De herfstvakantie zorgt voor een relatief rustige politieke week. Geen Kamerdebatten en amper brieven van bewindslieden. Toch is het niet helemaal stil. De gezamenlijke landbouworganisaties, bekend als de G7 en zuivelkoepel NZO proberen vóór het mestdebat van 7 november in de Tweede Kamer tot een akkoord te komen over hoe onder het nieuwe mestplafond voor 2025 te geraken.
Het is een cliché om te zeggen dat dit een uitdaging is: zeven boerenorganisaties die het onderling eens moeten worden en dan nog eens de melkfabrieken. Vooral in de melkveehouderij en zuivel wordt druk overlegd, want daar knelt het het meest en is de verdeeldheid ook het grootst.
Liefst zelf het mes hanteren
Voor de landbouw is deze verdeeldheid evenwel een gegeven. Daar moeten ze het mee doen en proberen tot elkaar te komen, of toch niet?
De BBB, de partij van de twee bewindslieden op het ministerie van LVVN wil koste wat kost een gedwongen krimp van de veestapel voorkomen. De politieke voorkeursoptie is dan ook om de landbouw en zuivel zelf het mes te laten hanteren. Er moet immers toch worden gekrompen.
Potje ligt klaar
Naar verluidt heeft minister Femke Wiersma zo'n €250 miljoen over voor een gedragen aanpak. De melkveehouderij en zuivel moeten daarnaast nog €20 miljoen aan eigen geld bijeenbrengen om mee te helpen aan het tijdelijk (drie jaar) uit de markt nemen van een groot aantal melkkoeien. Voor de inning zou een heffing kunnen worden opgelegd via de NZO of ZuivelNL, als het kabinet daar tenminste goedkeuring voor geeft.
Het idee is van alle boeren de oudste koeien op te kopen, inclusief fosfaatrechten, en een vergoeding te geven voor productieverlies. De totale kosten zouden €6.000 tot €7.000 per dier belopen. Er moet nog worden gekeken of dit niet als staatssteun geldt, maar omdat het als een milieumaatregel kan worden gezien, zou dit geen probleem zijn.
Vraag blijft: kunnen de organisaties het eens worden over het plan, en willen ze dat ook? Niet iedereen is dezelfde mening toegedaan en er zijn ook partijen die er de voorkeur aan geven om de minister te laten uitleggen waarom en waar krimp nodig is, zo valt te horen. Er zijn evenwel nog enkele dagen te gaan en als er toch definitief geen sectorakkoord komt, kan de BBB in ieder geval zeggen dat er alles aan is gedaan op gedwongen krimp te voorkomen.
Tussen de bedrijven door wordt ook nog hard gelobbyd om de schade van de krimp verder te verzachten, met name door te sleutelen aan een aantal rekenfactoren. Zoiets zou wetenschappelijk goed uit te leggen zijn en hoeft in Brussel dan niet op bezwaren te stuiten. Het verkleint ook de weerstand in de sector en kost minder geld. Wel moeten de minister en haar ambtenaren zich daar verder voor inzetten.
Nog geen zaken te doen in Brussel
Contact houden met de Europese Commissie doen Wiersma en staatssecretaris Jean Rummenie ondertussen wel. Beiden zijn al meermaals afgereisd naar Brussel, maar veel echte zaken kunnen ze nog niet doen, wel begrip kweken bij collega-bewindslieden uit andere landen en eventueel bij ambtenaren. Voor de rest is het vooral afwachten totdat de nieuwe Europese Commissie is geïnstalleerd. De oude commissie is in feite demissionair.