Debat landbouwgrond met foute feiten en acteurs

Begin deze maand stond er een opiniestuk in het Financieel Dagblad, met als titel "Gebruik landbouwgrond vaker voor woningen", van Joris Winters, sector leader property & investment bij Arcadis Nederland. Dit zou ik graag willen nuanceren en van kanttekeningen voorzien. 

Laat ik beginnen met een aantal stellingen - of beter gezegd meningen - uit zijn artikel op te sommen:

1. "Agrarische gronden, vooral grasland voor de intensieve veehouderij, zullen op forse schaal herbestemd moeten worden voor grootschalige woningbouw"
2. "Duidelijk is dat het huidige landbouwemissiebeleid niet volstaat om te voldoen aan waterkwaliteitsdoelen". 
3. "Toenemend onbegrip over de onevenwichtige verdeling van ruimte is onvermijdelijk: waarom moet, in zo'n dichtbevolkt land met een grote vraag naar woongebieden, het percentage agrarisch gebied fors hoger blijven"
4. "Dat terwijl de agrarische sector een marginale bijdrage aan het bbp levert."

Allereerst wil ik een aantal feiten zetten tegenover deze meningen:

1) De intensieve veehouderij gebruikt geen grasland. Daarbij is het een feit dat alle nieuwe ontwikkelingen (buiten inbreiding en herontwikkeling) die er plaatsvinden in Nederland altijd al ten koste gaan van landbouwgrond. Nieuwe wegen, nieuwe woongebieden en nieuwe werklocaties worden altijd ontwikkeld op landbouwgrond, en daarbij moet er tegenwoordig ook "natuurcompensatie" plaatsvinden… Drie keer raden op welke gronden deze plaatsvinden… jawel ook op landbouwgrond.   

2) Als we kijken naar de waterkwaliteitsdoelen, dan zit het probleem ook hier niet primair bij de landbouw. Sinds de Olympische spelen weten we waar het grootste probleem zit: de rioolwaterzuiveringsinstallaties en met name de riool overstorten. Voor Nederland komt daar ook nog eens de instroom uit het buitenland bij (die voor veel stoffen al boven de Nederlandse norm zit).

3) En dan de "onevenwichtige verdeling van ruimte" … Voor 1 miljoen woningen heb je minder dan 30.000 hectare grond nodig. Ter vergelijk: De invoering van bufferstroken voor de landbouw zou al meer dan 75.000 hectare zijn. Laat dus helder zijn: Beschikbaarheid van grond is niet het probleem voor woningbouw! (dan komen we onder andere uit bij vergunningverlening en netcongestie…)

4) Er wordt genoemd dat de agrarische sector 1,5% van het bbp genereert. De meest recente cijfers volgens de Wageningen Economic Board uit 2022 geven een bijdrage van de complete sector aan van 8% van het bbp. Laten we niet vergeten dat de landbouw en agrarische sector een zeer brede impact heeft op sectoren en over een breed scala toegevoegde waarde creëert. Daarnaast heeft landbouw een grote bijdrage aan de export wat grote (positieve) economische gevolgen heeft voor ons land

Je zou je dus af kunnen vragen waarom De heer Winters namens Arcadis wederom pleit voor het grootschalig herbestemmen van landbouwgrond, en jammer genoeg voor hem ook nog met onjuiste cijfers in de hand. Het maakt zijn pleidooi er niet sterker op.
Nog niet lang geleden stond er in dezelfde krant een artikel met als titel "Nieuw groen investeringsfonds gaat boerenland opkopen".  Arcadis stapt in het investeringsfonds ReTimber om met €200 miljoen landbouwgrond op te kopen en daar bosbouw op te gaan plegen… Alles onder het mom van biodiversiteit en duurzaamheid.

De echte reden? Keiharde euro's. Arcadis verdient onder andere zijn geld met het helpen ontwikkelen en onderzoeken van projecten zowel binnen de "natuurindustrie" als de woningbouw en nog vele zaken meer. Dat is ook prima, maar waarom zijn ze daar dan niet gewoon eerlijk en open over?

Winters schept met zijn ongenuanceerde en ononderbouwde standpunt van landbouwgrond voor huizen alleen maar meer onbegrip. Het onbegrip van de agrarische sector wordt benoemd in elk van de punten in zijn stuk. Ik geloof dat hij nog nooit een boer heeft gesproken. Maar ook onbegrip over het gebruik van ruimte. Die kun je namelijk niet zomaar verdelen. Daar moet je integrale afwegingen over maken. En die afwegingen moet je uit kunnen leggen. Juist door dit standpunt wordt er nog meer onbegrip voor beleid gecreëerd. Als we met elkaar keuzes willen en moeten maken voor ons land, moeten we met elkaar in gesprek blijven, moeten we elkaar begrijpen en moeten we transparant zijn over onze belangen. Bovenal moeten we uitgaan van feiten, niet van vage aannames en meningen. Daarop bouw je geen fundering en al helemaal geen hele woonwijk.

Binnen de provincie Gelderland zou ik er voor willen pleiten zeer kritisch te kijken bij toekomstige aanbestedingen, of er nog met partijen samengewerkt kan worden die overduidelijk een dubbele pet op hebben. Landelijk zou het ministerie van LVVN (Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur) zo snel mogelijk de "afwaarderingssubsidie" (omzetting van landbouw naar natuur = circa 60-75% van de agrarische waarde) af moeten schaffen. Want - leuk weetje - ReTimber kan met een investering van €200 miljoen voor circa €600 miljoen aan afwaarderingssubsidies binnenhalen. Oftewel, plus 300%. Dat noem ik nog eens een mooi aanvangsrendement (maar dan wel voor de verkeerde partij).

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.