Gewastour Klaasjan Boer
'Twijfel soms of uienteelt zonder beregenen nog kan'
Droge periodes en hoge temperaturen zorgen de laatste seizoenen voor een grote uitdaging in de uienteelt. Zonder de beschikking van zoetwater is de teelt al helemaal lastig om nog goede opbrengsten te krijgen. Uienteler Klaasjan Boer, deelnemer van de Boerenbusiness Gewastour blijft voorlopig zaaiuien telen in Zeeland. De laatste jaren zetten hem echter wel aan het denken.
Boer kijkt dan vooral naar de toekomst van de teelt. "We halen hier nog redelijk goede opbrengsten en de prijzen van de laatste jaren maken de teelt rendabel. Maar er komen ook mindere jaren met lagere prijzen". Ook merkt hij dat een grillig groeiseizoen de kwaliteit aantast.
In het groeiseizoen van 2024 volgt de Boerenbusiness Gewastour weer tien percelen met gele uien. Vanaf de zaai tot aan de oogst nemen de deelnemende akkerbouwers ons mee in de teelt en de beslissingen die zij nemen gedurende het groeiseizoen. Met deze serie interviews maken wij kennis met de teler en het bedrijf, zijn visie op de teelt en bepaalde strategieën. In het tweede interview van de Gewastour uien is dat Klaasjan Boer, uienteler in Kortgene (Zeeland).
In totaal is het akkerbouwbedrijf van 120 hectare groot. De gewassen die worden geteeld zijn zaaiuien, consumptieaardappelen, suikerbieten en graan. Ieder jaar wordt er circa 10 hectare uien geteeld met een teeltrotatie van 1 op 8 met zaaiuien. Een deel op eigen land en een deel op huurgrond. Jaarlijks wordt er grond geruild met een rundveehouder voor de uienteelt. Ook voorziet dit bedrijf Boer jaarlijks van rundveedrijfmest. De grondsoort is zavel en lichte klei van 25% tot 35% afslibbaar.
Het is weer kletsnat op de percelen in Kortgene, het dorp op het eiland Noord-Beveland in Zeeland. Uienteler Klaasjan Boer heeft daar zijn akkerbouwbedrijf en heeft zijn zaaiuien vergeleken de rest van Nederland op tijd kunnen zaaien. Op 27 maart pakte hij zijn kans toen het weer het even toeliet en inmiddels staat een groot deel van de zaaiuien al boven. De korst die er eerst was na de vele neerslag van begin april is verleden tijd, want inmiddels is de grond net zoals afgelopen wintermaanden weer flink verzadigd na alle recente neerslag.
Inzetten op langere bewaring
De gele uienrassen die Boer dit seizoen zaait zijn Hyfive en Dormo. De Dormo is een bekende op het bedrijf, maar werd het afgelopen seizoen niet geteeld. "Het afgelopen jaar (2023) hadden we Hystore en Hyfive en dit seizoen hebben we Hyfive en het ras Dormo als rassen. Dormo is een bekende en teelden we voorheen ook vanwege de goede kwaliteit in de bewaring. De hardheid en kiemrust is wat beter heb ik het idee. Daarnaast weegt ook de force coating die ik erop kon krijgen mee in het besluit. Het ras Hystore viel ons kwalitatief toch een beetje tegen in de bewaring het afgelopen seizoen. Bij Hyfive zijn de kilo's weer wat beter dan de Dormo denk ik."
De rassen die geteeld worden hebbende eigenschappen voor het lange bewaren en daar zet Boer ook op in. Er wordt meestal bewaard tot zeker maart/april. "We willen eigenlijk altijd kunnen bewaren. Afgelopen jaar hebben we ook wat eerder af moeten zetten vanwege schot in de partij, maar dat was achteraf niet verkeerd gezien de markt dit seizoen. Anders hadden we nu misschien nog wat uien zitten. De uien die we als eerst hebben afgezet leverden meer op dan de laatsten en inmiddels zijn we al even leeg", legt Boer uit.
'In goede jaren goed geld verdienen'
De verkoopstrategie is lang bewaren en ook telen voor de vrije handel. Er worden geen uien op contract geteeld, waarbij Boer aangeeft dat je dan nauwelijks saldo kan maken met veel vastleggen. "In een jaar dat de kilo's tegenvallen moet de prijs het doen en in een jaar dat de opbrengsten goed zijn, dan zal de prijs wat minder zijn, maar dat zien we dan wel weer. Anders kom je nauwelijks aan je saldo als je het van tevoren vastlegt. De laatste jaren zijn de contractprijzen wel gestegen en beter, maar met contracten doe je ook nooit mee in jaren met goede prijzen. Dan kan je in ieder geval in de goede jaren flink geld verdienen."
Wel merkt Boer op dat de bewaarkwaliteit soms te wensen overlaat na de bijzondere groeiseizoenen met extremen waardoor er soms eerder afscheid genomen moet worden van een partij. "Je ziet de afgelopen jaren wel met die droogte en extremen dat je kwaliteit minder is geworden. Zo werken je bespuitingen minder goed, het vochtgebrek in de zomer, dat heeft allemaal invloed op de kwaliteit en dat maakt het bewaren er niet makkelijker op. Dan moet je ook wat eerder afzetten zoals afgelopen seizoen". De bewaring bevat luchtkoeling en de uien worden los gestort. In totaal is er ruimte voor zo'n 500 tot 550 ton uien in de bewaring vertelt Boer, die ook zijn aardappelen lang bewaard. Deze blijven meestal tot juni of juli. Hij teelt vooral fritesaardappelen van het ras Agria en nog een kleiner deel tafelaardappelen.
Alles voor een goede opbrengst
Ook Boer ziet dat telers om hem heen op Zuid-Beveland en de andere eilanden minder zaaiuien telen. In zijn beleving liggen de opbrengsten lager dan in het verleden, maar concreet in kilo's of percentages is dat lastig te zeggen. Boer haalde de laatste jaren ondanks de vele uitdagingen waaronder droogte en het niet kunnen beregenen toch nog redelijke opbrengsten. Ze zetten zich dan ook vol in voor de teelt. "We halen hier desondanks nog redelijk goede opbrengsten en daardoor blijven we voorlopig uien telen. We doen er ook alles aan om een goede opbrengst te behalen. Denk aan de juiste groenbemesters, veel middelen spuiten zoals biostimulanten, eigenlijk van alles waarbij ik het gevoel heb dat het werkt om een betere opbrengst en kwaliteit te behalen. Of het allemaal werkt, durf ik niet te zeggen. Het is het gevoel en we halen nog redelijk goede opbrengsten. Dat samen met de huidige prijzen maakt de teelt nog wel rendabel."
Toch geeft Boer wel aan dat hij soms twijfelt over de uienteelt vanwege de droogte de laatste jaren. Zij hebben tenslotte geen beschikking over zoetwater en kunnen niet beregenen wanneer dat nodig is. "Destijds was de reden om mee te doen aan de Gewastour om te laten zien dat uien telen hier in Zeeland nog wel kan, zonder beregenen. Maar je gaat er wel meer aan twijfelen of het nog kan gezien de droogte en daarmee de opbrengsten van de laatste jaren. We hebben geen druppel zoetwater hier dus beregenen is geen optie. De prijzen van de laatste jaren houden de teelt rendabel, maar er komen ook weer mindere jaren aan qua prijs. Er moet dan wel een goede opbrengst tegenover staan in die jaren en dat is met de droge periodes lastig te behalen." Boer benadrukt wel dat stoppen met de uienteelt nu nog niet op de agenda staat.
Druppelirrigatie
Druppelirrigatie heeft de laatste jaren steeds meer zijn intrede gedaan in de regio en eigenlijk heel Nederland, maar voor Boer is het geen waarschijnlijke optie. "We moeten hier dan een bassin aanleggen voor zoetwater om te kunnen druppelen. Eerst heel de winter water opslaan en vervolgens moet je het ook nog bij je perceel zien te krijgen. Dat is voor ons geen optie. Dan heb je nog het prijsverloop. 80 ton bij 5 cent is ook niet rendabel. En er moeten in de teelt ook geen andere dingen tegen zitten" vertelt Boer, die daarbij doelt op andere factoren die de teelt beïnvloeden. Negatief over druppelslang is hij zeker niet. "Als er nu ergens een sloot of plek was met zoetwater, dan hadden we hier nog wel een hoekje overwogen om te proberen."
Nieuwe aardappelrooimachine bewijst zich meteen
Concrete toekomstplannen zijn er niet voor het bedrijf. Zo vertelt Boer dat de schuren al groot genoeg zijn voor de opslag van product en het machinepark. Ook een nieuwe teelt is niet aan de orde, waarbij het gebrek aan zoetwater een nieuwe teelt lastig maakt. "Daardoor hebben we niet zoveel keus en kun je niet beginnen met een teelt als witlof of wortelen".
Het afgelopen jaar is er wel het een en ander veranderd. De zoon van Boer is afgelopen jaar officieel het bedrijf ingetreden en samen zetten zij het werk op het akkerbouwbedrijf rond. Ook is er afgelopen jaar geïnvesteerd in een nieuwe aardappelrooimachine, die zich meteen heeft bewezen afgelopen seizoen. "We rooiden eerst ook al zelf de aardappelen, maar hadden afgelopen seizoen een zelfrijder gekocht. Die hebben we samen met familie van ons. Dit om te zorgen dat we de aardappelen nog eerder en sneller eruit hebben. Dankzij die rooimachine hebben we afgelopen herfst de laatste 10 hectare eruit gekregen. Het was eigenlijk de bedoeling dat de rooimachine dit jaar pas zou komen, maar door de nattigheid dit najaar hebben we gevraagd of die versneld kon worden afgeleverd. Dat lukte, en zo werd die op 20 november afgeleverd en konden we de laatste hectares binnenhalen. Met de oude rooimachine was dat ons niet gelukt". Ook hebben zij wat extra land kunnen pachten sinds afgelopen seizoen.
Jesse Torringa
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
