Melken of gemolken worden

Veel melkveehouders zijn niet bepaald blij en daar kan ik me heel wat bij voorstellen. Tot een paar jaar terug hadden zij een voorspelbaar bestaan. De, in de jaren tachtig, ingevoerde quotering zorgde daarvoor. Sinds 2015 zijn de veehouders echter in een achtbaan terechtgekomen, zegt Peter Pals, directeur van FarmersFunding.

In 2015 gingen melkveehouders extra melk produceren, wat zich in 2016 heeft voortgezet tegen, zeg maar gerust, vooroorlogse prijzen. Eind 2016 kwam Brussel met de plannen voor melkmindering. Een financiële prikkel voor minder melken. Dit realiseerden zij onder andere door het eerder droogzetten en minder strak voeren. Het zorgde voor herstel in de marktbalans. Royal FrieslandCampina (RFC) combineerde dit met een heffing op de laatste liters melk, lees minder melkgeld, zodat er een standstill ontstond

In dezelfde periode, 2 juli 2015, kondigt de staatssecretaris van Economische Zaken, Sharon Dijksma, aan dat er fosfaatrechten worden ingevoerd. Dit bleek lastiger dan gedacht en na veel omwegen is vanuit de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) in 2017 fosfaatreductieplan in gang gezet, wat per januari 2018 overging in het fosfaatrechtenstelsel. Inmiddels went iedereen eraan, richt zijn bedrijf er op in en onderneemt vol goede moed verder, sommigen ook niet.

Iedereen wil wat van de melkveehouderij
Wat zien we vandaag? Het is allemaal nog niet genoeg en iedereen wil maar wat van die melkveehouderij. De overheid die het bijvoorbeeld prima vindt dat de luchtvaart flink groeit, wil met alle geweld dat het aantal melkkoeien afneemt. De milieuorganisaties hebben voorstellen die nog veel scherper ingrijpen.

Toeval of niet, vorige week is het bindend Advies Grondgebondenheid gekomen. Kort door de bocht betekent dit extensiever boeren en per saldo terug naar het gemengd bedrijf. Voor intensieve boeren zal dit een grotere uitdaging zijn dan voor extensieve, maar een belangrijk deel van de ondernemers heeft er een uitdaging bij.

Daar kan het niet bij blijven, want inmiddels heeft RFC, de grootste afnemer en verwerker van melk in Nederland, laten weten dat zij een zogenaamde Groeiafspraak wil introduceren. Of het helemaal zeker is, weet ik niet. Lijkt mij niet, want de coöperatie gaat dit op de voorjaarsledenbijeenkomsten voorleggen.

Mooiste meisje of pispaal
Tuurlijk, er zijn zaken die moeten gebeuren, maar een sector op zo’n korte tijd, met zo veel uitdagingen tegelijk opzadelen is nogal wat. Het begint erop te lijken dat melkveehouders met hun mooie koeien zijn opgeschoven van ‘mooiste meisje’ naar ‘pispaal’ van de sector. Ik weet ook wel dat de varkenshouderij en de akkerbouw, om er maar een paar te noemen, zo hun verplichte aanpassingen hebben, maar dit spant toch wel de kroon.

De bestuurders hebben vast het beste voor, daar twijfel ik niet aan. Toch krijg ik niet meteen een warm gevoel en ook niet de indruk dat zij het helemaal door hebben. Al deze regels en wetten zal de, toch al vergrijsde, melkveesector namelijk in rap tempo verder uitkleden. Wie kan en wil er straks nog boer worden in Nederland? Er komt zo veel op die ondernemers af. Eerst vergeleek ik het met schaken, toen ging het over naar stratego en nu begint het meer op zeeslag te lijken! Daarin vallen veel slachtoffers, laten we dat goed realiseren. Mij lijkt dat hier nu juist een taak ligt voor de boerenbestuurders om voor de belangen van hun ondernemers op te komen. Als je de melkveehouderij wil behouden zal dit moeten.

Ontwikkeling duur en moeilijk
Het lijkt erop dat deze ontwikkelingen de melkveehouderij 10 jaar terug in de tijd zet qua ondernemerschap en financierbaarheid. Daar maak ik mij als financieel specialist zorgen over. Gelimiteerd worden in je omzet, is gelimiteerd worden in je winstgevendheid. Dat maakt dat ontwikkeling duur en moeilijk wordt.

En boeren of toekomstige boeren zijn verplicht dit heel goed tot zich te nemen. Koeienliefhebber zijn was al niet genoeg om succesvol te zijn. Met alles wat er nu bijkomt, en ik vrees dat dit niet het laatste is, zou ik drie keer nadenken. Ik stelde mezelf de vraag: ben ik aan het melken of ga ik gemolken worden?

Peter Pals

Peter Pals is ondernemer bij Farmers Funding & Advies en groeide op op een boerderij. Vanuit zijn boerenhart heeft hij besloten een onderneming op te bouwen voor bedrijfskundige, financiële - en fiscale advisering van agrarisch ondernemers.