'Marge op melk belangrijk, omzetgroei minder'

Komen er dierrechten, dan betekent dit dat de koeien opgestald moeten worden en meer krachtvoer krijgen. In 2013 begon Bartele Holtrop met zijn campagne om dierrechten te voorkomen. Aan de vooravond van het fosfaatrechtenstelsel melkt hij 120 koeien van het ras Jersey. Hoe gaat het met Holtrop en hoe kijkt hij naar de toekomst?

Bartele Holtrop, alias Boer Bart, besloot in 2013 samen met zijn vrouw een eigen melkveebedrijf op te starten. Een bewuste keuze, om zodoende een bedrijf op te kunnen zetten wat bij hem past. Om dit te kunnen doen, was het van cruciaal belang dat er geen dierrechten zouden komen.

Door de dreiging van de dierrechten was het gevaarlijk om een nieuw bedrijf te starten. Hoe is het je sindsdien vergaan? 
"In 2013 besloten we een eigen bedrijf op te zetten. In december 2013 schreven we ons in bij de Kamer van Koophandel (KVK) en in 2014 reisden we af naar Denemarken om 120 vaarzen van ras Jersey uit te zoeken. Van tevoren had ik onderzoek gedaan en daaruit bleek dat het beter was om ze jonger aan te kopen, dan oudere dieren te importeren. Als we in 2014 waren begonnen met melken hadden we ook quotum moeten leasen. Mede daarom zijn we in maart 2015 begonnen met melken. Tussen maart en 2 juli 2015 kregen 110 dieren een kalf. Doordat we op dat moment veel kalveren op het bedrijf hadden, kregen we rechten voor 127 dieren. Hier hebben we veel geluk mee gehad. Ik ken genoeg voorbeelden waar precies het omgekeerde gebeurde."

Hadden jullie voorzien dat er dierrechten zouden komen?
"Nee zeker niet. Toevallig komt de Jersey er binnen de fosfaatrechten netjes uit. Dikke, dure melk voor elke kilo fosfaat, maar we waren er niet van overtuigd dat er rechten zouden komen. De keuze voor het ras Jersey staat daar dan ook los van. Eigenlijk passen Friese koeien beter in deze regio, maar daar zijn er niet genoeg van. Wat we willen, is een natuurgedreven bedrijf. Tegelijkertijd zie je dat in de beweidingslanden (zoals Nieuw-Zeeland en Ierland) vooral kleine koeien worden ingezet. Die zijn efficiënter en lichter. Daarmee kwamen we automatisch op de Jersey uit, bovendien wordt er met dit ras nog volop gefokt, en is het verbeteren van de veestapel gemakkelijker."

Hebben de dieren de verwachtingen waar kunnen maken?
"Uit de onderzoeken die we van tevoren deden, kwam naar voren dat het makkelijk moest lukken om een melkproductie van 5.000 liter te behalen. Dit ging op voor alle stalsystemen in Nederland en Denemarken. Nu weten we dat, wanneer je een melkproductie van 4.500 liter (Jerseymelk, 500 kilo milk solids) in een grassysteem haalt, je het goed doet. Het houdt in dat we minder produceren dan we voor ogen hadden. Later bleek uit ervaring, ook van de melklijsten van opa, dat we ongeveer net zoveel produceren als de Friese koeien van opa. Ter verduidelijking: we gebruiken geen krachtvoer en geen kunstmest."

Waren er meer zaken die jullie van tevoren hadden bedacht, maar anders uitpakten?
"In eerste instantie leverden we gangbare melk aan FrieslandCampina. We dachten met een gangbaar bedrijf meer koeien op 1 hectare te kunnen houden, en zodoende meer te kunnen verdienen dan een biologisch bedrijf. Na een half jaar zagen we echter in dat we beter door konden schakelen naar een hogere biologische melkprijs konden gaan, omdat we met onze manier van boeren een stuk berekende opbrengst misliepen."

"Ga er maar vanuit dat je al snel een derde opbrengst kwijtraakt zonder kunstmest en krachtvoer. Een gangbare melkveehouder haalt ongeveer 12 ton droge stof van 1 hectare, maar wij haalden 9 ton droge stof van 1 hectare. In 2015 met het leveren van gangbare melk aan FrieslandCampina, in 2016 produceerden we biologische melk voor 'Boerenland' (FrieslandCampina) en in 2017 maakten we de overstap naar Rouveen. Net voordat de melkprijs over 2016 onderuit ging, waren wij over op biologisch. De overstap naar Rouveen heeft te maken met de kaas die we samen maken. Wij hebben een merk opgebouwd, wat goed is ontvangen, en nu onder Rouveen verder groeit. Momenteel zijn we aan het kijken of biologisch dynamisch een goede stap is."

Lukt het om winst te maken, ondanks dat niet alles uitpakte zoals voorzien?
"Dit is het eerste jaar dat we 'breakeven' draaien. Dat hadden we het eerste jaar al willen doen, maar dat is niet realistisch. Gemiddeld wordt 3 jaar als uitgangspunt genomen in het MKB en ik ben er trots op dat we dat gehaald hebben. Volgend jaar gaan we geld verdienen; mede doordat we de omgeving in de gaten hebben gehouden en durfden te schakelen."

"Economisch gezien hebben we een strategie met lage kosten. Het melken gebeurt met een weidemelkwagen, zo kunnen we alle percelen (ook die op afstand) melken. We werken ook met een voorjaarsafkalvende veestapel. Een gedeelte van de veestapel staat gedurende de wintermaanden droog. We melken er nu 60 en vanaf februari kunnen we de afkalfgolf verwachten. Zo kunnen de hoogproductieve dieren optimaal de groei in gras volgen. De inspiratie daarvoor komt uit Ierland en Nieuw-Zeeland."

Welke rol speelt het hebben van een goede strategie in de bedrijfsvoering?
"Het helpt dat we genoeg fosfaatrechten hebben; dat geeft rust in het hoofd. Wij hebben de ruimte om met ondernemen bezig te zijn en leuke zaken te bedenken. Het eerste jaar leerden we centen tellen, maar door voor onszelf te beginnen, kreeg ik de ruimte om een eigen strategie te bepalen. Je hoofddoel vast omlijnen schept een duidelijke koers en geeft een scherpe afkadering. Er kunnen best zaken zijn waarmee je meer kunt omzetten, maar dat past niet bij ons. Het gaat om gras zo goedkoop mogelijk omzetten in dure melk."

Hoe zien de toekomstplannen voor het bedrijf eruit?
"We hebben een gezond bedrijf, 2 jonge jongens en een derde kind op komst. Voor de jongens is het belangrijk dat we goed draaien, als ze willen moeten ze zelf een kans grijpen om te ondernemen. We geven ze dit bedrijf niet, want we hebben zelf ervaren dat je creatiever wordt door voor jezelf te beginnen. Ons streven is om dit bedrijf stabiel te laten draaien en niet veel groter te worden. Je kunt een groot bedrijf opbouwen met veel kapitaal, maar dat is geen garantie voor je pensioen. Je ziet dat de waardeontwikkeling van geld te snel achteruit gaat en dat is zonde."

"Daarnaast willen wij meerdere boerderijen te ondersteunen, die later eigendom worden van degene die ze gaat runnen, en daar willen we dan een maandelijkse vergoeding voor krijgen tijdens ons pensioen. Het lijkt een beetje op het systeem van 'sharemilking' in Nieuw-Zeeland. Dit is ook interessanter voor ons pensioen. De komende 10 jaar gebeurt dit nog niet. We richten ons op de marge en minder op de omzet."

Wat was de laatste jaren de grootste uitdaging om dit bedrijf te realiseren?
"Fysiek is het allemaal niet zo moeilijk, psychisch is het zwaarder. Iedereen heeft een mening over wat je doet. Er wordt vast nog veel gepraat, maar toen ik stopte met de vraag: 'Heb je nog iets over ons gehoord', stopten de roddels ook. Wij sparren veel met onze Master Mind Club. Daarin zitten 3 gelijkgestemden die hetzelfde doen als wij. Zij zijn ook nieuw gestart. Het helpt dat iemand tegen je zegt dat het goed komt of goed gaat, en waar je bij kunt schaven binnen je vast omlijnde hoofddoel."

Herma van den Pol

Herma van den Pol werkt sinds 2011 bij Boerenbusiness en heeft zich door de jaren heen ontwikkeld tot marktexpert Melk & Voer. Daarnaast is zij wekelijks te zien in de marktflits over de zuivelmarkt.

h.vandenpol@boerenbusiness.nl

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.