Weer een inflatieschok, ligt het aan de uitverkoop?

De nieuwste inflatiecijfers zijn opnieuw een schok. Op de EU-maatstaf (Harmonised Index of Consumer Prices, HICP) liep de inflatie in ons land op van 6,4% jaar-op-jaar in december naar 7,6% in januari. Veel details zijn nog niet bekend. Energie en voedsel waren kennelijk twee belangrijke boosdoeners. Het CBS publiceert volgende week de cijfers volgens de eigen, nationale reeks.

In januari daalt het algemeen prijspeil in ons land bijna altijd ten opzichte van december. Dat komt vooral door de 'uitverkoop'. Kledingwinkels lopen daarmee doorgaans voorop en dat zien we in de statistieken. 'Kleding en schoeisel', dat een gewicht in het inflatiemandje heeft van 6,4% werd in de maand januari van 2015 t/m 2021 gemiddeld meer dan 9% goedkoper. Huishoudelijke apparaten worden in januari ook steevast goedkoper. Dit jaar waren de winkels in januari weken dicht. Het water staat ondernemers aan de lippen. Ik vermoed dat er van die dalende prijzen vanwege de uitverkoop dit jaar veel minder terecht is gekomen. En ja, dan loopt het jaar-op-jaar inflatiepercentage op.

Als ik gelijk heb dat het hoge inflatiecijfer over januari mede te wijten is aan het dit jaar goeddeels afwezig zijn van de uitverkoop, dan moeten de cijfers over februari meevallen.

Voor de eurozone als geheel bedroeg de inflatie in januari 5,1% tegen 5,0% in december. Exclusief voedsel, energie, alcohol en tabak viel de inflatie juist wat terug: naar 2,3% van 2,6% in december. Hoewel de cijfers over januari voor Nederland schokkend zijn, tekent zich toch een hoopvol patroon af. Zoals gezegd, vermoed ik dat het goeddeels afwezig zijn van een uitverkoopeffect in ons land een belangrijke rol heeft gespeeld en dat we dat in februari zullen zien omkeren. Bovendien zien we in de cijfers voor de eurozone dat de inflatie van industriële goederen (exclusief energie) minder wordt.

Prijsdruk industrie minder door vermindering logistieke verstoringen
Dat spoort dan aardig met de ervaring in ons land. Het CBS publiceerde deze week cijfers over de afzetprijzen van de industrie. Daar lijkt de grootste stijging inmiddels achter ons te liggen.

Volgens de januari resultaten van de maandelijkse enquête onder industriële bedrijven die door de NEVI wordt gepubliceerd, neemt de opwaartse prijsdruk af doordat de logistieke verstoringen verminderen. Voor het eerst in anderhalf jaar neemt de voorraad gereed product bij bedrijven niet meer verder af. Kennelijk arriveren halffabricaten en grond- en hulpstoffen in een tempo dat gelijk is aan het productieniveau. Openstaande orders nemen nog steeds toe, maar in januari was de toename wel het minst sinds december 2020. Hopelijk zet deze trend door en neemt de inflatiedruk die wordt veroorzaakt door logistieke verstoringen de komende maanden verder af.

We zullen dan zien hoe ver en hoe snel de inflatie bij ons en elders daalt. Ik denk niet dat deze snel onder de 2% gaat zakken, maar over een jaar zullen we er wel een stuk dichterbij zijn. Het kan haast niet anders dan dat de inflatie momenteel dicht bij het hoogtepunt is.

Omikron heeft meer effect op politici dan op consumenten
Tegen het einde van november werden de beperkingen op het openbare leven in ons land aangescherpt en een week voor kerst werd zelfs een harde lockdown effectief. De maatregelen in Nederland waren draconischer dan in buurlanden. De ontwikkeling van de detailhandelsomzetten schetst een interessant beeld van het consumentengedrag onder deze omstandigheden. Bekijk daartoe de volgende grafiek.

Toen de pandemie uitbrak in het eerste deel van 2020 liet de consument het kortstondig afweten. Maar al snel stortte men zich met groot enthousiasme op wat mijn dochters 'retail therapy' noemen. Aan diensten kon minder worden uitgegeven. Het uitgespaarde geld en de extra vrije tijd zwiepten in de loop van 2020 de detailhandelsomzetten op en dat bleef zo toen de restricties wat werden versoepeld tijdens de zomer. Toen het virus toch weer de overhand kreeg in het laatste deel van 2020 en nieuwe lockdownmaatregelen effectief werden, raakte de consument danig van zijn stuk en krompen de detailhandelsomzetten. Kennelijk hadden we wel genoeg spulletjes gekocht. In het voorjaar van 2021 ging het vervolgens weer beter, maar het groeitempo van de bestedingen in de detailhandel kwam vorige zomer toch op een meer gematigd tempo te liggen.

Ondanks de draconische maatregelen die onlangs een week voor kerst werden getroffen, bleef de groei van de detailhandelsomzet in december 2021 redelijk goed op peil. Ik moet wel zeggen dat dit deels een prijseffect is en ook mede te danken is aan een basiseffect. Maar toch…. Kennelijk hebben die maatregelen steeds minder grip op de consument, terwijl de regering juist lichtelijk in paniek raakte. Applaus voor onszelf! Hopelijk hebben we deze prestatie in januari doorgetrokken.       

Afname van logistieke verstoringen
De inflatie is in januari onverwacht en wel heel sterk opgelopen in ons land. Toch moeten we niet wanhopen. Ik heb sterk het vermoeden dat er nauwelijks sprake is geweest van uitverkoop. Als ik gelijk heb, dan moet de inflatie in februari behoorlijk terugvallen. Fingers crossed! Bovendien rapporteren bedrijven een afname van logistieke verstoringen. Dat is al terug te zien in verminderende prijsdruk in de industrie. Op dat gebied is er nog een lange weg te gaan, maar de inflatie zal in de loop van het jaar zeker dalen. Hoe snel dat zal gaan, valt te bezien. Het zou overigens zomaar kunnen dat we, als het stof is neergedaald, dan uiteindelijk toch op een wat hoger inflatiepad blijven hangen dan voor de pandemie. Hopelijk ziet de ECB dat dan als een goede reden om het monetaire beleid te normaliseren.

Ondertussen blijft de Nederlandse economie wel redelijk doorgroeien. De economie in Duitsland is in het vierde kwartaal gekrompen, maar als ik kijk naar de productie in de industrie, de ontwikkeling op de arbeidsmarkt en de detailhandelsomzet in ons land dan vermoed ik dat onze economie in het laatste kwartaal van 2021 een redelijke groei heeft geboekt.

Han de Jong

Han de Jong is voormalig hoofdeconoom bij ABN Amro en nu onder andere huiseconoom bij BNR Nieuwsradio. Zijn commentaren zijn ook te vinden op Crystalcleareconomics.nl

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.