Landbouw en stikstof: probleem of oplossing?

In Nederland ligt de focus bij stikstofuitstoot vooral op de landbouw, maar de werkelijkheid is veel complexer. Stikstof komt niet alleen vrij door veeteelt, maar ook door andere menselijke en natuurlijke processen. Verkeer en industrie zorgen bijvoorbeeld voor een hoge uitstoot van stikstofoxiden, vooral rondom snelwegen en industriegebieden. Daarnaast spelen natuurlijke processen een grote rol. In moerassen en wetlands, zoals bij de Nijl of in Rusland, ontstaat veel stikstof en methaan door de afbraak van planten. Ook seizoensveranderingen hebben invloed. In de lente nemen bomen en planten veel CO2 op, waardoor de stikstofuitstoot daalt. In de herfst en winter, wanneer bladeren en gras vergaan, stijgt de uitstoot juist.

Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat graslanden zonder vee meer stikstof en methaan uitstoten dan wanneer er koeien grazen. Dit komt doordat koeien het gras opeten, waardoor er minder biomassa in de winter vergaat. Bovendien stimuleren ze de wortelgroei, waardoor meer CO2 in de bodem wordt vastgelegd. De totale stikstofuitstoot daalt hierdoor, in plaats van te stijgen. Dit staat haaks op het huidige beleid, waarin boeren als grote vervuilers worden gezien.

Andere stikstofbronnen die genegeerd worden
Naast de landbouw zijn er veel andere stikstofbronnen waar nauwelijks aandacht voor is. In Nederland zijn er bijvoorbeeld 7,5 miljoen huizen met een GFT-bak waarin afval vergaat en stikstof en methaan vrijkomen. Dit wordt niet meegenomen in de berekeningen. Ook bermmaaisel en natuurbeheer spelen een rol. Gras dat langs wegen blijft liggen of afgestorven planten in natuurgebieden zorgen eveneens voor stikstofuitstoot. Daarnaast leidt het aanleggen van natuurvriendelijke oevers weliswaar tot een grotere biodiversiteit, maar ook tot meer stikstofuitstoot door organische afbraak.

Het stikstofbeleid legt nu vooral de nadruk op het verminderen van de veestapel en het stilleggen van bouwprojecten. Maar als we naar de werkelijke oorzaken kijken, rijst de vraag waarom de landbouw hard wordt aangepakt, terwijl verkeer, industrie en huishoudens nauwelijks beperkt worden. Daarnaast is het opmerkelijk dat natuurlijke stikstofbronnen niet worden meegenomen in de berekeningen. Hierdoor werpt de vraag zich op of het huidige beleid wel gebaseerd is op een volledig en eerlijk beeld.

Oproep aan wetenschap en politiek
Gezien de impact van het huidige stikstofbeleid is het essentieel dat er een bredere wetenschappelijke benadering komt. Daarom is een oproep aan de wetenschap op zijn plaats om bovenstaande logica nader te onderzoeken. Daarbij is het van groot belang dat schijnbare tegenstellingen van meerdere kanten worden bekeken, in plaats van dat er vooral beleidbevestigend onderzoek wordt gefinancierd. Daarnaast wordt aan de regering het dringende verzoek gedaan om niet alleen onderzoek te financieren naar de schade door stikstof, methaan en CO2, maar ook meer aandacht te besteden aan het regeneratieve vermogen van de natuur en landbouw. Mits goed beheerd door de mens, kunnen landbouw en natuur juist bijdragen aan een duurzame balans in het ecosysteem.

In plaats van de landbouw als probleem te zien, kunnen boeren juist een rol spelen in de oplossing. Door goed beheer van graslanden kunnen ze stikstofuitstoot helpen verminderen. Daarnaast is een breder en eerlijker beleid nodig, waarin álle stikstofbronnen worden meegenomen. De vraag is niet óf we iets aan stikstofuitstoot moeten doen, maar hoe we dit op een realistische en rechtvaardige manier aanpakken.

Jaap Majoor, Laag Zuthem

Boerenbusiness

Onder Boerenbusiness worden opinies geplaatst van auteurs die in principe eenmalig hun mening op Boerenbusiness.nl ventileren of van personen die liever anoniem willen blijven. Naam en woonplaats zijn altijd bij de redactie bekend.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.