Daarom moet berenvlees juist gestimuleerd worden

De discussie omtrent berenvlees speelt weer op in de varkenssector. Het klinkt een beetje als een begin jaren 90 onderwerp, maar door voortschrijdend inzicht en veranderde maatschappelijke percepties lijkt de houdbaarheid van de in-het- verleden-bedachte-maatregelen voor castratie beperkt.

Eigenlijk is het vermarkten van berenvlees bij uitstek een taak voor ketenregisseurs en een ideale kans voor gangbare producenten om de bak aan maatschappelijke kritiek te kunnen pareren.  

Bijna iedereen heeft er wel een mening over. De discussie van het castreren van biggen en in het verlengde daarvan: wel of geen berenvlees in de schappen. Volgens onderzoekers van Wageningen is het verdoofd castreren van beren een goede tussenoplossing, maar moet de varkenssector uiteindelijk over tot het houden van beren en wordt ook verdoofd castreren verboden. Althans, deze vermoedens leven in de praktijk. De ‘berendiscussie’ heeft echter nogal een haak en een oog en het bewijst eens te meer dat marktgericht produceren in praktijk zo eenvoudig niet is.

Een simpele stakeholder beschouwing, leert dat het vooral de supermarkten zijn die stelling innemen in de zogenaamde berendiscussie. In Duitsland bijvoorbeeld heeft Aldi vanaf begin van dit jaar alleen nog maar berenvlees in de schappen liggen, terwijl ook Nederlandse supermarkten zich proberen te profileren met berenvlees. Waarschijnlijk vooral omdat het een handig argument is in de dierwelzijndiscussie, want met name uit die hoek komen de tegenargumenten voor castratie. Supermarkten doen aan imagebuilding door alleen nog maar berenvlees te verkopen. Het bekt goed in de folder. Overigens hoeft dit geen bedreiging te zijn. Het is meer een indicatie dat tijden veranderen en dat supermarkten selectiever worden.  

Grofweg kun je stellen dat veel consumenten, de uiteindelijke afnemers, niet direct harde eisen stellen voor het wel of niet eten van berenvlees. De consument heeft nauwelijks een mening, zo blijkt althans uit Duits onderzoek. Mijn gevoel zegt dat de berendiscussie de meeste consumenten weinig zegt. Het is althans geen item op zich. Het is meer een onderwerp wat breed meespeelt in dierwelzijnsdiscussies. Sowieso zijn de welzijnseisen omtrent castratie ondoorzichtig, gezien het feit dat biologische varkens nog altijd gecastreerd mogen worden, maar varkens binnen het Beter Leven Keurmerk (één ster) juist weer niet.

Veel varkenshouders zijn op voorhand niet direct voorstander voor het houden van beren, omdat het nogal een andere aanpak en werkwijze vergt. Met name op gebied van stalgedrag. Daarbij bestaat de kans dat je als producent wordt gekort middels de uitbetalingschema’s van diverse slachterijen wanneer beren worden geleverd.

Overigens begint er – gezien de veranderende voorkeuren van supermarkten – een wig te ontstaan tussen, enerzijds de vraag van supermarkten in Noordwest-Europa en anderzijds bijvoorbeeld de Italiaanse afzetmarkt die niet geconfronteerd wil worden met berengeur. Daarom willen Italianen gemakshalve geen beren. Dat is ook de reden dat slachterijen liever niet te veel beren aan de haken willen en zodoende berenproductie remmen door te korten op de uitbetaling.

Want, wanneer consumenten geconfronteerd worden met berengeur op hun bord, dan is het afbreukrisico voor een herhaalaankoop best groot, zo leeft de gedachte. Ondanks dat lang niet alle beren ruiken, wil de sector het risico liever niet lopen. De meest veilige oplossing is daarom castratie. Maar, deze ‘oplossing’ strookt echter niet met de voornemens van diverse supermarkten in Noordwest Europa. Ook die van prijsvechter Aldi. 

Gezien supermarkten aandringen op berenvlees is het logisch om te verwachten dat de afzetkanalen voor berenvlees steeds meer terrein winnen en dus moet de varkenshouder, in het kader van marktgericht produceren, juist gestimuleerd worden om beren te houden. Wanneer slachterijen geurend vlees gegarandeerd kunnen filteren – en daarvoor zijn mogelijkheden – dan kunnen ook buitenlandse markten prima bediend worden met berenvlees. 

Wanneer ‘gangbare varkenshouders’ het voor elkaar krijgen om gezamenlijk in te springen op de toenemende vraag naar berenvlees, dan heeft de reguliere producent tevens een maatschappelijk antwoord op welzijnscriteria die in het biologische varkenshouderijsysteem nog onbeantwoord blijven. Zonder hierbij de biologische varkenshouderij te kort te willen doen. Wellicht een taak voor ketenregisseurs om te investeren in sluitende geurpreventie of geurdetectie systemen en berenproductie te stimuleren in plaats van te remmen. Of denk ik te idealistisch? Uiteraard kunnen supermarkten ook prima deelnemen en meelappen, aangezien daar de vraag vandaan komt. 

Wouter Baan

Wouter Baan is hoofdredacteur van Boerenbusiness en Foodbusiness. Hij volgt daarnaast de grondstofmarkten op de voet en heeft hierbij de focus op dierlijke eiwitten als zuivel en vlees. Daarbij interviewt hij op regelmatige basis kopstukken uit de agrarische sector en de foodwereld.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.