Daalt reguliere pachtareaal te hard?

Het areaal reguliere pacht is sinds 2008 met 33% fors afgenomen. Het oppervlakte dat is uitgegeven via geliberaliseerde pacht is juist sterk gestegen. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De Bond van Landpachters en Eigen Grondgebruikers (BLHB) wil actie van het ministerie.

In 2008 was het areaal reguliere pacht nog bijna 380.000 hectare. Tegenwoordig ligt dat areaal op ruim 251.000 hectare. Een daling van 33% in 9 jaar. Ook het afgelopen jaar daalde het areaal reguliere pacht met 5%.

Daartegenover staat een stijging van het areaal geliberaliseerde pacht. Met name het areaal van gepachte grond voor 6 jaar of korter is sterk gestegen. In 2017 is er voor het eerst meer dan 100.000 hectare via kortdurende pacht gepacht. Er is bijna 104.000 hectare in 2017 op deze manier gepacht, tegenover een kleine 19.000 hectare in 2008. Dit betekent een stijging van bijna 85.000 hectare.

Langdurige liberale pacht
De geliberaliseerde pacht voor langer dan 6 jaar neemt ook toe, hoewel deze pachtvorm in absolute cijfers een klein aandeel betreft. In 2017 is het areaal met 20,4% toegenomen ten opzichte van 2016. Vergeleken met 2008 is het areaal geliberaliseerde pacht voor langer dan 6 jaar verdrievoudigd.

(Tekst gaat verder onder grafiek)Het areaal reguliere pacht neemt fors af.

Naar aanleiding van de afname van reguliere pacht heeft de BLHB een brief geschreven aan minister Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. De bond wil een herziene visie op grondgebruiksvormen. In de brief stelt de voorzitter van het BLHB, Piet van der Eijk, dat de nieuwe pachtregels die in 2007 in het Burgerlijk Wetboek zijn opgenomen als doel hadden de terugloop van de reguliere pacht te stuiten.

Te weinig bescherming
Dat doel is echter niet behaald, zoals blijkt uit bovengenoemde cijfers. Voor het BLHB is het grootste probleem dat de pachter in de geliberaliseerde vorm geen bescherming krijgt. Van der Eijk: "deze losse, vrijwel altijd kortdurende pachtvorm veroorzaakt fluctuaties in de bedrijfsgrootte, maakt de agrariër afhankelijk en maakt zijn bedrijf moeilijk financierbaar door gebrek aan een solide basis." De Bond betoogt dat de korte liberale pacht niet bijdraagt aan duurzaam grondbeheer.

Berend Pastoor, voorzitter van de Federatie Particulier Grondbezit legt echter uit dat de juist via liberale pacht goede afspraken gemaakt kunnen worden over duurzaam bodembeheer, iets wat via reguliere pacht veel lastiger is. "Reguliere pacht is gewoon stuk, niemand stapt daar meer in door de beklemmende voorwaarden." Die beklemmende voorwaarden zijn bijvoorbeeld continuatierecht, voorkeursrecht, pachtprijstoets en recht op indeplaatsstelling. Eigenaren verliezen door deze voorwaarden langdurig alle invloed op wat er met hun grond gebeurt, volgens de FPG.

Openbare inschrijving
Volgens Berend Pastoor is ook voor verpachters duurzaam grondgebruik belangrijk en willen ze graag goede afspraken hierover maken. Van der Eijk zegt hierover dat die goede afspraken in de vorm van een reguliere pachtconstructie automatisch al duurzaam van aard zijn: "Bij reguliere pacht zorgt de boer voor de grond alsof het zijn eigen grond is, het is namelijk ook in zijn eigen belang." 

De openbare inschrijving is wel een knelpunt volgens zowel van der Eijk als Pastoor. De openbare inschrijving drijft de pachtprijs bovenmatig op. Dat doet de bodemkwaliteit uiteindelijk geen goed, omdat boeren om dat rendabel te houden de kosten moeten reduceren. 

* Bron: CBS-Landbouwtelling

Anne Jan Doorn

Anne Jan Doorn is expert Akkerbouw bij Boerenbusiness. Hij schrijft onder meer over de verschillende akkerbouwmarkten en focust zich daarnaast op de grond- en energiemarkt.

aj.doorn@boerenbusiness.nl

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.