Dreiging van mestfraude maakt van mug een olifant

In opdracht van het Openbaar Ministerie is afgelopen maand het rapport Dreigingsbeeld Milieucriminaliteit 2021 verschenen. Het beeld wat geschetst wordt, over de mestsector, is allerminst positief. Mestfraude – als het dat al is - wordt neergezet als een zeer omvangrijk probleem.

Het rapport is opgesteld door 'alle deelnemers die te maken hebben met de strafrechtelijke aanpak van milieucriminaliteit', waaronder ook de NVWA en de politie. Even voor de duidelijkheid: fraude is op geen enkele manier goed te praten. Ook niet als het klein is. Het is niet enkel voorbehouden aan de mestbranche, ook de landsadvocaat fraudeert. Dit gezegd hebbende is perspectief op zijn plaats.

Veel publiciteit genereren
Maar hoe groot is het probleem nu werkelijk? Die inschatting kan de NVWA niet maken omdat dit geen onderdeel uitmaakt van het onderzoek. Het trekken van conclusies en het bestempelen als een groot probleem is allerminst zorgvuldig. Wat mij wel opvalt, is dat de makers veel publiciteit proberen te genereren, onder meer op social media, waarbij krachttermen worden gebezigd die niet op zijn plaats zijn. Het wordt negatief voor het voetlicht gebracht om de politiek een bepaalde richting op te duwen?

De NVWA bezigt door het rapport heen verschillende gewichtsaanduidingen. De ene keer gaat het over tonnen en als het om de duiding van het probleem gaat, worden kilogrammen gebruikt. Allerminst objectief en consistent en met een voorop gezet doel. Het verkrijgen van meer geld en capaciteit. Een goed methodologisch onderzoek dient op zijn minst aan minimum criteria te voldoen, waarbij zorgvuldigheid er één van is.

Hoe groot is nu het probleem werkelijk?
In Nederland wordt er jaarlijks 75 miljoen ton mest geproduceerd. Ik ga mijn vingers niet branden aan het selectief gebruiken van verschillende gewichtseenheden en gebruik de eenheid tonnen. Alles in perspectief plaatsend, is de omvang als volgt te duiden.

In de periode 2003 tot en met 2018 – jazeker, u leest het goed, het gaat om 15 jaar - heeft de NVWA circa 1.235 ton mest ontdekt waar de mest niet of op een onjuiste manier is verantwoord. Dat is omgerekend 82 ton per jaar. Dat is procentueel van alle geproduceerde mest 0,000001%.

Vermoedelijk in beeld
In deze periode van 2003 tot en met 2016 gaat het om 'vermoedelijke' niet of op een onjuiste manier verantwoorde mest. In een periode van 16 jaar hebben de strafrechtelijke specialisten het over 185.000 ton mest die vermoedelijk in beeld is als fraude. Een vermoeden betekent dat het allerminst is bewezen.

Immers, de rechter spreekt recht en niet de NVWA. Deze 185.000 ton, als dit al wordt bewezen, over een periode van 16 jaar is uiteindelijk 11.562 ton per jaar. Dat is procentueel van alle geproduceerde mest 0,00015 %.  Zelfs als het probleem 100 keer zo groot zou zijn en alles bewezen wordt verklaard, is het procentueel (0,015 %) nog steeds een mug.

Vooringenomenheid ademen
De conclusies van het onderzoek mestfraude zijn allerminst zorgvuldig, tendentieus en met een mogelijk doel. Om de sectoren – waaronder de veehouderij - in een kwaad daglicht te zetten. Het ademt vooringenomenheid uit. Persoonlijk vind ik dit een kwalijke zaak. Objectiviteit en gedegen methodologisch onderzoek wordt daarmee onrecht aangedaan. Er zijn andere en effectievere manier om aandacht te vragen voor het probleem.

Een vraag die bij mij opkomt: is het nu fraude of zijn het ook gewoon menselijk fouten? Menselijke fouten die worden bestempeld als mestfraude, om het recht geweld aan te doen. Het zij gezegd.

Wilfried Nielen

Gepokt en gemazeld in bedrijfskundig advies. Vervuld meerdere directie- en bestuurlijke functies. De laatste 20 jaar met name actief in de mestdistributie en loonwerksector. Motto: we doen de goede dingen en doen de dingen goed.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.