Nieuws Uienanalyse 2019
Zijn harde cijfers gevaar of geluk voor de sector?
Het jaar 2018 was een bewogen jaar voor de opbrengstmeting van uien. Meerdere partijen en ministers discussieerden over de juistheid van de cijfers en of de markt er mogelijk door beïnvloed wordt. In 2019 wordt de opbrengstraming daarom in een nieuwe stijl uitgevoerd.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) voert al sinds het jaar 1931 opbrengstramingen uit voor meerdere agrarische gewassen, waaronder zaaiuien. Het CBS is verplicht om die gegevens te verzamelen en aan de Europese Commissie te verstrekken, waarna er een publicatie volgt in de Europese databank: Eurostat. Dat geldt echter alleen voor de definitieve opbrengstraming van eind januari. De voorlopige raming, die in oktober wordt gepubliceerd, is een extra rapportagemiddel.
Cijfers tonen geen eenduidig beeld
Aangezien bij de voorlopige oogstraming nog niet alle gewassen geoogst zijn, kunnen die cijfers afwijken van de definitieve gegevens. De kwaliteit speelt tevens een rol. Toen in 2018 de discussie over de betrouwbaarheid van deze cijfers werd ontketend, verschafte het CBS duidelijkheid. "Dat is niet eenvoudig, omdat de cijfers elkaar overschrijven", zo zegt Cor Pierik, landbouweconoom bij het CBS. "Tussen 2010 en 2017 pakte de definitieve raming 4 keer hoger en 4 keer lager uit." Het idee dat het definitieve cijfer altijd lager eindigt, werd daarmee ontkracht. In het historisch droge jaar 2018 week het definitieve cijfer ook af. De opbrengst bleek in januari 11% hoger dan eind oktober, wat de grootste procentuele afwijking is sinds 2010.
Minister Carola Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid) erkent dat deze cijfers invloed kunnen hebben op de prijszetting. Volgens haar is er echter niet 1 keten die meer of minder profiteert. Eerder zei minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) nog dat de landbouwsector zelf een beslissing mocht nemen. Schouten stak daar een stokje voor. De voorlopige raming, die niet verplicht is, blijft ook staan. Volgens Schouten was van marktverstoring geen sprake. "De opbrengstraming is echter niet uniek voor het CBS", zo vertelt Pierik uit. "Voor veel andere sectoren voert het CBS onderzoek uit. Of het nu gaat om de bezettingsgraad van hotels of inflatiecijfers. Al deze getallen kunnen invloed uitoefenen op een sector."
Nieuwe methode
Wiebes besloot de sector inspraak te geven in de totstandkoming van de cijfers. Een zogenaamde expertgroep, waarin de belangenbehartigers, de akkerbouwers en de handelaren zijn vertegenwoordigd, krijgen de cijfers en het begeleidende persbericht eerst te zien. Met hun kennis kunnen zij de cijfers toetsen op waarheid en hun mening geven. Het CBS blijft echter eindverantwoordelijk voor de publicatie en het vaststellen van de cijfers. Volgens Pierik is ook het inzetten van zo’n groep niet ongewoon. "Voor de groenteteelten is dit ook het geval, maar ook bij andere sectoren wordt er gebruik van gemaakt."
Normaliter publiceert het CBS de voorlopige cijfers eind oktober of begin november, maar deze datum wordt nu met 2 weken uitgesteld. Daarnaast gaat het CBS een onzekerheidsmarge aangeven, wat de onzekerheid van de oogstramingen beter weer moet geven. Voor de oogst van 2018 is deze aangepaste methodiek nog niet toegepast. Vanaf oogstjaar 2019 is dit wel het geval.
Wisselende reacties
Het aanpassen van de methodiek en het doen van de opbrengstmetingen kan waarschijnlijk niet ieders goedkeuring verdragen. Er is verdeeldheid onder akkerbouwers, waarbij soms het idee heerst dat minder informatie positiever is. Vandaag de dag is het echter eenvoudiger om gegevens te verzamelen (bijvoorbeeld door precisielandbouwtechnieken). Daarnaast worden door verschillende organisaties (VTA, Delphy en Boerenbusiness) proefrooiingen uitgevoerd. Begin 2019 is Boerenbusiness gestart met de Gewastour Uien, waarbij de groei en opbrengst van 7 uienpercelen is gevolgd.
De landelijke spreiding blijkt van groot belang om een reëel beeld van de situatie te geven. In een extreem jaar, waarbij beregening een belangrijke opbrengstfactor is, kunnen cijfers vertroebeld worden door verschillende regionale invloeden. De gepubliceerde opbrengsten kunnen daarom ook nooit de goedkeuring van iedereen verdragen. Een gemiddelde opbrengst is niemands opbrengst.
Voorraadmeting uien
Naast een opbrengstraming, kende de Nederlandse uiensector ook jaren een voorraadmeting. Deze was gefaciliteerd door het Hoofdproductschap Akkerbouw. Voor uien was er het Bureau Uienmarkt Informatie (BUI), als zuster van het Bureau Aardappelmarkt Informatie (BAI). In 2011 waren de productschappen echter ontmanteld door de Tweede Kamer. Er waren op dat moment nog 17 productschappen (voor hoofdzakelijk de agrarische sectoren). Op zijn hoogtepunt, vlak na de oorlog, ging het om bijna 60 productschappen.
De coöperatieve gedachte bouwde gedurende de decennia af. In het jaar 2008 werd het Productschap Akkerbouw opgericht. Samen met het HPA werd deze op 1 januari 2015 opgeheven. Het ministerie van Economische Zaken nam de publieke taken over. Enkele andere taken, vaak gebaseerd op onderzoek, werden door de nieuwe Brancheorganisatie Akkerbouw overgenomen. Voor een voorraadmeting was geen plek meer. Daarbij ligt het doen van een voorraadmeting waarschijnlijk eveneens gevoelig in de sector. Het is daarmee maar de vraag of dit ooit terug zal keren op nationale schaal.
Ontvang het magazine in uw brievenbus
Dit artikel is een onderdeel van de uienanalyse van 2019. Abonnees van Akkerbouw Pro en Uienmarkt hebben deze onlangs ontvangen. Wil jij dit magazine eveneens ontvangen? Klik dan hier om abonnee te worden en krijg het magazine toegestuurd.
Met een abonnement krijg je toegang tot alle besloten artikelen, data en marktinformatie op Boerenbusiness. Als abonnee krijg je tevens toegang tot het Nationaal Economisch Landbouwcongres en andere interessante seminars en workshops. Benieuwd naar alle voordelen? Bekijk ons aanbod in de webshop.
Niels van der Boom
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.