Doe je mee aan de BoerBodemBeweging?

De opbrengsten van landbouwgewassen zijn verdubbeld en soms wel verdriedubbeld sinds de jaren '50 en '60 van de vorige eeuw. 'Technologen' pochen hiermee en stellen een efficiënte, hoogproductieve landbouw gelijk aan een duurzame landbouw. Dit in tegenstelling tot de biologische variant.

Die eist door haar relatief lage opbrengsten veel natuurland op om de wereldbevolking te voeden. Dit is een waarheid als een koe! Maar die 'conventionele' manier van gewassen telen loopt tegen haar grenzen aan. En dan zal ik het nog maar niet verder hebben over de achteruitgang van voedingswaarde/mineralensamenstelling.

De laatste jaren is het bikkelen als gangbare teler om die hoge opbrengsten te behouden met veel input. En dat zonder voldoende rendement te halen. Het uitfaseren van gewasbeschermingsmiddelen en verlagen van de fosfaat – en stikstofnormen maakt duidelijk zichtbaar waar de schoen wringt. De lange droogteperiodes van de afgelopen jaren doen hier nog een flinke schep bovenop. Ik doel op de bodem en dan specifiek op het ontbreken van bodemweerbaarheid via bodembiologie. Dit interne natuurlijke opnamesysteem van de plant is decennialang genegeerd en verwaarloosd. Hoogste tijd voor actie en herstel.

Inzichten verbinden
Voedselzekerheid begint bij bodemzekerheid. Ik ben ervan overtuigd dat we de hoge opbrengsten die noodzakelijk zijn in stand kunnen houden. Door het combineren van smart farming technologie, de nieuwste analysetechnieken, lage chemie-input, kennis van zeventig jaar geleden en recente knowhow vanuit de biologische hoek. In de transitie naar een toekomstbestendige land -en tuinbouw worden deze verschillende inzichten met elkaar verbonden. Tenminste als het aan mij ligt.

Het begint allemaal bij het inzicht dat we niet zonder een ondergrondse biodiversiteit kunnen: 1 theelepel vruchtbare aarde bevat meer bacteriën dan er mensen op de wereld rondlopen. Bij elkaar opgeteld in gewicht bevat de toplaag van een bodem circa 5.000 kilo per hectare aan regenwormen, springstaarten, schimmels, bacteriën, nematoden, protozoën, aaltjes en mijten. Het gaat om de symbiose tussen dit bodemleven en de plantenwortel. Het leven onder de grond geeft het leven boven de grond. Ik begrijp de tweestrijd tussen de ecologen en technologen niet helemaal. Natuurinclusieve landbouw ofwel landbouwinclusieve natuur is op alle fronten een win-win.

World Soil Day
Er is niets belangrijkers dan de samenwerking tussen bodemleven en plantenwortel. Een vruchtbare bodem blijft gezond via de fotosynthese van continue bodem bedekkende groene planten. Verzin het maar of het is terug te herleiden naar de toplaag en haar groene bedekking. Ofschoon bodembeheer aan de basis ligt van ons eigen voortbestaan, wordt het nog zwaar onderschat.

Misschien omdat de natuurlijke bodemprocessen complex lijken en zeker zijn. En we dachten het allemaal prima overzichtelijk op een rijtje te hebben.. En chemie had ons toch ook zoveel gebracht. Maar soms moeten we zaken herzien, herijken en durven toe te geven aan nieuwe inzichten die in wezen zo oud zijn als de aardbol bestaat. Het begint echt te kraken en te piepen. We gaan de prijs betalen als we vast blijven klampen aan de werkwijze van afgelopen zeventig jaar. Werken we met de natuur of ertegen?

Op 5 december is het Wereldbodemdag. Door de Verenigde Naties uitgeroepen. Niet omdat deze club niks te doen had of het wel een grappig onderwerp vond. Nee, om de urgente noodzaak van goed bodembeheer aan te geven bij iedereen die met de bodem van doen heeft. In principe is dit iedere wereldburger. Maar vooral de boer heeft het grootste rentmeesterschap.

Uitgeput
In de praktijk zien we Nederlandse 'productiebodems' die het niet meer aankunnen en letterlijk uitgeput zijn, omdat de focus is geweest op de mineralenbehoeften van het gewas of juist op de verdelging van insecten. Door monoculturen, intensieve en zware grondbewerking, braak, bodemherbiciden en verzoutende minerale meststoffen is de weerbaarheid van de grond drastisch afgenomen.

Ik denk dat er ontzettend meer voordeel is te winnen als we mét de natuur mee voedsel verbouwen in plaats van er tegen. De bodem beschermen tegen degradatie zorgt er ook voor dat we een vruchtbare en gezonde bodem door kunnen geven aan toekomstige generaties.

Natuur is geen kostenpost
Beleidsmatig is er de vorige eeuw een knip gemaakt tussen cultuur en natuur. Maar op de keper beschouwd is Nederland gewoonweg één groot cultuurlandschap. Bos, heide en duinen zijn gemaakt en worden onderhouden door mensenhanden. Net zoals de boerenpercelen. Maar wat zou het mooi zijn om onze akkers te verrijken met natuurlijke processen.

Om die ondergrondse veestapel voor ons te laten werken, zodat er genoeg eten van het land blijft worden gehaald, CO2 in de bodem wordt gebracht en biodiversiteit terugkomt. Een robuuste bodem dat mineralen juist vasthoudt en niet laat uitspoelen of naar de lucht jaagt. Met het implementeren van oude bodemwijsheid en door de wetten der natuur toe te laten in de moderne bedrijfsvoering kunnen onze akkers weer als natuur worden beleefd. Zonder Biologische keurmerken en Skal-eisen.

Geen groene NGO kan tegen regeneratieve landbouw zijn. En het is zeer zeker niet de bedoeling om terug te keren naar het tijdperk van Ot & Sien. Het besef moet landen dat natuur geen kostenpost is. Het is juist dé oplossing om te komen tot een gezond en gewaardeerd agrarisch bedrijf. Gezonde ecologie voor een gezonde economie.

License to produce
Boeren en tuinders hebben een positief imago bij de stille meerderheid van de Nederlandse bevolking. Dat werd duidelijk ten tijde van de demonstraties in Den Haag en wordt steeds weer bevestigd door de jaarlijks terugkerende marktonderzoekresultaten. Dat moeten we zo houden. Maar is de echte plattelandsbelangenbehartiging er nog? In de huidige politieke arena is die ver te zoeken. De BoerBurgerBeweging gaat voor een stem in de Tweede Kamer. Daar waar de finale besluiten worden genomen. De belangrijkste pijler onder deze nieuwe politieke partij is 'Een gezonde bodem'.

Het van binnenuit beïnvloeden van de regelgeving in het voordeel van de boer gaat tegenwoordig niet zonder oog te hebben voor de omgeving. Begrip voor het dorp én de (gemaakte) natuur. Want draagvlak om te mogen produceren op een stuk aarde is van cruciaal belang. En start bij bewustwording en inzicht onder gangbare telers. Het transitieproces begint bij het doorgronden van de bodem. Achter de schermen pakken gelijkgestemden met praktische kennis over regeneratieve landbouw samen.

Een groep enthousiaste experts die de black box 'bodem' met haar onzichtbare, nuttige bewoners en werkers enigszins kunnen verduidelijken. Een bundeling van professionele overtuigingskracht en praktijkrijpe oplossingen die stapsgewijs ingevoerd kunnen worden bij de gangbare telers. Alles voor een goed toekomstperspectief voor onze gepassioneerde agrariërs. Via de bodem naar een license to produce. Wie doet er mee aan de BoerBodemBeweging?

Pascal Philipsen

Pascal Philipsen is regiomanager Zuid-Nederland en bemesting specialist bij Timac Agro Nederland.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.