Tijd voor marktwerking op de zuivelmarkt

Melkveehouders zijn vaak afhankelijk van de melkprijs van hun verwerker. Ze zijn verwikkeld in een coöperatieve structuur en hebben weinig inspraak, maar mogelijk brengt een termijnmarkt voor rauwe melk daar verandering in.

Wanneer de melkprijs bekend wordt, kijkt de melkveehouder gelaten toe. Het klinkt cru, maar zo is het wel. De verwerker berekend zijn marge en stemt daar de melkprijs op af. In principe kan er weinig misgaan. In het ergste geval gaan de leveranciers lopen, maar dat gebeurt niet vaak.

Terugwerkende kracht
Bij veel verwerkers wordt de melkprijs achteraf bekend gemaakt. Bij FrieslandCampina wordt de garantieprijs vooraf ingeschat op wat anderen betalen. Bij een foutieve inschatting volgt een maand later een correctie. Het zou eerlijker zijn wanneer het met terugwerkende kracht werd verrekend. Nu wordt een producent soms een maand te laag uitbetaald. Bij een ruime maandleverantie scheelt dat zo een paar duizend euro.

De Duitse karteldienst heeft vraagtekens gezet bij deze systematiek. Dat producenten slecht kunnen switchen tussen verwerkers, is problematisch. De melkaanvoer bij de gevestigde orde is vanzelfsprekend, terwijl groeiende verwerkers geen kans krijgen. Dat producenten een leveringsplicht hebben, terwijl de melkprijs pas na levering wordt vastgesteld, dwarsboomt marktwerking. Een verwerker bouwt vooraf zekerheid in. Een gedeelte van de fabricaten wordt namelijk verkocht via (half)jaarcontracten.

Komst van de termijnmarkt
Met de komst van een termijnmarkt voor rauwe melk krijgen ook producenten de kans om zekerheid in te bouwen, zoals dat onder aardappeltelers gebruikelijk is. Ook varkens konden tot voor kort afgedekt worden op de termijnmarkt. Die markt bloedde dood, omdat slachterijen het instrument niet bespeelden.

Dit gevaar ligt ook bij melk op de loer. Verwerkers dekken niet in, maar corrigeren hun risico’s achteraf wel. Kortom: gelijkwaardigheid tussen producent en verwerker is er niet. Dit door de veelgeprezen coöperatieve structuur. Daarom de vraag: moet de toezichthouder ingrijpen, functioneert het systeem prima zo, of blaast een termijnmarkt nieuw leven in de zuivelmarkt?

Dit artikel is onlangs verschenen in 'Zuivelmarkt De Analyse 2017'. Klik hier om het magazine alsnog te ontvangen.

Wouter Baan

Wouter Baan is hoofdredacteur van Boerenbusiness en Foodbusiness. Hij volgt daarnaast de grondstofmarkten op de voet en heeft hierbij de focus op dierlijke eiwitten als zuivel en vlees. Daarbij interviewt hij op regelmatige basis kopstukken uit de agrarische sector en de foodwereld.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.