'Wij stoppen, maar varkens horen bij Nederland'

Toen Martin Houben, directeur van de Houbensteyn Groep, vorige week bekendmaakte dat zijn onderneming met het houden van varkens stopt, zorgde dat voor een golf van verontwaardiging binnen én buiten de sector. Het bedrijf dat voorop loopt als het gaat om bijvoorbeeld het gebruik van reststromen, is van mening dat het ondernemingsklimaat voor varkenshouders in ons land dusdanig is verslechterd dat stoppen met het houden van varkens als een betere optie wordt gezien dan doorgaan. Het betekent niet dat er voor blijvers geen perspectief is. "Houbensteyn mag dat stoppen, maar varkens horen bij Nederland."

Dat een van Nederlands grootste varkensbedrijven spoedig ophoudt te bestaan, heeft in de varkenssector veel losgemaakt. Het bedrijf was de tijd ver vooruit toen het al in 2009 een bedrijfsspecifiek rapport op tafel kon leggen waarin het haar eigen CO2 footprint per kilogram varkensvlees in beeld bracht ten opzichte van het sectorgemiddelde. Juist nu het een kwestie van tijd lijkt voordat deze 'nieuwe' kengetallen tot toegevoegde waarde kunnen leiden, stopt het bedrijf met het houden van varkens. Wat gaf de doorslag en wat is het perspectief voor de blijvers in de sector? In gesprek met Houben toont hij zich nuchter en realistisch: "We moeten ons niet laten meeslepen in een gepolariseerd debat, wij zijn ondernemers en gaan door."

Het besluit om te stoppen met varkens moet een extreem lastige beslissing voor jullie zijn geweest. Wat heeft uiteindelijk de doorslag gegeven?
"Het is een rationeel besluit geweest en als ondernemer gemaakt. Voorop gesteld, ons hart huilt. Het is heel moeilijk om deze keuze te maken. De LBV-regelingen worden als woest aantrekkelijk gepresenteerd, maar ik durf te zeggen dat het voor niemand woest aantrekkelijk is om zijn of haar levenswerk af te breken. Toen we in 2023 met de door de overheid aangedragen Aerius-check bepaalden wat onze stikstof-depositie was, bleek dat al onze locaties piekbelaster waren. Hier schrokken wij behoorlijk van. Wat heeft dit voor de toekomst voor implicaties en hoe beïnvloedt dit ons ontwikkelperspectief? We kunnen blijven tobben, maar hebben na lang wikken en wegen besloten onze locaties in te schrijven. We zijn bovenal ook ondernemer. We gaan verder met de Houbensteyn Groep, alleen op andere paden. De vergoeding voor de gebouwen en rechten is op orde. We wisselen de stenen in voor liquiditeit en maken nieuwe plannen."

Jullie aankondiging heeft de sector behoorlijk doen schrikken. Wat zegt het voor de Nederlandse varkenshouderij als een voorloper als de Houbensteyn geen perspectief ziet?
"We begrijpen dat het collega's en mensen in de sector aan het denken heeft gezet. De keuze voor ons om te stoppen is geen graadmeter voor het perspectief van de sector. Het is een keuze voor ons individueel. We zijn er echt van overtuigd dat er een goed perspectief is voor de blijvers die op de juiste manier weten in te spelen op de maatschappelijke ontwikkelingen. We moeten onder ogen zien dat er een maatschappelijke en politieke wens is voor een kleinere sector. Daar kunnen we veel van vinden en over discussiëren, maar ook accepteren en daar juist op anticiperen. Zo staan wij er ook in. Geen polariserend debat, maar kijken wat er om ons heen gebeurd en daarop in spelen. Voor de blijvers is er in kleinere sector een heel goed perspectief. Houbensteyn stopt, maar varkens horen bij Nederland."

Hoe ziet dat perspectief er precies uit?
"We kunnen het niet vaak genoeg zeggen: het varken is het ultieme kringloop dier. Miljoenen tonnen reststromen worden door varkens omgezet in hoogwaardig eiwit. We denken dan ook dat varkens juist horen in de gebieden waar ook mensen wonen. Hier is de voedingsmiddelenindustrie aanwezig van waaruit deze reststromen voort komen ook geconcentreerd. Mensen, voedingsindustrie en varkens zoeken elkaar dus eigenlijk op. Het op efficiënte wijze omzetten van deze stromen in hoogwaardig eiwit gaat onze sector toekomst geven. Het leidt tot toegevoegde waarde ten opzichte van concurrentie op het vlak van de CO2-footprint per kilogram vlees en kan ook in voerkosten een plus brengen."

In de aankondiging stond ook dat jullie vanwege de grootte van de locaties niet konden deelnemen aan bijvoorbeeld het 1-ster Beter Leven keurmerk (BLK). Moeten de criteria worden herzien?
"Dit is dubbel. Persoonlijk zeg ik: ja, een bepaalde bedrijfsgrootte zegt niet per se wat over de mate van dierenwelzijn. Maar; het BLK-keurmerk wil ook rekening houden met maatschappelijk relevante criteria. Grote bedrijven worden door consumenten simpelweg minder graag gezien. We hebben ons de afgelopen jaren veelvuldig hard gemaakt om de criteria voor bedrijfsgroottes te herzien, echter zonder succes. Dit werkt in ons nadeel nu we deze plus niet kunnen realiseren. Wij staan volledig achter de manier van varkens houden, zoals wij gedaan hebben. Zelf ben ik ook maar een 1 klein meninkje in onze maatschappij, veel mensen denken hier ook anders over."

Is het gemeenschapsgeld in het kader van de LBV-regelingen goed besteed?
"Als je kijkt naar het uiteindelijk doel van de regelingen denk ik dat deze efficiënt ingericht zijn. De regelingen zijn helder en eenvoudig opgesteld, dit voorkomt discussies en rechtszaken en bespaart daarmee kosten voor de belastingbetaler. Op deze manier kan ook relatief snel gehandeld worden en dat heeft het ministerie in die zin goed georganiseerd."

Er verdwijnen nu wel toekomstgerichte mooie bedrijven als die van jullie. Is het wel wenselijk dat oudere stallen met hoge emissies en minder diercomfort juist behouden blijven?
"Het gevoel dat je beschrijft, is logisch, alleen is dat niet iets wat in de doelstellingen van de regelingen terugkomt. We zien de focus op piekbelasters en dat zegt genoeg. Deze bedrijven moeten het veld ruimen. Dit zijn veelal grotere ontwikkelde locaties. Zo bekeken gaan we toch terug naar de basis: een kleinere veestapel. Dat doel wordt in mijn ogen met de regeling wel bediend, ongeacht of je het eens bent met uitgangspunten en de juridische onderbouwing van bijvoorbeeld het criterium piekbelasting (2.500mol depositie op Natura-2000 gebieden binnen een straal van 25-km)."

U komt heel rustig en rationeel over gezien alles wat er speelt, is dat uw geheim in het ondernemerschap?
"Dat lijkt wellicht zo, maar zoals gezegd gaat het besluit ons allemaal enorm aan het hart. Wat ik wel mee wil geven, is dat we als sector (maar ook wij als bedrijf en persoonlijk) verder moeten. Daarin probeer ik wel altijd zaken rationeel en nuchter te bekijken. Het is duidelijk dat onze politiek en maatschappij een kleinere sector verlangen. Ook ziet men liever geen grote bedrijven, of zogenoemde 'megastallen'. We hebben met elkaar niks aan een gepolariseerd debat en moeten ons daar niet in mee laten slepen, we zijn ondernemer en gaan door. Natuurlijk moeten we onze stem laten horen, zoals wij bijvoorbeeld in het licht van de BLK-criteria ook zeker gedaan hebben. Dat geldt ook voor het uitdragen van onze visie: het aan het publiek laten zien op welke manier we bezig zijn. Dat neemt niet weg dat we soms moeten accepteren dat ontwikkelingen niet altijd matchen met onze eigen ideeën en visies. Hier probeer ik in het ondernemerschap simpelweg op in te spelen. Houbensteyn Groep gaat gewoon door. Zie het als een reorganisatie. Er zijn volop nieuwe kansen waarop we in de toekomst in willen spelen. Dat is wat we op een nuchtere manier doen, om ons heen kijken en de onderneming hierop aanpassen."

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.