Hoe Tönnies door corona werd gefileerd

'Vleesbaron' zo wordt hij in Duitsland genoemd. Dan hebben we het over Clemens Tönnies, eigenaar van het grootste vleesconcern in Noordwest-Europa. Kortgeleden trad hij onder druk van supporters per direct terug als voorzitter van de Duitse voetbalclub Schalke 04, een functie die hij maar liefst 19 jaar lang had bekleed. Naar eigen zeggen had hij geen tijd meer voor deze functie nu zijn miljardenconcern in een enorme crisis was geraakt. Dat hij de 20 jaar (of nog langer) niet kan volmaken, zal ongetwijfeld aan hem knagen.

Uitgekotst door de media
Tönnies kon altijd redelijk onder de radar opereren. Het bedrijf wordt weliswaar al jaren uitgekotst door anti-vleesclubs, maar die kritiek kan Clemens Tönnies wel hebben. De corona-uitbraak in Rheda-Wiedenbruck, waarbij duizenden slachterijmedewerkers besmet raakten, is andere koek. Het district waarin de slachterij ligt, moest opnieuw in lockdown. Het voorval werd wereldnieuws, de kritiek was ongekend groot. In Nederland werd Tönnies door Trouw en De Volkskrant aan de schandpaal genageld, een 'rouwdouwer' noemde ze de voorman van het bedrijf. Voor iemand die Europa jarenlang van hoogwaardig vlees voorzag, zou je misschien iets respect verwachten. Maar niets is minder waar.

Ondertussen is het hoogtepunt van de crisis achter de rug, zo lijkt het althans. In Rheda-Wiedenbrück worden weer varkens geslacht, zo'n 10.000 per dag. Ongeveer een derde van de capaciteit. Daarmee slinkt het overaanbod varkens in Noordwest-Europa weer langzaamaan en krijgen de varkens- en biggenmarkt weer meer lucht. Tönnies zelf kijkt weer vooruit. Eind vorige week kondigde het bedrijf aan Lazar over te willen nemen, een bedrijf in Duitsland met circa 200 medewerkers dat runderen en varkens uitsnijdt en versnipperd. De Duitse karteldienst buigt zich over de deal. 

Verbod op arbeidsmigranten
De overname lijkt strategisch. Vanaf 2021 mag Tönnies (en alle andere slachters in Duitsland met meer dan 50 medewerkers) niet meer gebruik maken van ingehuurde arbeidsmigranten, alle medewerkers moeten in dienst zijn. De nieuwe wetgeving is tot stand gekomen als gevolg van de coronacrisis. Mede door de - naar verluidt - beroerde en intensieve huisvesting van arbeidsmigranten, kon het virus zich zo snel verspreiden. Wanneer alle medewerkers op de payroll staan, zou er beter toezicht zijn op de leefomstandigheden van het personeel, zo is de gedachte. Bij overtreding volgen geen malse boetes die kunnen oplopen tot een half miljoen euro.

Clemens Tönnies baalt van de wetgeving, zo laat hij in de Duitse media weten. Hierdoor verdwijnt namelijk de flexibele schil om op marktkansen in te springen. Sinds half juli heeft Tönnies 15 nieuwe dochteronderneming opgericht, zo tonen cijfers van het handelsregister  aan. Critici denken dat het vleesconcern hiermee de mazen van de wet wil opzoeken, doordat deze dochterondernemingen qua personeel-aantallen onder de 50 blijven en zodoende met arbeidsmigranten mogen blijven werken. Volgens een woordvoerder van het vleesconcern zijn de aantijgingen onzin. Tönnies geeft aan gehoor te geven aan de wetgeving en is voornemens om in de komende maanden 1.500 appartementen in eigen beheer te bouwen, zo wordt meegedeeld. Het vleesconcern moet ook wel gezien het in Duitsland onder een vergrootglas ligt. Elke stap wordt nagegaan.

Nog een uitdaging van Tönnies mee kampt, is een exportverbod van varkensvlees naar China. Iets waar in Nederland ook Vion en Van Rooi mee te maken hebben, vanwege recente corona-uitbraken. Dit lijkt echter niet de grootste zorg te zijn, gezien China op het punt staat om de grens te heropenen. 

Vlees wordt duurder
In 2021 bestaat Tönnies 50 jaar. Hoewel het bedrijf in de afgelopen decennia de nodigde stormen wist te doorstaan, werd vooral geprofiteerd van de groeiende welvaart die gepaard ging met extra vleesconsumptie. Dit laatste staat in Duitsland onder druk. De consumptie slinkt al enkele jaren gestaag. Mogelijk gaat de daling harder, naarmate vlees duurder wordt. Clemens Tönnies denkt dat varkensvlees tussen de 80 cent en €1,30 duurder wordt, wanneer de kosten voor dierenwelzijn worden doorberekend. Volgens hem is dat geen goede ontwikkeling, omdat schnitzels en koteletten dan onbetaalbaar worden. 

Los van de coronaperikelen zal het een uitdaging zijn om het vleesimperium in stand te houden. Daarbij wacht ook nog een wisseling van de wacht. Clemens Tönnies, inmiddels bijna pensioengerechtigd, zal het waarschijnlijk een keer rustiger aan willen gaan doen. Zeker de laatste maanden zullen er bij hem hebben ingehakt. Voorlopig echter kan hij het vleesconcern nog niet in alle rust overdragen aan zoon Maximilian.