Interview Jaap Korteweg
'Landbouw moet leren vooruit te kijken'
De Nederlandse landbouw wordt volgens Jaap Korteweg, oprichter van de Vegetarische Slager, over 50 jaar heel anders. Zo doet Korteweg zelf nu iets heel anders dan zijn opa, een trekpaardenfokker, vlasteler en eigenaar van een vlasfabriekje. Een gezond landbouwbedrijf kijkt verder en past zich aan waar nodig. Een bedrijf als Avebe is daarin een goed voorbeeld, zo stelde hij op het 100-jarig jubileum feest van de aardappelcoöperatie.
Korteweg sprak op een symposium die Avebe donderdag (14 november) had georganiseerd in Groningen. De coöperatie van zetmeelaardappeltelers kreeg daarbij ook het predicaat Koninklijk toegekend en mag zich dus voortaan Royal Avebe noemen. Korteweg, die De Vegetarische Slager inmiddels heeft verkocht aan Unilever, gaf daar - net als Wageningen UR-topvrouw Louise Fresco - zijn visie over duurzame voeding.
Tijdens de boerenprotesten van 1990 hadden boeren niet echt een plan. U had wel een plan en daar rolde onder andere de Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV) uit. Heeft u nu tijdens de boerenprotesten van 2019 ook een plan voor de landbouw?
"De kern van toen waren de graanbergen en boterbergen, wat bodemprijzen opleverde. De oplossing was dat we genoeg moeten produceren, maar niet teveel en op een duurzame manier, afgestemd op de wensen van de samenleving. Alleen dan kan je een kostendekkende prijs verlangen van diezelfde samenleving. Dat zien we nu terug komen. Er is veel onduidelijkheid en zwalkend beleid vanuit de politiek waar boeren de rekening voor betalen."
"Henk Bleeker heeft de landbouw een slechte dienst bewezen met zijn struisvogelpolitiek van weleer en bewering dat boeren tractoren rijden van een half miljoen. Ik ken ze niet. Wat dat betreft vind ik het standpunt van het wetenschappelijk bureau van het CDA dat het gaat om kwaliteit (boeren inkomen en duurzame productie) in plaats van kwantiteit (grootste exporteur) veel kansrijker. Probeer oog te hebben voor de grote lijn. Neem bijvoorbeeld de nertsenhouderij. Dat staat al tientallen jaren ter discussie. Nu komt het verbod er waarschijnlijk. Dat had je aan kunnen zien komen. Gooi dus niet je kont tegen de krib, maar je kont tegen het verleden. De les die we kunnen leren, is dat goed vooruitkijken belangrijk is. Denk na over hoe het voedsel in de toekomst eruit ziet en anticipeer. Daarbij is veel creativiteit gewenst. Alleen op zo’n manier krijg je de steun vanuit overheid en maatschappij."
Vraaggestuurd produceren was destijds een van de kernpunten voor u. Is dat nog steeds zo?
"Ja, alleen dan vraaggestuurd op de langere termijn. Je hebt nu veel vraag naar varkensvlees in China door de varkenspest. Maar dat is natuurlijk geen duurzame vraag. Staar je daar dan ook niet blind op, maar kijk verder vooruit."
Als er door jullie initiatieven minder vlees geproduceerd gaat worden, gaat het landbouwareaal in Nederland dan ook veranderen?
"Niet heel sterk, want voor onze kippen en varkens moeten we het overgrote deel van het voer nu importeren. Met plantaardig vlees kunnen we veel meer zelfvoorzienend worden. Het areaal grasland blijft, want voor nieuwe initiatieven blijft gras nodig. Bijvoorbeeld voor ons idee om grasmelk te produceren zonder koe, De Veganistische Melkboer. Melkveebedrijven staan nu onder druk, omdat er teveel vee is. Maar wij gaan het gras gewoon machinaal verwerken tot melk. De koe wordt van roestvrijstaal, en dat betekent onder andere geen uitstoot van stikstof. Wetenschappers zien het zitten. We denken dat we, net als met onze vleesproductie, drie keer efficiënter melk kunnen produceren dan met een koe. Bedrijven uit de melkindustrie werken hieraan mee en willen investeren."
Sinds kort werken jullie samen met Burger King. Wat betekent dat voor de markt van vleesvervangers en jullie bedrijf?
"Dit was de grootste introductie op de vleesvervangersmarkt ooit. Wij worden hierdoor 4 keer zo groot. En dat is nog maar het begin. Wij willen in meer populaire producten het vlees vervangen en Burger King wil dat ook. Dat is veelbelovend."
U sprak op het 100 jarig jubileum van Avebe over de toekomst van vleesvervangers, net als Louise Fresco. Werken partijen als Avebe, de Vegetarische Slager en Wageningen hierin schouder aan schouder?
"Jazeker, Avebe is hofleverancier van eiwitten voor ons. Zij leveren het eiwit als vervanger van ei, zodat wij onze producten 100% plantaardig kunnen maken. Aardappeleiwit is een fantastische grondstof voor ons. Het is dus zeer wenselijk wat zij doen. En met de WUR werken we ook al vanaf de start samen aan de ontwikkeling van onze producten."
Anne Jan Doorn
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.