China draait vrolijk verder, economie VS dynamisch

Het aantal coronabesmettingen daalt, maar tergend langzaam. De Nederlandse werkloosheid daalt licht en ook het vertrouwen van de consument verbetert iets. China draait vrolijk verder en de economie van de VS is opmerkelijk dynamisch ondanks de derde golf. Wat tekent deze economische week?

Terwijl de tweede coronagolf en de aangescherpte beperkingen op het openbare leven hun economische tol eisen in Europa, zet het herstel in China door. Wel is de vraag of die positieve trend kan worden volgehouden, nu het herstel elders stokt. De VS neemt nog steeds een tussenpositie in. Dat land zit inmiddels in een derde coronagolf zonder veel leiderschap. Toch blijft de economie er vooralsnog opmerkelijk dynamisch. Natuurlijk is er licht aan het einde van de tunnel, maar voorlopig zijn we daar nog niet. Het risico is dat het op korte termijn eerder nog iets donkerder wordt.

Tergend langzaam
De restricties op ons openbare leven werpen vruchten af wat betreft het aantal coronabesmettingen, enzovoort in ons land. Maar het gaat wel teleurstellend langzaam. In het voorjaar was de piek in ziekenhuisopnames, IC-opnames en sterfte hoger dan nu, maar de aantallen kwamen ook sneller naar beneden. De bezettingsgraad op de IC's, zoals het RIVM die rapporteert op het corona dashboard, ligt eigenlijk al enige tijd iets boven 50% en verandert niet veel. Dat geeft te denken en maakt het minder waarschijnlijk dat de beperkende maatregelen snel en fors worden versoepeld.

In Zuid-Korea woedt de derde coronagolf en de Koreaanse regering heeft diverse maatregelen aangescherpt. Het aantal nieuwe besmettingen is de laatste 3 dagen tot boven 300 gestegen. Het totale aantal sterfgevallen is nu 501. Ter vergelijking: wij hebben circa 5.000 besmettingen per dag en een officieel dodental van 8.771. Bedenk daarbij dat Korea bijna 52 miljoen inwoners heeft, drie keer het Nederlandse inwoneraantal.

Naar ons land omgerekend heeft Korea dus ruim 100 nieuwe besmettingen per dag. En ze verscherpen de restricties, terwijl de premier spreekt over een crisissituatie. Als wij 'slechts' 100 besmettingen per dag hadden (ik weet wel het is ook van belang of dat getal stijgt - zoals in Korea het geval is - of niet), staken we waarschijnlijk de vlag uit en gooiden we het openbare leven weer geheel of zeker grotendeels open. Zo zie je, de verschillen zijn groot.

De economische verschillen zijn ook groot
Het beschreven verschil tussen Nederland en Korea zie je ook terug in economische verschillen tussen Europa en Azië. De industriële productie in China lag in oktober 6,9% hoger dan een jaar eerder. Dat was hetzelfde percentage als in september en het ligt boven het gemiddelde groeitempo van de laatste jaren. De Chinese economie zet het herstel door en haalt eerder dit jaar verloren gegane productie geleidelijk in.

Ook de vraagkant van de Chinese economie laat verder herstel zien. De detailhandelsomzet lag in oktober 4,3% hoger dan een jaar eerder. Dat is nog duidelijk lager dan de laatste jaren gebruikelijk was, maar toch weer ietsjes beter dan de 3,3% van september. Autoverkopen zijn altijd een duidelijk graadmeter van de economie. De volgende grafiek bevestigt het herstel.

Houd China herstel vol
Ik hou hier toch een slag om de arm. Met een zekere regelmaat praat ik met een paar Nederlandse ondernemingen die zaken doen in het Verre Oosten. Dat levert anekdotisch materiaal op. De commentaren die ik hoor, zijn toch minder jubelend dan de Chinese cijfers doen vermoeden. Nu ben ik er niet zo van om de officiële cijfers op basis van een paar anekdotische berichten te wantrouwen, maar bij die anekdotische informatie is wel een verhaal te verzinnen. Kan de Chinese economie het V-vormige herstel volhouden als grote delen van de rest van de wereldeconomie juist momentum verliezen?

Neem nou eens de cijfers van Schiphol. Het aantal vluchten en passagiers is dit jaar vanzelfsprekend ingestort. Tussen april en augustus was echter sprake van een licht herstel, maar sindsdien zakt de boel weer in. Passagiersaantallen zijn meer dan 80% lager dan vorig jaar. De terugval in de laatste twee maanden is symptomatisch voor de economische bedrijvigheid, niet alleen in Nederland, ook in de eurozone al geheel. Met 'vracht' gaat het gelukkig duidelijk minder slecht.

Werkloosheid daalt
De steunmaatregelen die de overheid heeft genomen, hebben een forse stijging van de werkloosheid voorkomen. Net zoals ze een stijging van het aantal faillissementen hebben voorkomen. Sterker nog, het aantal faillissementen is dit jaar lager dan vorig jaar, zoals ik vorige week al meldde. Nu blijkt dat ook de officiële werkloosheidsgraad in oktober opnieuw iets is gedaald: 4,3% tegen 4,4% in september en 4,6% in augustus. Voor de crisis lag het percentage op 2,9%.

Dat is dus vanaf het begin van de crisis een heel bescheiden stijging, zeker vergeleken met de VS zoals de volgende grafiek toont. Uiteraard is dit beeld compleet vertekend, doordat wij proberen mensen in hun baan te houden met de NOW-regeling. Terwijl je in de VS juist werkloos moet zijn om van de extra steun te kunnen profiteren. Het lage werkloosheidscijfer in ons land geeft aldus een rooskleuriger beeld. Een stijging ligt in de loop van volgend jaar voor de hand. Als de crisis over is, het aantal faillissementen stijgt en de steunmaatregelen ophouden.

Het consumentenvertrouwen in ons land is al maanden extreem laag. Het cijfer dat het CBS voor november heeft gerapporteerd, laat een bescheiden verbetering zien: -26, na -30 in oktober. Heel erg blij zijn consumenten duidelijk nog niet.

Opmerkelijke dynamiek Amerikaanse economie ondanks derde golf
De VS ondergaan een derde golf van stijgende aantallen besmettingen en sterfte. In relatieve zin, dat wil zeggen gecorrigeerd voor de bevolkingsomvang, zijn de Amerikaanse cijfers niet slechter dan bij ons, maar de trend is natuurlijk bepaald niet goed. Door de patstelling rond het politieke leiderschap worden er momenteel door de federale overheid geen additionele beperkende maatregelen genomen. Misschien dat lokale overheden dat wel doen, maar je houdt je hart vast.

Toch lijkt het de Amerikaanse economie niet sterk te deren. Toegegeven, de laatste cijfers over de aanvragen voor werkloosheidsuitkeringen waren minder gunstig en het consumentenvertrouwen zwakt wat af. Daar staan enkele opvallend positieve ontwikkelingen tegenover. Ten eerste blijft de huizenmarkt onverminderd sterk. De vertrouwensindex van de National Association of Home Builders (NAHB) steeg in november naar 90, van 85 in oktober, de hoogste stand ooit voor zover ik kan nagaan. En ook het aantal woningen dat in aanbouw is genomen, laat een stevig herstel zien.

Voorwaarden zakelijke kredieten
Eerder heb ik al gewezen op het opmerkelijke herstel van de bedrijfsinvesteringen in de VS. Recent kwam daar nog iets bij. De Amerikaanse centrale bank doet, evenals de ECB en andere centrale banken (maar bij mijn weten was de Fed de eerste) eens per kwartaal een enquête onder commerciële banken waarin onder andere wordt gevraagd naar veranderingen in de voorwaarden op zakelijke kredieten. Dit blijkt een waardevolle indicator.

Een duidelijke en plotselinge aanscherping van kredietvoorwaarden door banken is meestal de voorbode van een conjuncturele terugval. De resultaten voor het derde kwartaal stemmen positief. Het percentage banken dat de kredietvoorwaarden aanscherpt, is duidelijk gedaald. Al is er nog een weg te gaan. Toch mag de Fed tevreden zijn, want de verbeterde situatie is zeker mede aan het optreden van de Fed te danken.

Netto percentage banken dat zegt kredietvoorwaarden voor zakelijke relaties aan te scherpen

Han de Jong

Han de Jong is voormalig hoofdeconoom bij ABN Amro en nu onder andere huiseconoom bij BNR Nieuwsradio. Zijn commentaren zijn ook te vinden op Crystalcleareconomics.nl

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.