4,4% in november) en voor industriële goederen (8,7% tegen 7,2%). Ik heb wel goede hoop dat we wat betreft voedselinflatie op of dichtbij de piek zijn. In Duitsland daalde de voedselinflatie iets en in Frankrijk was die stabiel. Bovendien volgt de voedselinflatie vaak de energieprijzen, zij het met een vertraging.

In januari gaat de inflatie ongetwijfeld een behoorlijk stuk dalen. Dat komt dan vooral door het prijsplafond voor gas en elektriciteit.

Afsluitend
Over de conjunctuurvooruitzichten dit jaar lopen de meningen nogal uiteen. Sommige indicatoren zijn aan de beterende hand, andere juist niet. In mijn optiek overheersen de negatieve factoren, zoals de uitholling van de koopkracht, de gestegen rente en de verkrapte financiële condities. De optimisten die enthousiast zijn over de heilzame werking van een mogelijke, in hun optiek korte en milde recessie, hebben best een redelijk verhaal. Dus het kan meevallen. Het blijft een kwestie van 'hope for the best, but prepare for the worst'.

Han de Jong

Han de Jong is voormalig hoofdeconoom bij ABN Amro en nu onder andere huiseconoom bij BNR Nieuwsradio. Zijn commentaren zijn ook te vinden op Crystalcleareconomics.nl

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.