Herziening pachtstelsel: hoe verder?

De door staatssecretaris Van Dam benoemde bemiddelaar in het pachtdossier, Sicko Heldoorn  heeft zijn advies uitgebracht. Kort  samengevat ziet hij “geen mogelijkheid om het draagvlak bij partijen op basis van het “eindakkoord” van Spelderholt te vergroten”.

Pas na de zomer zal - door de dan fungerende bewindspersoon-  een reactie op de bevindingen van de heer Heldoorn en een visie op het vervolg aan de Tweede Kamer worden gestuurd. In antwoord op vragen van de SP en eerder van de BLHB over de prijsontwikkeling van reguliere en geliberaliseerde pacht heeft de staatssecretaris aan de Tweede Kamer bericht niet vooruit te willen lopen op herziening van het pachtstelsel. Hij wachtte het advies van de bemiddelaar af alvorens een beslissing te nemen. Gelet op deze koppeling van pachtstelsel en pachtprijs alle reden om eindelijk tot een oplossing te komen.

Hoe zat het ook al weer?
Na de evaluatie van professor Bruil sloten pachters en verpachters onder leiding van de initiatiefnemers Snijders, Valk en Verbakel-Van Bommel al in 2014 een deelkkoord. Een deelakkoord omdat partijen het niet eens waren over het overgangsrecht. Nadien gaven de verpachters aan het ook niet eens te zijn over de voorgestelde prijskorting bij flexibele pacht. In september 2015 presenteerden de initiatiefnemers Spelderholt 2 met een correctieve toetsing in plaats van een prijskorting bij flexibele pacht en een compromis voor het overgangsrecht voor de prijsvorming van bestaande reguliere pacht.

Eindvoorstel verworpen
Dit voorstel is door LTO, NAJK en BLHB afgewezen, omdat de voorgestelde flexibele pacht nieuwe reguliere pacht te veel beconcurreert, het opbrengend vermogen als basis voor de pachtprijs was verlaten en omdat de toekomst van bestaande reguliere pacht onvoldoende verzekerd was. In april 2016 presenteerden de initiatiefnemers het op Spelderholt 2 gebaseerde eindvoorstel dat door NAJK en BLHB verworpen is om de hiervoor vermelde redenen. De staatssecretaris heeft vervolgens een bemiddelaar aangesteld.

Hoe zou toekomstig pachtrecht er uit kunnen zien?
Het uitgangspunt van de initiatiefnemers dat de pachtvorm met de meeste rechten de hoogste pachtprijs genereert, dient gehandhaafd te blijven. Verschillende politieke partijen onderschrijven dat reguliere pacht te beschermd is en dat geliberaliseerde pacht te vrij is. Beperking van de pachtprijs van flexibele pacht als opvolger van de geliberaliseerde pacht is voor hen bespreekbaar. Het areaal reguliere pacht daalt jaarlijks aanzienlijk, terwijl het areaal geliberaliseerde pacht toeneemt, hetgeen duurzaam bodemgebruik niet bevordert.

Erfpacht goed alternatief
Om ingebruikgeving van grond op basis van reguliere pacht te bevorderen kan de prijs van nieuwe reguliere pacht vrij overeen worden gekomen. Aan loopbaanpacht is geen behoefte, erfpacht vormt daarvoor een goed alternatief. De pachtprijs van flexibele pacht dient beperkt te worden. De verpachter dient een redelijk rendement te ontvangen. De prijs van flexibele pacht kan worden vastgesteld boven de prijs van bestaande reguliere pacht maar - eventueel afhankelijk van looptijd - onder de prijs van nieuwe (vrije) reguliere pacht. De BLHB heeft daar al een voorstel voor gedaan.

Prijs relatie met opbrengend vermogen
Voor alle pachtvormen, dus ook flexibele pacht dient de pachtprijs een relatie met het opbrengend vermogen te hebben. Bij uitgifte van nieuwe reguliere pacht zal de pachter zich daar zelf bewust van zijn, immers hij sluit een overeenkomst voor lange duur. Voor bestaande reguliere pachtovereenkomsten blijft de pachtprijssystematiek voor los land evenals voor agrarische woningen en bedrijfsgebouwen ongewijzigd. Flexibele pacht wordt ook mogelijk voor hoeves en gebouwen (waaronder kassen en losse stallen). Verdere optimalisatie van het pachtprijssysteem dient te worden onderzocht door de uitgangspunten door deskundigen te laten (her)beoordelen. 

Lees hier het advies van bemiddelaar Sicko Heldoorn, oud-gedeputeerde landbouw van de provincie Friesland, over de herziening van het pachtstelsel.

Piet van der Eijk

Piet van der Eijk was van 2012 tot begin 2019 de voorzitter van de Bond van Landpachters en Eigen Grondgebruikers (BLHB). Daarnaast heeft hij een akkerbouwbedrijf in polder de Biesbosch in het buitengebied van het Eiland van Dordrecht.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.