Varkensprijs explodeert, hoe zit dat precies?

In mum van tijd stegen de varkensprijzen met tientallen centen per kilo en het plafond is waarschijnlijk nog niet bereikt. De huidige prijsopleving is niet in één woord te vatten. Het lijkt een cocktail van factoren te zijn, zoals het krappe varkensaanbod. Ook het einde van de coronacrisis speelt mee, net zoals de oorlog in Oekraïne op de achtergrond. In tegenstelling tot de afgelopen jaren komt de opleving dit keer niet uit China.

Einde coronacrisis
Over het coronavirus wordt in de media nog maar weinig bericht. Twee jaar lang domineerde het virus de voorpagina's, maar nu beheerst de oorlog in Oekraïne het nieuws. Door de relatief milde omikronvariant zijn veel van de maatregelen afgebouwd. Restaurants en kantines zijn weer open en dat geeft de varkensvleesconsumptie een – niet te onderschatten – boost. In september vorig jaar zei Marc van Rooi van het gelijknamige vleesconcern dat door de coronamaatregelen zomaar 15% van de Europese consumptie weg was gevallen. Vooral in Oost-Europese landen wordt veel varkensvlees buitenhuis gegeten. Deze vraaguitval is nu verdwenen en dat geeft lucht. De grote vleesvoorraden die boven de markt hingen, blijken geen sta-in-de-weg te zijn.   

Oorlog in Oekraïne
De oorlog in Oekraïne raakt de afzet van varkensvlees niet direct. De markt in Rusland is al langer dicht voor Europese exporteurs en Oekraïne stelt qua afzetvolumes niets voor. Toch geeft de oorlog waarschijnlijk wel een prijsopdrijvende factor. Veel prijzen van grondstoffen als tarwe en olie schieten omhoog en dat heeft een aanzuigende werking op andere grondstoffen. Daar komt nog bij dat oorlog het belang van voedsel onder de aandacht brengt. Dit kan marktpartijen doen besluiten om hogere voedselreserves aan te leggen.

Was varkensvlees ondergewaardeerd? 
Vlees was door corona in algemene zin al onderhevig aan inflatie. De prijzen van rundvlees vestigde recent nieuwe records. In de Verenigde Staten is rundvlees een van de aanjagers van de hoge inflatie. De FAO Meat Index staat op 112 punten en daarmee ruim boven het langjarig gemiddelde. Varkensvlees was tot nu toe spelbreker. Mogelijk dat varkensvlees in de afgelopen maanden teveel ondergewaardeerd was, getuige de snelle prijsopleving die nu zichtbaar is.

China niet aan de markt
De prijsopleving is in elk geval niet te danken aan vraagtoename in China. Vleesexporteurs omschrijven de afzet in het Aziatische land als zwak en dat blijkt ook uit de exportcijfers. De Chinese varkensprijs staat momenteel ook onder druk. Om de prijsval te stoppen, kocht de Chinese overheid vorige week nog 40.000 ton op. Hoewel de varkensprijzen nu op basis van betere omstandigheden in Europa uit het dal klimmen, blijft de Chinese vraag nodig om de prijzen door te laten stoten tot hogere niveaus. De Chinese markt is immers cruciaal voor de afzet van bijproducten en daarmee de vierkantsverwaarding van het karkas. Grote Europese slachterijen als Tönnies en Van Rooi kampen nog altijd met een exportboycot voor China.

Krap varkensaanbod
Waarschijnlijk de grootste prijsopdrijvende factor is het krappe varkensaanbod. Met name in Duitsland – een zwaargewicht qua prijsvorming – zijn veel varkensplaatsen in rook op gegaan. Afgelopen jaar was een krimp van 10% zichtbaar, waarmee de varkensstapel slonk tot het laagste niveau sinds 1996. De verwachting is dat de krimp doorzet. In Duitsland kan het slachtcijfer met gemak boven de miljoen per week uitstijgen, maar die aantallen worden al tijden bij lange na niet meer gehaald. In Nederland liggen de slachtaantallen verhoudingsgewijs hoger, maar ook hier is de varkensstapel onder de grens van 12 miljoen gezakt.

Dit betekent dat slachterijen weer hun best moeten doen om de haken vol te krijgen. Slachterijen beweren bij hoog en laag dat de prijsopleving met betrekking tot de vleesprijzen te snel gaat, maar 'moeten' tegelijkertijd bijblijven in hun prijszetting om verzekerd te zijn van voldoende aanvoer. Onder meer het coöperatieve vleesconcern Danish Crown trok publiekelijk al aan de bel en Vion en Tönnies geven dezelfde signalen af. Op dit moment durven ze zich echter niet te branden aan een Hauspreise. De verwachting is dat de Duitse varkensprijs deze week opnieuw (fors) omhoog gaat en dat slachterijen schoorvoetend volgen.