Mesthandelaar, kijk zelf eens in de spiegel

We hebben zaterdag 11 november kennis mogen nemen van een smeuïg verhaal over het mestcomplot; geschreven door Joep Dohmen en Esther Rosenberg van het NRC.

NRC heeft veel tijd geïnvesteerd in het verzamelen van informatie, het plegen van hoor en wederhoor en het interviewen van belanghebbenden. Animatiefilms hebben het artikel verfraaid. Enigszins tendentieus maar goed, de andere dag wordt de krant gebruikt om de vis in te pakken. Objectiviteit is nu eenmaal een mythe. Daarmee heeft NRC een deel van mestfraude blootgelegd en creëert daarmee de nodige chaos in mestland. Maar het is tevens een kans om te komen tot verandering.

Home entertainment
Vandaag de dag vervullen de media een curieuze rol: enerzijds verschaffen zij een technologische vorm van home entertainment, anderzijds bieden zij een tamelijk kritisch 'venster op de wereld'. Zaterdag is de mestwereld prominent aan de beurt geweest. Het had voor hetzelfde gemak frauderende banken, verzekeraars, politici, accountants, zorgdirecteuren, artsen, notarissen of advocaten kunnen zijn. Veelal zijn deze al aan de beurt geweest of zijn zij waarschijnlijk volgende week aan de beurt.

Als je de journalistiek chroom 6, welke is gebruikt bij een treinbedrijf, aan de kaak stelt (hetgeen ernstige gezondheidsgevaren oplevert) dan juichen ook wij dit toe. Als het om fraude gaat bij anderen schreeuwen we moord en brand en doen we aan de negatieve uitlatingen mee. Maar als het 'venster op de wereld' onszelf aangaat, menen we massaal dat dit onterecht is. Dat zegt meer over onszelf dan over de media.

Brevet van onvermogen
Belangenorganisaties zijn na het publiceren van het artikel met spoed opgetrommeld om een nieuwsbericht uit te brengen en een mening te vormen over het artikel. Vaak komt men niet verder dan het bagatelliseren en verkleinen van het probleem. Schade beperken noemen ze dat. Meestal wijzen ze naar een ander, zelden kijken ze in de spiegel en van enige zelfreflectie is nauwelijks sprake. De zwarte piet ligt al snel bij de mestdistributie.

Van ketenverantwoordelijkheid en -aansprakelijkheid hebben de organisaties, LTO voorop, klaarblijkelijk nog nooit gehoord. Maar wat hebben de belangenorganisaties de laatste tientallen jaren gedaan om het probleem aan te pakken, behalve de struisvogel uit te hangen? Verdienen ze geen brevet van onvermogen? Let wel, wij zijn allen deel van de mestketen en behoren elk onze verantwoordelijkheid te nemen.

'De beste manier om chaos te veroorzaken, is om alles te regelen'
In de mestwereld verzuipen we niet in de mest. Die brengen we naar het (buiten)land. We verzuipen daarentegen in een ondoordringbare brij van mestregels, die zelfs een doorgewinterde zeer ervaren en bijna gepensioneerde NVWA-medewerker niet meer kan doorgronden.

Een mestintermediair komt niet meer toe aan ondernemen en slapen, hij ligt rillend en bevend op bed, met onder zijn kussen ordners vol met het ondoordringbare woud van mestregels. Regels waar het nut niet van wordt gezien, nodigen niet uit tot naleven. Fuck de regels en kom met betere regels; welke beter te controleren en handhaafbaar zijn en wij, de mestketen, moeten ons ernaar gedragen.

'Naming', 'blaming' en 'shaming'
Natuurlijk mag iemand, waarvan bewezen is en die willens en wetens en stelselmatig en op grote schaal de kluit belazert, aandacht krijgen. Daar gaat een preventieve werking van uit. Maar wat nu gebeurd is, zonder enig bewijs (enkel op een stevig vermoeden), partijen via home entertainment en de sociale media, aan de schandpaal nagelen. Dat is bedenkelijk.

Echter, het behoeft geen betoog dat de nieuwe (sociale) media niet meer is weg te denken en we derhalve moeten acteren dat dit in onze wereld hoort. We kunnen ons daar niet meer tegen verzetten. Daar dienen we gepast mee om te gaan en op voorbereid te zijn. Home entertainment en sociale media zijn nu eenmaal onderdeel van de werkelijkheid.

Velen van ons zijn ooit beboet. Dat is niet goed te praten, maar zolang het niet willens en wetens is dienen we gepast, passend en terughoudend te reageren. Morgen kan het u of ons treffen en niet altijd bent u zich daarvan bewust. Het is wel nadrukkelijk onze taak om ieder aan te spreken op zijn of haar handelen. Het gaat dan niet van kwaad naar erger.

Gedragsverandering
De motivatie om te rommelen, is voor sommigen onder ons te sterk; de geldelijke prikkels zijn lastig te weerstaan en de klanten eisen het. De norm in de keten is allesbehalve regelnaleving. De sociale groepsnorm is inmiddels ingeslepen tot acceptatie van niet naleving en dreigt zelfs gemeengoed te worden. De gegoede partijen worden daarin meegesleept. Dat is bedroevend en verdient alle aandacht. Ieder in de keten moet dit, voor zijn deel, krachtig aan pakken.

Allereerst is gedragsverandering primair de verantwoordelijkheid van de individuele ondernemer. De motivatie tot naleven dient versterkt te worden. De motivatie waarom men niet naleeft, dient te worden weggenomen. Daar start de noodzakelijke verandering om te komen tot een gezonde betrouwbare en integere mestbranche.

Maar in de gedragsverandering gaat ook de overheid en de politiek niet vrijuit. Ook zij zijn een onderdeel van de mestketen. De overheid heeft een zorgplicht en die dient partijen, die mogelijk over de scheef gaan, bij te sturen. Zij hoort niet 3 jaar achter een boom te liggen spioneren, totdat het echt fout gaat. Bij de eerste signalen direct op de koffie gaan en de ondernemer in kwestie bij sturen, dat is zoals het hoort. Uit wetenschappelijk onderzoek is ook al gebleken dat tijdig correctief gedrag beter werkt dan de huidige werkwijze.

Wilfried Nielen

Gepokt en gemazeld in bedrijfskundig advies. Vervuld meerdere directie- en bestuurlijke functies. De laatste 20 jaar met name actief in de mestdistributie en loonwerksector. Motto: we doen de goede dingen en doen de dingen goed.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.