Is het Draghedie decennium begonnen?

Wat gaat het nieuwe jaar in economisch opzicht brengen? Al enige tijd heeft Outlooks 2020 geregend. Wat ik echter minstens zo interessant vind, is vooruit te kijken naar de komende jaren. Zeker nu we niet alleen aan een nieuw jaar maar ook een nieuw decennium beginnen.

Het decennium dat we achter ons hebben gelaten, mogen we met recht een uitzonderlijk decennium noemen. Bijvoorbeeld doordat de Amerikaanse economie voor het eerst sinds 1850 gevrijwaard bleef van een recessie. Tel daarbij de feiten op dat: a. de inflatie in die periode zeer laag is geweest, aandelenkoersen het ene record na de andere verbraken, b. de rentes naar het laagste punt ooit zijn gedaald en c. alle monetaire instrumenten die aan het begin van het decennium nog zeer onconventioneel waren, inmiddels standaardinstrumenten zijn geworden. Uitzonderlijk is dan inderdaad een voor de hand liggende typering.

No free lunch
Ik vrees alleen dat de oude economische wijsheid 'there is no free lunch' blijft opgaan. En dat de rekening voor het uitzonderlijke, recessievrije decennium ergens in dit decennium moet worden betaald. De uitzonderlijke prestatie in de tien jaren die achter ons liggen, werd vooral mogelijk gemaakt door het whatever-it-takes-beleid van de centrale banken wereldwijd.

Onder leiding van Mario Draghi, voormalig president van de Europese Centrale Bank (ECB) die voor altijd bekend zal zijn om zijn 'whatever-it-takes'-uitspraak, heeft de ECB onder meer de rente verlaagd naar 0%. En de rente vervolgens daarop gehouden, met de belofte dat nog lang zo te laten. Dat beleid heeft niet alleen zonnige kanten maar zeker ook donkere die pas na verloop van tijd zichtbaar worden.

Vermogensongelijkheid groeit
De financiële sector, nogal belangrijk voor veel mensen (verzekeringen, pensioenen), is er door verzwakt. Veel mensen gaan meer sparen om het verlies door de 0% spaarrente te compenseren. De vermogensongelijkheid neemt toe, wat tot ontevredenheid leidt en populisme aanwakkert. Het komt er in het kort op neer dat de middenklasse verzwakt, de economie minder hard kan groeien én daardoor kwetsbaarder wordt voor tegenslagen. Dat baart mij zorgen, want het is niet een kwestie van 'of' maar 'wanneer' de economie in een periode van laagconjunctuur belandt.

Met een lagere groei dan voorheen en toegenomen fragiliteit is de kans groot dat deze laagconjunctuur tot een recessie op middellange termijn leidt. Zeker omdat de traditionele verdedigingsmechanismen stuk zijn. Overheden kunnen niet veel verweer bieden, omdat de meeste begrotingstekorten aan de hoge kant zijn en de centrale banken hebben hun kruit al lang verschoten.

Van hero naar zero
Hoe de middellange termijn ook wordt gedefinieerd, zeker is dat een recessie in het lopende decennium valt. Velen die Draghi nu als een superheld beschouwen, kunnen hem dit decennium wel eens hard van zijn voetstuk zien vallen. Van hero naar zero dus, toevallig ook het niveau waar Draghi de rente langdurig naartoe bracht.

Hoewel een periode van laagconjunctuur c.q. recessie niets nieuws onder de zon is, wordt de volgende editie ervan uniek. Het is de eerste periode van laagconjunctuur c.q. recessie zijn waarin onze beleidsmakers echt weinig tegenover kunnen stellen. En dat we geen verdediging hebben, komt voor een zeer belangrijk deel door Mario Draghi en zijn beleid.

Laagconjunctuur met blote handen
Daardoor kan het decennium waaraan we zijn begonnen wel eens een zeer spannende worden. Enerzijds omdat we niet weten wat de centrale banken uit hun monetaire hoed gaan toveren (wat het ook wordt, het wordt bijna per definitie super onconventioneel) en anderzijds omdat we niet weten hoe een en ander uitpakt. Zoals gezegd, wordt het voor het eerst ooit dat we een laagconjunctuur ingaan met blote handen.

Ik houd er ernstig rekening mee dat dit het decennium wordt waarin de nadelige langetermijngevolgen van het beleid van de ECB zichtbaar worden. Tijdens zijn laatste persconferentie, eind oktober, zei Draghi dat het voor een centrale bankier vooral zaak is om te proberen niet saai te zijn. Begin januari 2000 hield Mervyn King (niet de darter, maar de toenmalige vice-gouverneur van de Britse centrale bank) een toespraak. Daarin zei hij dat een succesvolle centrale bank saai moet zijn, net als een scheidsrechter die niet opvalt bij een wedstrijd.

Monetaire adrenaline heeft een prijs
Omdat Draghi, zoals gezegd, voor eeuwig bekend is om zijn ‘whatever-it-takes’ uitspraak, lijkt het gelijknamige liedje van de band Imagine Dragons zijn lijflied te zijn. ‘Whatever it takes, 'Cause I love the adrenaline in my veins, I do whatever it takes, 'Cause I love how it feels when I break the chains’, luidt een deel van het nummer.

In mijn ogen past King’s omschrijving van een goede centrale bankier beter. Draghi’s behoefte voor monetaire adrenaline en om ketenen te breken, kan - vrees ik - de samenleving op termijn duur komen te staan. Nee, als ik een lijflied voor Draghi aanwijs, dan denk ik toch eerder aan het nummer Tragedy van Bee Gees: 'When the feeling's gone and you can't go on, It's tragedy, When you lose control and you got no soul, It's tragedy.'

Keizer zonder kleren
Enfin, het verbaast mij niet als in dit decennium het zoete gevoel van 0% rente en quantitative easing verdwijnt, het besef doordringt dat de centrale banken niet ongestraft door kunnen gaan met hun huidige beleid, dat de effectiviteit van nog meer controversiële maatregelen zeer klein is (ook wel bekend als het keizer-zonder-kleren-fenomeen) en dat de controle verloren gaat.

Ontdekt wordt dat de centrale bankiers de ziel van de economie hebben verkocht aan de monetaire duivel voor een voordeel op de korte termijn. Met als prijs op de langere termijn een tragedie, of beter Draghedie. Omdat die tragedie voor een belangrijk deel wordt veroorzaakt en niet is te bestrijden door het beleid van Mario Draghi.

Edin Mujagic

Edin Mujagic is macro-econoom en hoofdeconoom bij OHV Vermogensbeheer. Hij focust zich op de wereldwijde centrale banken, en in zijn blogs schrijft hij met name over de ECB en Fed. Ook heeft hij diverse boeken geschreven.

Edin Mujagic

Edin Mujagić is econoom en beheerder bij Beleggingsfonds Hoofbosch. Hij focust zich op de wereldwijde centrale banken, en in zijn blogs schrijft hij met name over de ontwikkelingen in rente en inflatie. Ook heeft hij diverse boeken geschreven.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.