'Hoop dat ForFarmers de weg volgt van Agrifirm'

Als we bij de start van het gesprek in een restaurant in het midden van het land ons afvragen of Flipsen het werk in al deze hectiek nog wel leuk vindt, is het antwoord daarop snel gevonden. Direct gaat hij met enthousiasme in op wat er in de sector allemaal moet gebeuren en welke uitdagingen dit met zich meebrengt. Een direct antwoord op de vraag blijft weliswaar uit, maar uit alles blijkt dat hij met genoeg energie en optimisme met zijn rol bezig is. Ook geeft hij aan de hoop nog niet te hebben opgegeven dat na de onrust van afgelopen jaar, waar ForFarmers en Agrifirm meedeelden het lidmaatschap op te willen zeggen, dat Nevedi de rijen toch nog weet te sluiten: "Het zou voor ons, maar ook voor ForFarmers goed zijn dat ze direct bij Nevedi betrokken blijven en het besluit van opzegging, net als Agrifirm, gaan herzien."

Laten we beginnen met de actualiteit; de wereldwijd oplopende spanningen rondom de handelsoorlog raken ook de veevoederindustrie. Importheffingen op soja, maïs maar ook bijvoorbeeld additieven dreigen of zijn al in het vooruitzicht gesteld. Wat is de impact?
"Natuurlijk is er impact, maar misschien nog wel groter dan de directe impact van tarieven is de onzekerheid die de hele marktsituatie met zich meebrengt. Stel dat je als inkoper bij een voerbedrijf werkt, welke beslissingen neem je? Koop je nu nog snel product in voordat er mogelijk tarieven dreigen, of wacht je toch af? Verbreek je een relatie met een betrouwbare leverancier om hem in te ruilen voor een leverancier elders? Het zijn zomaar wat vraagstukken die spelen. Ook verzekeringstechnisch kunnen er zaken veranderen, omdat de kans dat vrachten uiteindelijk wellicht niet op de plek komen toeneemt. Kern van het verhaal: de onzekerheid en risico's zijn toegenomen en die zorgen voor risicopremies in de keten. Dit werkt natuurlijk kostprijsverhogend."

Waar komen de tarieven op voeradditieven uit China vandaan?
"De Europese Unie is vorig jaar een onderzoek naar anti-dumping gestart en mogelijke wetgeving hiertegen wordt momenteel beoordeeld. Hieruit bleek dat China op grote schaal tegen lage prijzen product aanbiedt. We zijn hierdoor afhankelijk geworden van China op gebied van bepaalde toevoegingen. Om Europese producenten te stimuleren om meer product te gaan maken, probeert Brussel goedkope buitenlandse concurrentie te verminderen. Voor ons als Nevedi maken we de problemen die dit op korte termijn met zich meebrengt in Den Haag en Brussel duidelijk. Dit kan zomaar tot prijsverhogingen in grondstoffen leiden binnen Europa. Wel moet ik aangeven dat de belangen per Europees land verschillend zijn. Zo bevinden zich in bijvoorbeeld Frankrijk producenten van bepaalde additieven. Je kunt zelf nagaan dat Frankrijk dus anders in de discussie staat dan bijvoorbeeld afnemers in Europa die mengvoer produceren. Je zit met deze discussie al snel in marktposities en verhoudingen. Dat is een terrein waarop collectieven als Nevedi of Fefac moeilijk een positie kunnen kiezen."

De druk op de Nederlandse sector is aanzienlijk. De dieraantallen krimpen en daarmee de voerproductie. Hoe heeft de Nederlandse mengvoerproductie zich het afgelopen jaar ontwikkeld?
"Al jarenlang vrezen we natuurlijk de ophanden zijnde krimp van de sector. Echter viel het tot en met 2023 op jaarbasis in absolute zin nog enigszins mee. We zagen wel een jaarlijkse lichte terugval, maar geen extreme dalingen. In 2024 lijkt de daling zich wel te hebben versneld. Exacte cijfers heb ik nog volledig in beeld, maar volgens onze voorlopige cijfers is de Nederlandse mengvoerproductie met 3% tot 5% teruggelopen. In het einde van het jaar nam de impact van diverse stoppersregelingen wel toe en in 2025 zal de afname in voerproductie waarschijnlijk groter uitvallen."

Hoe anticiperen Nevedi leden hierop?
"Iedereen is ermee bezig. Hoe ermee om wordt gegaan, is verschillend. Bedrijven met meerdere fabrieken proberen te kijken: welke locaties dalen tot onder een bezettingsgraad van pakweg 80-90%? Dan wordt het interessant om te kijken of volumes onder andere fabrieken herverdeeld kunnen worden. Ook kunnen kleinere spelers besluiten zich te focussen op een niche, bijvoorbeeld huisdierenvoeders of andere specialistische voeders. Ook komen er steeds meer samenwerkingen onderling om het productieapparaat te optimaliseren. Voor bijvoorbeeld het verwerken van pluimvee- en varkensvoeders met dierlijk eiwit zijn volledig separate productielijnen nodig. Ook dit verhoogt de noodzaak voor meer specialisatie en samenwerking."

2024 was een hectisch jaar voor Nevedi. ForFarmers en Agrifirm waren voornemens het lidmaatschap te beëindigen. Agrifirm krabbelde uiteindelijk toch terug. Voornaamste aanleiding was de koers die Nevedi kiest en de kosten die hiermee gepaard gaan. Wat is uw zienswijze op deze ontwikkeling?
"Op enig moment heeft ForFarmers kennis gegeven het lidmaatschap te willen beëindigingen. Dit heeft er toe geleid dat ook Agrifirm haar lidmaatschap ter discussie stelde. Op basis daarvan hebben we gekeken naar wat de speerpunten van Nevedi zijn en welke activiteiten en rollen we wellicht moeten laten vallen. Dit met als doel om een kostenefficiëntere organisatie neer te zetten. Sommige activiteiten die onze ogen te ver van onze core-business afstaan, hebben we daarom afgeschaald. Denk aan onze financiële bijdrage aan het Loket Dierverwaarlozing, nadat we eerder onze inbreng rondom arbeid en goed werkgeverschap al hadden teruggeschroefd."

"Een ander voorbeeld is onze deelname aan de Round Table for Responsible Soy. We hebben een nieuw meerjarenplan gemaakt wat inzichtelijk maakt wat onze aandachtsgebieden zijn en welke begroting daarbij hoort. Daarop heeft Agrifirm aangegeven de opzegging van het lidmaatschap in te trekken en dus lid te blijven. ForFarmers heeft officieel nog niet op dit plan gereageerd. Begin april hebben we een ledenvergadering. Onze hoop is nog steeds dat ook ForFarmers haar beslissing herziet."

Kern van de kritiek van deze partijen is ook dat zij de belangen rondom een deel van bijvoorbeeld de duurzaamheidsagenda ook op eigen initiatief al oppakken?
"Natuurlijk snap ik die gedachtegang, wel ligt het verhaal in mijn ogen genuanceerder. Een voorbeeld zijn berekeningen voor de carbonfootprint. Allereerst heeft Nevedi in bijvoorbeeld het raamwerk dat wordt gebruikt om de CO2-footprint van voeders te bepalen afgelopen 15 jaren een grote rol gespeeld. Het opstellen van uniforme rekenregels is een cruciaal onderdeel in eerste aanleg om aan allerlei duurzaamheidsrapportages te kunnen voldoen, bijvoorbeeld inzake het Corporate Sustainability Reporting Directive. Hoe elke partij vervolgens gebruik hiervan maakt, is aan leden zelf. Over heel veel van deze kaders en randvoorwaarden zitten wij elke dag in Brussel en Den Haag, dit is belangrijk voor elke partij in de sector."

Wat zijn concrete voorbeelden hiervan?
"Het is misschien wel goed te noemen dat wij als lobby-organisatie merken dat er echt een andere politieke wind waait, zowel in Den Haag als Brussel. Dat heeft in mijn ogen ook te maken met het Draghi-rapport van vorig jaar waarin de voormalig voorzitter van de Europese Centrale Bank aangeeft dat de concurrentiepositie onder druk staat. Na een jarenlange focus op voornamelijk duurzaamheidsdoelen zien we dat de Europese ambtenaren nu al veel meer oog hebben voor het ondernemingsklimaat. Het is wat cliché, maar in mijn optiek is het nu juist belangrijk om als sector als geheel ons geluid te laten horen. Denk bijvoorbeeld aan de eerdergenoemde heffingen die de Europese Unie nu op wil leggen voor voeradditieven uit China. Samen met Europese partners schetsen we de impact. Maar ook de verplichte duurzaamheidsrapportages, kaders rondom gebruik van bepaalde grondstoffen, het gebruik van residunormen voor pesticiden. Een duidelijke communicatie via heldere lijnen zorgt ervoor dat er bij beleidsvorming en beleidsimplementatie ook ruime input is vanuit de praktijk."

U spreekt de hoop uit dat ook ForFarmers aangesloten blijft, hoe groot is die kans?
"Dat zul je echt in Lochem zelf na moeten vragen. Zoals aangegeven: wij hebben een aangepast plan opgesteld met focuspunten voor de komende jaren. Hiervan heeft Agrifirm gezegd: dit biedt ons voldoende perspectief voor een goede inrichting van Nevedi's werkzaamheden. Een officiële reactie hebben wij van ForFarmers nog niet gehad. Op dit moment draaien ook mensen van ForFarmers in allerlei projecten en groepen nog gewoon mee en hebben wij het gevoel dat ook zij het nut van ons werk inzien. Daarmee heb ik echt de hoop dat ook zij aangehaakt blijven."

ForFarmers sprak vorig jaar echter van een weloverwogen en onomkeerbaar besluit, in hoeverre gaat Nevedi kracht inboeten bij een definitief vertrek?
"Ik kan heel eerlijk zeggen dat het aangekondigde vertrek van Agrifirm en ForFarmers een flinke schok veroorzaakte. Het was meer dan een rimpeltje in het water. De kosten van het Nevedi-lidmaatschap zijn evenredig naar productieomvang verdeeld. Dus hoe groter de onderneming, hoe meer je bijdraagt. Toch betekent het vertrek van een lid niet het einde van Nevedi. Nog altijd zouden we een aanzienlijk deel van de Nederlandse voerproductie vertegenwoordigen. Tegelijk is elk lid dat je mist er één te veel."

Zijn er op dit moment meer kritische leden?
"Voor zover ik weet op dit moment niet. De lijntjes zijn kort, en de leden hebben de nieuwe strategie en focus goedgekeurd. We kunnen dus met een breed mandaat aan de slag."