'Ook 2020 kan een goed varkensjaar worden'

Het zijn bizarre tijden op de varkensmarkt. Vanwege het grote vleestekort in China loopt de export van Europees varkensvlees als een trein. En dat zorgt voor hoge prijzen. Tegelijkertijd is Afrikaanse varkenspest vlakbij Duitsland, in West-Polen, geconstateerd. Robert Hoste, econoom varkensproductie bij Wageningen Economic Research (WUR), blikt terug en vooruit. 

Je volgt de varkensmarkt al jaren op de voet. Hoe zou je 2019 willen bestempelen?
"Afgelopen januari heb ik een turbulent jaar voorspeld en die verwachting is meer dan uitgekomen. Dat de prijzen zo hard zouden stijgen, had ik echter niet verwacht. De varkensprijs heeft zelfs de psychologische grens van €2 per kilo geslecht en voor big is op de top €85 betaald, inclusief toeslagen. Dit zijn ongekend hoge prijzen, wanneer we terugkijken naar het recente verleden. Al met al kun je 2019 bestempelen als een bizar varkensjaar."

En dat allemaal vanwege de uitbraken van Afrikaanse varkenspest in China?
"Grotendeels wel. De Chinese varkensstapel heeft flinke klappen gekregen, waardoor er in het land een enorm vleestekort is ontstaan. Afgelopen zomer was ik in China en toen ik daar een restaurant bezocht, was het varkensvlees uitverkocht. Het was zelfs doorgestreept op de menukaart. Dit geeft aan hoe nijpend de tekorten zijn. En dat in een land waar varkensvlees ontzettend geliefd is. Pluimvee- of rundveevlees is nu noodgedwongen een alternatief. Het liefst kauwt een Chinees op vlees met kraakbeen en vettere producten. Vandaar dat de bijproducten (zoals de koppen en pootjes) zo geliefd zijn."

"Een Chinees heeft veel geld over voor varkensvlees. Dit maakt dat de varkensprijzen in China hard zijn gestegen tot omgerekend meer dan €5 per kilo levend gewicht. Deze prijsstijging is veel harder dan in andere Aziatische landen, die eveneens door AVP zijn getroffen. Ook de handelsoorlog is een reden waarom de varkensprijs in China zo hard is gestegen. Amerikaanse exporteurs konden, vanwege de verhoogde importtarieven, minder goed in China terecht. Daardoor weken zij uit naar andere markten, zoals Zuid-Korea en de Filipijnen. Europese exporteurs genoten zodoende een concurrentievoordeel. Dat verklaart ook waarom varkensprijzen hier veel hoger zijn dan in de Verenigde Staten."

Hoe lang houden de hoge prijzen aan?
"Dat is een lastige vraag. De varkensprijs was in het verleden al bijna niet te voorspellen en nu is het al helemaal lastig. De Chinese varkensprijs is in november wat gecorrigeerd. Het is daarom mogelijk dat de Europese varkensprijzen in het nieuwe jaar wat terugzakken, wanneer de vleesafzet traditioneel gezien wat lauwer is. Daarbij schuilt het gevaar van Afrikaanse varkenspest ook hier om de hoek, gezien het virus intussen op slechts 40 kilometer van de Duitse grens in West-Polen is geconstateerd. Als Duitsland en ons een AVP-uitbraak bespaard blijft, dan kan 2020 echter opnieuw een goed varkensjaar worden."

"Binnen de WUR hebben we modellen die aantonen dat het vleestekort in China wel een jaar of 5 aanhoudt. Hoewel de Chinese overheid claimt dat de varkensstapel niet verder krimpt, zal het herstel meerdere jaren op zich laten wachten. Ook wanneer varkenshouders in China de productie opvoeren. Het fokmateriaal is simpelweg niet beschikbaar om het aantal varkens binnen afzienbare tijd weer op het oude niveau te hebben. Daarbij tonen de uitbraken in Rusland aan dat het virus bijna niet onder controle te krijgen is, ondanks serieuze maatregelen van de overheid. Het enige middel om de dierziekte onder controle te krijgen, is een goedwerkend vaccin. Ik heb mij echter door dierenartsen laten vertellen dat het nog jaren duurt, voordat dit beschikbaar is."

Dit betekent dat de varkensprijs nog jaren goed blijft?
"Dat zou je denken ja. De prijs van varkensvlees stijgt echter ook. Dat blijkt ook uit de vleesprijsindex die de WUR monitort. Zo is de consumentenprijs inmiddels opgelopen tot een recordstand van 110 punten. In vergelijking met eerdere prijspieken op de varkensmarkt stijgt de varkensvleesprijs in de winkel nu veel sterker. Supermarkten hebben dus geanticipeerd op de stijgende varkensprijs, wat overigens terecht is in mijn ogen. De consument moet daardoor wel dieper in de buidel tasten en switcht mogelijk naar alternatieven. Er kan daardoor een nieuw evenwicht ontstaan. Bij de huidige marktexcessen laat het tijdpad naar een nieuw evenwicht zich echter lastig via een rekenmodel voorspellen. Dan val je terug op je onderbuikgevoel en dat zegt dat, wanneer je alle plussen en minnen tegen elkaar wegstreept, de marktperspectieven voor varkenshouders nog wel enkele jaren goed zijn. Mits we vrij blijven van AVP natuurlijk."

Wat gaan we in het nieuwe jaar merken van de stoppersregeling 2020?
"Ik verwacht hier geen groot effect van. De varkensrechten blijven namelijk beschikbaar en worden (of zijn al) opgekocht door de blijvende producenten. De hoge varkensprijzen prikkelen de blijvers om oude locaties op te knappen en uit te breiden. Ik verwacht dus geen effect op het varkensaanbod in januari."

En van de warme sanering?
"Varkenshouders hebben nog tot half januari om zich hiervoor in te schrijven en adviseurs roepen op om dat te doen. Dit omdat het vrijblijvend is en hier niet of nauwelijks kosten mee gemoeid zijn. De verwachting is dat de regeling flink overtekend wordt. Varkenshouders in concentratiegebied Oost krijgen per ingeleverd varkensrecht €52. Voor concentratiegebied Zuid is dit €151. Daarbij is er een vergoeding voor de werkelijke waarde van de stallen. De praktijk moet echter uitwijzen of varkenshouders die ingetekend hebben daadwerkelijk willen stoppen. Dit zal waarschijnlijk sterk afhangen van of de varkensprijzen de komende tijd goed blijven. De keuze tussen wel of niet meedoen is per ondernemer afhankelijk. Dit maakt het inschatten van stoppersaantallen lastig. De eerste effecten van de warme sanering worden waarschijnlijk pas eind 2020 duidelijk, dus dat duurt nog even."

Wouter Baan

Wouter Baan is hoofdredacteur van Boerenbusiness. Hij richt zich daarnaast op zuivel, varkens en vleesmarkten. Ook volgt hij de (bedrijfs)ontwikkelingen binnen de agribusiness en interviewt hij CEO’s en beleidsmakers.

w.baan@boerenbusiness.nl

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.