Nieuwe ronde, nieuwe kansen in renteswap dossier

De dag vóór Sinterklaas, 4 december, heeft de toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (‘AFM’) als een vroege ‘surprise’ voor de banken kenbaar gemaakt dat zij de herbeoordeling van de swapdossiers opnieuw moeten uitvoeren.

De banken hebben volgens de autoriteit bij de herbeoordeling het wettelijk kader onvoldoende toegepast en het klantbelang onvoldoende centraal gesteld.

Even terug in de tijd. Toen in 2012 duidelijk werd wat de gevolgen van de renteswaps waren voor onder meer het midden- en kleinebedrijf (MKB), heeft Jeroen Dijsselbloem, de minister van financiën, de banken de gelegenheid gegeven om de gemaakte fouten in de advisering te herstellen en de dossiers te laten herbeoordelen. Dit proces is nog niet in alle gevallen afgerond. De banken hebben toen beterschap beloofd en toegezegd een ‘passende’ oplossing met de betrokken klanten te treffen.

Aanvankelijk gebeurde de herbeoordeling met goedkeuring van de AFM en banken maakten daar ook gretig gebruik door in hun ‘oordeel’ daarnaar te verwijzen. Nu blijkt dat dit niet terecht is geweest. Na nieuw onderzoek heeft de AFM aangegeven dat de banken hun huiswerk over moeten doen. De autoriteit signaleerde dat een groot deel van de herbeoordelingen onjuist en onzorgvuldig is uitgevoerd en opnieuw moet worden gedaan. Hoe het nieuwe toetsingsproces eruit komt te zien, is nog niet bekend. AFM heeft aangegeven zelf ook maatregelen te hebben genomen om hun eigen toetsingsproces te verbeteren

Minister Dijsselbloem toonde zich niet bepaald gelukkig met de gang van zaken. De order die de minister gaf om de renteswaps opnieuw te herbeoordelen, heeft in de kamers van de bestuurders van de banken ongetwijfeld tot heftige reacties en boze woorden geleid. Dachten ze eindelijk dit jaar en nog wel onder de vlag van AFM van dit hoofdpijndossier af te zijn, nu moeten ze alles overdoen. Dubbele kosten en wellicht hogere vergoedingen.

Dat de herbeoordelingen opnieuw moeten worden uitgevoerd, is volkomen terecht. In veel gevallen lijkt er niet serieus te zijn gekeken of het advies wel passend was bij het profiel van de klant en of de klant de informatie wel goed heeft begrepen. Bij de herbeoordelingen bleken de banken weliswaar meer bereid te zijn om tegemoet te komen aan klachten over opslagverhogingen en ‘overhedges’, maar over de feitelijke advisering en voorlichting waren de banken minder toeschietelijk. Zelfs de wil om geschillen netjes op te lossen, bleek bij sommige banken niet aanwezig te zijn. Onder het motto ‘dit is de uitkomst van ons Expertiseteam’ en daar zult u het mee moeten doen.

Een rode lijn in de dossiers is dat de klant zich destijds door zijn ‘vertrouwde’ bankmedewerker heeft laten overtuigen dat de rente alleen maar kon stijgen. Hoe meer en hoe langer swappen, hoe beter het zou zijn. De klant werd er vaak niet op gewezen dat ook het (financieel) risico hierbij toeneemt en dat de renteswap erg nadelig kan werken bij rentedaling. Ondanks dat niemand de rente kan voorspellen en banken ook met hun eigen rentevisie vaak niet langer dan één jaar vooruit kijken, wisten zij vele klanten te overtuigen.

Waar de banken in hun eigen rentemanagement wel rekening houden met rentedaling en renterisico’s spreiden, was dit vaak niet te ontdekken in hun adviezen aan de klant. Tegenstrijdig met het klantbelang was dat de banken juist meer aan een renteswap verdienden naarmate de hoofdsom van de renteswap hoger was en de looptijd langer. Opnieuw een herbeoordeling dus, nu wel met in achtneming van het ‘wettelijk kader.’ Regels als duidelijke en niet misleidende informatie, regels over een reproduceerbaar advies, regels over een waarschuwingsplicht als de klant een onverantwoorde keuze wil maken en verdere regels.

Voor de huidige en ex-swapbezitters die inmiddels een brief of gesprek met de bank over hun herbeoordeling hebben gehad, is oplettendheid geboden. De kans is groot dat ook hun renteswap niet goed is herbeoordeeld. Een nieuwe herbeoordeling kan daarbij nieuwe mogelijkheden bieden. Vol verwachting wordt dan ook gekeken naar de nieuwe ronde waarmee het swapdossier wordt vervolgd.

Marianne Adema

Marianne Adema is advocaat bij Adema Advocatuur en Advies. Zij is gespecialiseerd in financieel recht, agrarisch recht en vastgoedrecht. Adema staat veel agrarische ondernemers bij en heeft een advies- en procespraktijk. Verder is zij juridisch adviseur bij diverse windmolenprojecten.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.