Interview Verriet en Duteweerd
POV praat met ministerie over liquiditeitssteun
De varkenssector heeft het zwaar. Hoge kosten en lage opbrengsten maken rendabel produceren vrijwel onmogelijk. Hoe kijkt de Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV) naar de situatie en wat kan zij doen om bedrijven te ondersteunen? In gesprek met voorzitter Linda Verriet (foto) en directeur Theo Duteweerd.
Een aantal factoren zorgt op dit moment voor een moeilijke marktsituatie voor varkenshouders. Al bijna anderhalf jaar lang staan de prijzen onder druk. Daarbij is ook de afzet van varkens en biggen lastig, wat op bedrijven voor veel puzzels en hoofdbrekens, maar ook stress en onzekerheid zorgt. Een gestegen Chinese productie van varkensvlees, uitbraken van Afrikaanse varkenspest in Duitsland maar zeker ook corona speelt de markt parten. Onlangs gaf Marc van Rooi in gesprek met Boerenbusiness aan dat corona een immense impact op de varkensvleesketen heeft. Hij schat in dat de consumptie van vlees in Europa vanwege de pandemie 15% lager ligt. De POV berekende dat een gemiddeld Nederlands zeugenbedrijf (750 zeugen) over een periode van enkele maanden tijd €225.000 tekort komt.
De producentenorganisatie probeert echter met 'alles wat binnen haar macht ligt' te strijden om waar mogelijk de situatie te verzachten. Zo worden er op dit moment gesprekken gevoerd met het ministerie van Landbouw voor liquide ondersteuning van varkensbedrijven. Verriet: "De prijzen zijn dramatisch, maar ook voor een groot deel toe te schrijven aan corona gerelateerde problematiek en beperkingen. Dat valt in onze ogen buiten het ondernemersrisico en we moeten voorkomen dat er nu financiële gaten gecreëerd worden die verdere verduurzaming van de sector in het komende decennium in de weg staan".
De sector zit in dit moment in een lastig pakket, wat zijn volgens de POV de voornaamste oorzaken?
Duteweerd: "Het is denk ik goed om kort te schetsen hoe we in de huidige situatie zijn beland. De eerste tik kwam van de ontluikende coronaproblematiek in april 2020. Een deel van de vraag viel weg en de prijzen werden wat teruggezet. Echter werd het probleem vooral groter in juni en juli vorig jaar. De uitbraken van corona onder personeel zorgden vanaf dat moment voor een stroperige afzet van vleesvarkens en in het verlengstuk daarvan ook voor de biggen. Daarna deed natuurlijk de uitbraak van Afrikaanse varkenspest een duit in de zak, wat in combinatie met een stijgend aanbod Spaans vlees zorgde voor een moeilijke afzetontwikkeling. Daarom zijn we op dit moment in gesprek met het ministerie van LNV over liquiditeitsondersteuning voor onze varkensbedrijven. Daarvoor hebben we een uitvoerige marktanalyse bij het ministerie aangeleverd."
Is steun terecht? Zijn de problemen geen ondernemersrisico?
Verriet: "Wij vinden dat zeker niet. Op dit moment draaien slachthuizen nog altijd op lagere snelheid vanwege geldende coronamaatregelen. Dit zorgt er voor dat de afnamecapaciteit onder druk staat. Hoewel de Chinese importvraag flink is teruggelopen ligt deze historisch gezien nog altijd op een redelijk niveau. Een aanzienlijk deel van de slechte prijsvorming is dus corona gerelateerd. Veel sectoren hebben al compensaties ontvangen voor corona gerelateerde schade, daar heeft de varkenshouderij ook recht op. Bovendien wordt er de komende jaren opnieuw veel van varkenshouders gevraagd vanuit de overheid. Als bedrijven nu een grote liquide achterstand oplopen, komt ook de verduurzaming van de sector in gevaar."
Duteweerd hierover: "Daarbij, de varkenshouderij heeft in het verleden nooit aanspraak gemaakt op inkomensondersteunende subsidies. Ook toen bij aanvang van de coronapandemie de eerste steunpakketten in het leven werden geroepen hebben wij als sector aangegeven: voorlopig redden wij ons. Het venijn van de huidige pandemie zit hem voor de varkenshouder nu in de staart. Dat is evengoed onmacht."
Wat is het perspectief voor de komende periode?
Duteweerd: "Inschattingen zijn lastig te maken, maar wij voorzien dat varkenshouders de komende tijd rekening moeten houden met lage prijzen. We hebben prognoses gemaakt voor kwartaal 4 van 2020 en kwartaal 1 van 2021. We verwachten dat zeugenbedrijven een liquiditeitsbehoefte hebben van zeker €300 per aanwezige zeug en vleesvarkensbedrijven zo'n €20 per gemiddeld aanwezig varken. Daarna voorzien we mogelijk wat prijsherstel. Een deel van de bedrijven zal deze gaten niet zelf in kunnen vullen. We adviseren bedrijven dan ook om proactief aan de bel te trekken wanneer er tekorten ontstaan."
Ook op dit moment liggen op veel bedrijven zware varkens te wachten op slacht en lijken de slachtcijfers niet hoog genoeg om al het aanbod te verwerken. Wat kan de POV hierin betekenen?
Duteweerd: "Vorig najaar zagen we slachtgewichten al fors oplopen tot 103 a 104 kilo. We zijn toen in gesprek gegaan met de slachterijen om extra varkens te gaan slachten. Dit moet allemaal in samenspraak met de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) en de Kwaliteitskeuring Dierlijk Sector (KDS). Dat zijn processen die niet snel verlopen omdat deze partijen ook wordt gevraagd om bijvoorbeeld op zaterdag te gaan werken. Dan komt er toch een stukje vrijwilligheid van de medewerkers bij deze instanties bij kijken. Uiteindelijk heeft het wel geleid tot een oplossing en daar heeft de POV productiemonitor een rol in gespeeld. De bovengenoemde instanties zien het nut van deze tool in waardoor vroegtijdig op extra vraag naar mankracht geanticipeerd kan worden. Vorig jaar kwam deze oplossing wellicht te laat, maar nu liggen er een flink extra aantal slachtdagen in het verschiet die de markt verlichting kan bieden."
Is dat voldoende om 'aan' te blijven?
Verriet: "De afspraken over extra slachtdagen lopen tot 1 januari. Er is bij slachthuizen teveel onzekerheid over de afzet om te zeggen dat ze dat ook in het nieuwe jaar willen volhouden. Echter, uit onze productiemonitor blijkt dat we over de periode 1 oktober tot en met 31 maart gemiddeld 315.000 varkens moeten slachten om de gewichten binnen de perken te houden (98 kilo – 99 kilo). Hoewel de aanstaande extra slachtingen dus ruimte geven blijft het nog onzeker of we de eerste maanden van het nieuwe jaar ook voldoende verwerkingscapaciteit hebben."
De POV steekt veel energie in het opzetten van Holland Varken kwaliteitsborging om de exportmarkten te versterken en meerwaarde te realiseren. Is dat wel een haalbare kaart, enkele vleeshandelaren die wij spraken geven aan dat het gros van de internationale vleesmarkt erg prijsgericht is?
Verriet: "Dat geluid is voor ons niet herkenbaar. Wat wij vanuit de slacht- en vleeswereld horen is dat er voor ons als land mogelijkheden liggen om onze positie te versterken door een focus op kwaliteit en ketenborging. Het verschilt echter wel per afzetmarkt wat de mogelijkheden zijn en waar een afnemer wellicht behoefte aan heeft. Om een voorbeeld te noemen: de vraag naar vlees van gegarandeerd levenslang antibiotica vrije dieren is aanzienlijk in sommige delen van Azië. Als wij dit als keten kunnen garanderen geeft dat echte vermarktings mogelijkheden. Zo zijn er echter veel meer zaken om je op te onderscheiden. Denk aan dierenwelzijn en de CO2 footprint. Hoewel ik er deels in kan komen dat te grote focus op exportmarkten risicovol is moeten we wel zo realistisch zijn dat dit voor onze prijsvorming ook in de toekomst van belang is. Denemarken, Duitsland, België, Spanje, allemaal produceren zij meer dan nodig is. Dit beperkt de afzetmogelijkheden ook in deze buurlanden. Wat ik daarmee wil zeggen: als we geen goede exportmarkten hebben betekent dit een fors kleinere sector. De sector in ons land is internationaal gezien juist koploper in duurzaamheid, is dat dan wat we willen?"
Toch hebben jullie al eens aangegeven dat het project en de keten langzamer van de grond komt dan eerder gehoopt?
Verriet: "Ja dat klopt, het loopt wel, maar de doorontwikkeling moet sneller nu. In slechte tijden als nu wordt het ernstig duidelijk hoe belangrijk het is om onderscheidend te zijn. De komende periode gaan er versneld vervolgstappen worden gezet. Holland Varken is de basis onder het Nederlandse varken en Nederlands varkensvlees. Het moet garant staan voor kwaliteit uit Nederland."
Brengt dit dan extra euro's op het boerenerf?
Verriet: "Dat durf ik niet te zeggen. Wel hoop ik dat een uniforme kwaliteitsregeling gaat zorgen voor lagere lasten, betere positie in de export en mogelijk ook op andere onderwerpen lastenverlichting. In het vitaliseringsprogramma varkenshouderij dat samen met LNV is opgesteld staat ook dat we wereldwijd koploper willen blijven op gebied van kwaliteit. Daar is het Holland Varken een heel belangrijk tool in."
Tot slot, krijgen we een koude sanering in de komende periode?
Duteweerd: "Als POV doen we er alles aan om dat te voorkomen: oproep voor liquiditeitsondersteuning voor bedrijven bij het ministerie en het intensieve overleg dat nodig was/is om de slachtcapaciteit omhoog te krijgen en op niveau te houden. Een koude sanering betekent bedrijven kapot laten gaan, dat laten wij niet gebeuren."
Verriet vult daarop aan: "Waar we wel goed over na moeten denken zijn de bedrijven die wellicht toch al bedrijfsbeëindiging overwegen. Deze moeten we zo goed mogelijk begeleiden. Dat houdt in dat we er ons hard voor maken dat de regelingen die er toch al komen (Landelijke beëindigingsregeling veehouderijen red.) zo goed mogelijke voorwaarden bieden voor deze groep ondernemers. We praten dan natuurlijk echter niet over een koude sanering, maar het zo goed mogelijk invullen van een verdere warme sanering. Deze regeling zal wel gaan zorgen voor een verdere krimp van de Nederlandse varkensstapel. Dat kunnen we niet tegenhouden houden en biedt hopelijk meer perspectief voor de bedrijven die wel actief blijven."
Stef Wissink
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.