Spanning op varkensmarkt loopt hoog op

Niet de al maanden gevreesde uitbraak van Afrikaanse varkenspest in Duitsland, maar het coronavirus heeft de varkensmarkt in de greep. De prijsval in de afgelopen weken is ongekend: de Duitse VEZG-notering is sinds maart als gevolg van de lockdowns in Europa met maar liefst 42 cent gezakt tot €1,60 per kilo. Jammer, want de noteringen waren sinds vorig jaar – eindelijk weer – op een niveau waarop varkenshouden rendabel was geworden. Ook 2020 zou een goed jaar worden, maar door de coronacrisis kunnen alle veelbelovende prognoses de prullenbak in.

Nog altijd is de bodem op de markt niet in zicht. Sterker nog: de situatie verslechterd met de dag. Want met dat de kapper en scholen in diverse landen weer open mogen, worden sommige slachterijen juist gesloten.

Begin vorige week viel het doek voor een relatief kleine rundveeslachterij van Vion in Noord-Duitsland. Een paar dagen later werd duidelijk dat ook een grote varkensslachtlocatie van Westfleisch ten minste deze week dicht moet, omdat bij honderden medewerkers het virus was vastgesteld. De Duitse regering hanteert als maatstaf dat in een regio maximaal 50 corona-infecties per 100.000 inwoners voorkomen, anders worden de maatregelen direct weer aangescherpt. Dat gebeurde in Coesfeld (Noordrijn-Westfalen), niet ver van Winterswijk.

Contractvarkens worden geslacht
Het coöperatieve vleesconcern heeft aangegeven dat alle contractvarkens wel worden afgenomen. Een grove schatting is dat 70% van de aanvoer bij Westfleisch op contract is. In crisistijden is de vrije markt dus kwetsbaarder, maar dat terzijde. Ook worden de gewichtslimieten opgerekt. Als het bij de kortstondige sluiting van de Westfleisch-fabriek blijft, dan zijn de problemen te overzien en vindt het aanbod waarschijnlijk wel zijn weg.

Maar blijft het hierbij? Er gan geluiden op dat in Duitsland onderzoeken lopen naar besmettingssporen bij slachterijen en mogelijk volgen daar consequenties uit. De vele uitbraken in de vleessector staan bij de Duitse politiek hoog op de agenda. Wanneer een tweede grote slachtlocatie wordt gesloten, dan stapelen de problemen zich op. En dat is niet ondenkbaar, gezien (Oost-Europese) slachterijmedewerkers vaak geclusterd wonen. De grens van 50 is dan al snel overschreden.

In de VS begon de problemen immers ook bij een locatie van Smithfield in de Midwest, maar binnen kort tijdsbestek lag bijna 50% van de slachtcapaciteit stil. Met alle gevolgen van dien: lege schappen in supermarkten en miljoenen geëuthanaseerde varkens. Het is zelfs zo dat consumenten op het Amerikaanse platteland nu zelfs vleesvarkens rechtstreeks op de boer kopen om verzekerd te zijn van vlees. In crisistijd valt de Westerse wereld terug op ouderwetse gebruiken, zo blijkt.

Veel impact
De uitval van slachtcapaciteit kan de maatschappij flink op de kop zetten, zo illustreert de situatie in de VS. Zelfs president Donald Trump roerde zich op een gegeven moment in de discussie en eiste dat slachterijen weer open zouden gaan om lege schappen te voorkomen. Dat gebeurt nu mondjesmaat. Intussen heeft Trump miljarden euro’s vrij gemaakt om vleesvoorraden (rundvlees) op te kopen. Ook Belgische varkenshouders dringen hierop aan. Tot nu toe heeft de Europese Commissie de opkoop/opslag van varkensvlees buiten beschouwing gelaten, hoewel de regeling wel werd geopend voor rund-, schapen-, en geitenvlees. Waarschijnlijk omdat de varkensprijzen tot voorkort goed waren en het vleestekort in de wereld (met name in China) op papier groot is.

In Nederland draaien slachterijen, ondanks besmettingen bij Vion in Scherpenzeel, nog door. Toch zal de sluiting bij Westfleisch ook in ons land merkbaar zijn. Wekelijks gaan tussen de 20.000 en 30.000 vleesvarkens naar Duitsland. Het aantal biggen dat in Duitsland wordt afgezet, loopt op tot 80.000. Niet voor niets wordt Nederland vaak gekscherend bestempeld als een provincie van Duitsland.

De stilgevallen Duitse slachthaken zijn een gemis. De situatie is nu nog niet problematisch, omdat er nog met varkens kan worden geschoven. Het aantal varkens in Duitsland loopt al jaren wat terug en dat komt nu goed uit. De situatie veranderd wanneer de autoriteiten nog meer (Duitse) slachtlocaties op slot doen. En dat is niet ondenkbaar.