Gewastour Jacob Branderhorst
'Hoogste opbrengstpotentie benutten met groen rooien'
Het telen van fritesaardappelen op zware rivierklei kan behoorlijke uitdagingen met zich meebrengen. De bewaarkwaliteit stelt echter zelden teleur en de grond leent zich voor mooie opbrengsten, vertelt Jacob Branderhorst, deelnemer van de Boerenbusiness Gewastour. Naast het ras Innovator dat wat vroeger is, teelt hij ook de late Markies. Om de maximale opbrengstpotentie van Markies te benutten, rooit hij als het loof nog groen is. "Het rooit niet makkelijk, maar dat neem ik voor lief. Markies kan er goed tegen en op deze manier behalen we de maximale opbrengst."
Gedurende groeiseizoen 2024 volgt de Boerenbusiness Gewastour weer tien percelen met Innovator fritesaardappelen. Van het poten tot de oogst nemen de deelnemende akkerbouwers ons mee in de teelt en beslissingen die zij nemen gedurende het seizoen. In deze serie interviews maken we iedere keer kennis met één teler, zijn bedrijf, visie en strategie. In dit interview is dat Jacob Branderhorst, aardappelteler in het Noord-Brabantse Eethen die al meerdere jaren deelneemt aan de Gewastour.
Het bedrijf van Jacob Branderhorst is gevestigd in het Noord-Brabantse Eethen en heeft de naam Landbouwbedrijf de Kleijberg. Bovendien heeft het bedrijf een andere locatie met percelen in Hank, een paar dorpen verderop. Het bedrijf heeft een omvang van ongeveer 190 hectare. Gewassen die worden geteeld zijn granen, consumptieaardappelen, zaaiuien, suikerbieten, graszaad en nog een deel akkerranden. De grondsoort varieert behoorlijk en loopt op tot wel 70% afslibbaar.
Op het bedrijf van Branderhorst wordt niet-kerende grondbewerking (NKG) toegepast. Daar is ruim 15 jaar geleden al voor gekozen vanwege de zware rivierklei waar een deel van het bedrijf zijn gewassen teelt. Dat viel in het verleden niet altijd mee om een goed zaaibed en mooie grond voor de aardappelteelt te krijgen. Zodoende werd de switch gemaakt en is het aandeel NKG op het bedrijf ieder jaar groter geworden. Inmiddels worden alle aardappelen ook op NKG-percelen geteeld. Vanwege NKG is Branderhorst wel wat later met poten doordat de percelen langer nat blijven door de capillaire werking, maar het brengt ook weer voordelen met zich mee. Het is geen verrassing, maar ook bij Branderhorst is er nog maar weinig gebeurd in het land vanwege de nattigheid. Hij geeft aan dat het tot nu toe bij wat drijfmest uitrijden is gebleven.
Ander rassenpakket
Het aardappelen poten gaat nog een poos duren gezien de nattigheid vertelt Branderhorst. Er verandert dit seizoen wel het een en ander met de rassen die hij teelt. De laatste jaren was de verdeling ongeveer twee derde Markies en een derde Innovator. Dit seizoen wordt dat 14 hectare Innovator, 10 hectare Markies en 12 hectare Victoria. Deze verandering in de rassen komt vooral door de beperkte beschikbaarheid van het pootgoed. "Ik kreeg de vraag van mijn afnemer Aviko welk ander ras geschikt was op ons bedrijf dan de Markies vanwege de pootgoedbeschikbaarheid. Victoria is een oude bekende die we al eerder hebben gehad, maar waar we mee gestopt waren vanwege ras moeheid op de grond. Ook hebben we in het verleden wel Fontane geteeld, maar hier op de zware rivierklei is de opbrengst gewoontjes, we komen met het ras Markies verder en deze is makkelijker te bewaren."
"Ook het ras Victoria kwam niet aan de opbrengsten zoals Markies, maar het vroegere oogsttijdstip is daarentegen wel prettiger. Dat is ook een reden waarom ik het Innovator areaal heb uitgebreid. Dan ben je toch even wat vroeger met oogsten. Met deze verdeling heb ik nu een groter deel wat vroegere rassen, zo'n twee derde van het areaal. Voorheen was die verdeling juist andersom en meer dan de helft van de rassen in het latere segment. Ik ben al wat langer op zoek naar een ras met een goede opbrengst op de zware grond en die toch wat eerder rijp is. We gaan zien hoe deze keuze dit jaar uitpakt.
Maximale opbrengstpotentie benutten met groen rooien
Het ras Markies wordt op het bedrijf eigenlijk altijd groen gerooid en loofdoding met de veldspuit is niet per se nodig volgens Branderhorst, iets wat hem goed bevalt. "De Markies kan best goed tegen groen rooien en dat doen we om de maximale opbrengstpotentie te benutten. Als je het loof wil doodspuiten moet je al gauw drie weken van tevoren beginnen met loofdoding. Dat terwijl de echte kilo's bij een Markies pas in september erbij groeien op onze zwaardere grond. Dat ligt aan het ras, maar komt ook door de pootdatum hier. Op de zware grond zijn we doorgaans niet vroeg met poten, dus wil je je groeidagen benutten dan komt dat er op het eind van het seizoen erbij. En ja, het rooit niet makkelijk maar dat neem ik voor lief. Op deze manier behalen we de maximale opbrengst."
Ook in de bewaring is de Markies geen juffertje en is het groene rooien geen punt. "Het ziet er af en toe wat raar uit bij het inschuren. Er gaat soms wat groen loof mee bij het inschuren omdat de stengels vast blijven aan de aardappelen. Daarnaast gaat er soms een velletje af alleen daar kan dit ras wel tegen. Daar hebben we nooit problemen mee gehad in de bewaring of met afleveren. Je moet iets meer ventileren vanwege het loof dat je meebrengt, maar ik heb het idee dat dit de meeste kilo's opbrengt."
Prijs maakt lang bewaren goed
Op het bedrijf worden de aardappelen bewaard met luchtkoeling. Innovator blijft meestal tot april op het bedrijf zoals ook voor oogst 2023 het geval is, maar verschilt per jaar afhankelijk van de kiemrust. De Markies gaat later in het bewaarseizoen weg. "We maken afspraken voor de periode week 17-24, maar het komt erop neer dat de partijen bijna altijd worden doorgeschoven naar begin juli en dan worden geleverd. Soms hangt er wel wat kiem aan de aardappel en gewichtsverlies is er dan zeker, maar ik denk dat de extra prijs dat ruimschoots goed maakt."
Verkoopstrategie
De aardappelverkoop van dit seizoen ligt voor een groot deel al vast: Twee derde van het areaal wordt op contract geteeld met de volledige hectareopbrengst en een derde van het areaal staat vast voor een gedeelte, waardoor er ook nog aardappelen vrij worden afgerekend. Deze strategie is niet altijd zo geweest. "Ongeveer twee derde op contract telen staat vast, maar voor het andere deel wat dan overblijft, had ik wel een volumeafspraak, maar handelde ik mee op de termijnmarkt. Nu dat veranderd is, ben ik nog zoekende hoe ik dat invul. Ik neig naar vrij telen, maar voorlopig heb ik nog besloten ook daar een deel van vast te leggen."
Branderhorst geeft aan dat dit niet helemaal de strategie is die hij voor ogen heeft. "In principe ben ik meer een persoon van alle aardappelen vrij of juist cd volledige hectareopbrengst op contract telen voor een vaste prijs. Ik ben van mening dat dit je het meeste oplevert, in plaats van te schipperen tussen beiden. Als vrije teler profiteer je juist van de vrije markt als de prijzen hoog zijn en dat compenseert zich ook weer in de jaren dat er voldoende aardappelen zijn met lagere prijzen tot gevolg. Wanneer je volledig op contract teelt werkt dit precies andersom en profiteer je als de vrije markt laag is. Ik denk niet dat je van het ene naar het andere jaar moet hoppen en dan toch weer terug, of juist voor een deel vrij. Een vaste strategie levert je meer op in mijn ogen".
Zuinig met grond
Branderhorst geeft aan dat zij zuinig zijn met de grond en erin investeren, zowel met mechanisatie zoals kilveren en de teelt als drainage. Ze houden het bij hun eigen areaal. "Ik ben nooit iemand geweest die de route heeft genomen van veel land buiten de deur. Je ziet gewoon met grond dat je voor een langdurige periode in eigen beheer hebt, je daar meer rendement op haalt. Dat zit hem in het onderhoud en investeringen die je daarmee doet, zoals bijvoorbeeld drainage. In het teeltseizoen werken we bovendien met seizoensrijpaden. We streven ernaar dat we niet rijden waar het plantje moet groeien."
Toekomstplannen
Of de route van weinig land buiten de deur zo zal blijven in de toekomst laat Branderhorst in het midden. Een volgende generatie klopt namelijk ook op de deur. "Mijn zoon wil misschien wel wat uitbreiden in de aardappelteelt. Die wil wel inzetten op omzetvergroting. En ik hoop dat rendementsvergroting daarmee gepaard gaat. Veel of meer doen is natuurlijk geen probleem, maar onderaan de streep meer overhouden is nog wel een uitdaging vaak".
Concrete toekomstplannen voor het akkerbouwbedrijf zijn er niet verteld Branderhorst. Optimalisatie van de teelten en inzetten op de kwaliteit van grond zijn wel belangrijke punten. Daarnaast is er wel eens nagedacht over mechanische koeling voor de aardappelteelt, met als doel het rendement van de aardappelen verder op te schroeven. Maar met de huidige rassen als Markies is dit maar de vraag? Branderhorst legt uit dat de zware klei er al voor zorgt dat de bewaarkwaliteit van aardappelen zeer goed is op het bedrijf. Met mechanische koeling op het bedrijf kunnen de producten kwalitatief beter en makkelijker tot het laatste moment van het bewaarseizoen bewaard worden en zo eventueel meer rendement opleveren. "En als ze eenmaal binnen zitten zijn de grootste kosten al gemaakt en ook de indroging is vooral aan het begin van het seizoen." Ook ziet hij dat we te maken hebben met een ander weertype de laatste jaren wat naast de teelt ook invloed heeft op het bewaarseizoen. "Misschien dat mechanische koeling dan ook wel een vast onderdeel van de bedrijfsvoering wordt. Nu kunnen we het redden zonder, maar misschien wordt dat wel anders in de toekomst. Maar dit plan is iets waar we samen met de volgende generatie over beslissen."
Jesse Torringa
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
