Wat betekent klimaattop voor boer en tuinder?

De klimaattop in Parijs is succesvol afgesloten, prijzen onderhandelaars hun resultaat aan als een historisch akkoord. We hebben wereldwijd afgesproken de temperatuur niet meer dan 2 graden te laten stijgen, liefst niet meer dan 1,5 graad. Zoals Unilever-baas Paul Polman meteen rond twitterde: nu zullen we aan het werk moeten. Maar wat betekent het voor boeren en tuinders?

Economen zoals ik zouden het liefst zien dat de uitstoot van CO2 van een prijskaartje wordt voorzien. Praten en voorlichten is mooi, maar de rekening sturen werkt vaak beter. Zo heeft de Canadese staat Alberta in 2008 een CO2 belasting ingevoerd van 30 Canadese dollar, dat is bijna 25 euro. De uitstoot is inmiddels zo’n 5 tot 10 procent gedaald, omdat nieuwe technologie interessant werd en mensen switchten naar producten met minder energie-inhoud. En waar dat niet het geval was, heeft de overheid inkomsten om de inkomstenbelasting te verlagen of om onderzoek naar bijvoorbeeld zonne-energie te laten doen.

Een alternatief dat dicht in de buurt komt, is een verhandelbaar quotum zodat de uitstootrechten bij de meest efficiënte producenten terecht komt. Dat kennen we van de fosfaat- en dierrechten. De Amerikanen hebben er goede ervaringen mee bij de elektriciteitsopwekking waar de SO2 uitstoot in de jaren ‘90 met meer dan een derde daalde, bij een fors grotere productie. In het Europese ETS hebben we daarentegen zoveel quota uitgegeven dat de prijs van minder dan 10 euro veel te laag is.

Of Europa nu dat ETS systeem verder gaat aanscherpen, is nog onduidelijk. Maar hoe dan ook, energie wordt wel duurder als de goedkope vervuilende kolen eruit worden gehaald. En de landbouw is behoorlijk van energie afhankelijk. Interessant is dat het verdrag in artikel 31 afspreekt dat een werkgroep met aanpakken moet komen, waarbij de landen er naar streven om alle categorieën van emissies worden aangepakt. Uitzonderingen moeten beargumenteerd.

Dat gaat betekenen dat de landbouw, ook zelf een forse bron van emissies, met maatregelen te maken krijgt. De verminderde uitstoot zou dan bijdragen aan de zogeheten mitigatie van het klimaatprobleem en helpen ons onder die 2 graden te houden. Gemaakte kosten werken dan in de markt door naar de consumentenprijs. 

Hoewel ik het technisch wel mogelijk acht om de landbouw in dergelijke oplossingen te betrekken, zie ik het nog niet gebeuren. De politici in Parijs ook niet: in artikel 2 lid b van het verdrag hebben ze uitdrukkelijk afgesproken dat de uitstoot moet verminderen maar ‘in een manier die de voedselproductie niet bedreigd.’

Toch is het ook niet zo dat agrarische ondernemers daarmee achterover kunnen leunen. Er zijn allerlei bijdragen aan verminderde uitstoot van klimaatgassen die de voedselproductie niet bedreigen. Zo vertelde me pas een manager van een groengekleurd trekkermerk dat ze de motoren nog wel wat groener konden maken, maar dat die zuinige motoren veel geld kosten. Dat kan beter worden besteed door boeren te begeleiden klimaatvriendelijk te ploegen (en soms helemaal niet te ploegen). Het zal me niet verbazen als klimaat-slimme-landbouw toch een belangrijk aandachtspunt wordt in de discussies over het GLB-na-2020. En dat de Unilevers van deze wereld in hun inkoopvoorwaarden op dit vlak meer eisen gaan stellen. 

Ook blijft een grote groep consumenten die een switch naar een meer plant-gebaseerd dieet na Parijs als nog noodzakelijker ziet en de vega-burger veel minder dan de hamburger als een bedreiging van het klimaat ziet. Die discussie in het voedselbeleid gaat dus door.

Naast de bijdrage aan mitigatie door de landbouwsector is er dan nog de adaptie. Die twee graden stijging van de temperatuur komt er wel. Dat betekent in Nederland vooral extremer weer en voor boer en tuinder dus meer risico’s. Wisselender opbrengsten en sterker fluctuerende prijzen. Werk aan de winkel dus voor de risicomanagers. 

Krijn J. Poppe

Krijn Poppe werkte bijna 40 jaar als econoom bij het LEI en Wageningen UR en vervult nu een aantal advies- en bestuursfuncties. Voor Boerenbusiness duikt hij in zijn boekenkast en bespreekt actuele ontwikkelingen aan de hand van klassiek geworden studies.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.