Accepteer niet klakkeloos herbeoordeling renteswap

Rabobank is eind vorige maand door de rechtbank in Den Bosch veroordeeld om ruim 1 miljoen euro terug te betalen aan een klant die zij in 2008 een renteswap had verkocht. Ook afgelopen week heeft de rechtbank in een tussenvonnis de Rabobank in het ongelijk gesteld, omdat zij tekort was geschoten in haar voorlichting. Deze uitspraken liggen in lijn met eerdere uitspraken van rechtbanken over renteswaps, waarbij banken steeds vaker op hun vingers worden getikt. Omdat de renteswap problematiek hiermee nog niet is opgelost, hierbij een update over de stand van zaken.

Hoe zat het ook alweer? In september 2014 werden de banken door minister Dijsselbloem verplicht om renteswaps die zij aan vele ondernemers hadden verkocht te (laten) herbeoordelen. Aanvankelijk hadden de banken toegezegd dat zij in ieder geval de herbeoordelingen van renteswaps van bepaalde 'kwetsbare groepen' eind 2014 hadden afgerond. Als 'kwetsbare groepen' worden beschouwd: klanten die onder bijzonder beheer vallen, klanten die een complexe swap hebben of waarbij een 'overhedge' is ontstaan (oftewel de hoofdsom van de renteswap is hoger dan de onderliggende lening). De banken bleken echter veel trager te zijn met deze herbeoordelingen.

Eind 2014 hadden de banken nog maar circa 50 procent van renteswaps van de kwetsbare groepen beoordeeld en ongeveer 15 procent van de totaal te herbeoordelen renteswaps (circa 17.000). Ook al zien ondernemers de einddatum van de renteswap tot hun vreugde snel naderen, dit doet er niet aan af dat juist de herbeoordeling ervoor bedoeld is om de klant een passende oplossing te bieden (en dus al dan niet te compenseren) als bij de advisering fouten zijn gemaakt.

In maart van dit jaar bevestigde de Autoriteit Financiële Markten (AFM) de vertraging in de herbeoordelingen die de banken moesten uitvoeren. AFM gaf aan dat ook de kwaliteit van deze herbeoordelingen te wensen overliet en dat banken verbeteringen moesten doorvoeren. AFM doet steeksproefsgewijs onderzoek naar de wijze waarop de herbeoordelingen worden gedaan en gaf aan dat per 13 februari 2015 één op de vijf dossiers niet goed genoeg was herbeoordeeld.

Heeft u ook een renteswap die wordt herbeoordeeld of is de uitkomst u al medegedeeld? Wees dan alert op de uitkomst die de bank presenteert. In veel gevallen doet de bank het voorkomen of de herbeoordeling plaatsvindt door een onafhankelijke partij en onder toezicht van de AFM en minister Dijsselbloem. Dit terwijl de herbeoordeling door de bank zelf (of door hen ingeschakelde derden) wordt uitgevoerd en de AFM slechts op steekproefbasis onderzoek doet en wel aan de hand van door de bank aangeleverde informatie.

Dit betekent dat de gepresenteerde uitkomst van de herbeoordeling niet per definitie juist en correct hoeft te zijn. Wel is het opmerkelijk dat sommige banken (nu) meer oog voor het klantbelang lijken te hebben, terwijl andere banken volharden in hun standpunt dat de gehele advisering perfect is geweest.

Op dit moment lijkt het erop dat de herbeoordelingen veelal eenzijdig en in het voordeel van de bank aan de klant wordt gepresenteerd. De banken bekijken vooral of er voldoende leningen zijn waarvoor de renteswap zou kunnen dienen, waarna de conclusie volgt dat de renteswap dus passend is. Opvallend is dat bij de herbeoordeling dan nog eens wél duidelijke informatie over renteswaps wordt verstrekt, terwijl dit in feite 'mosterd na de maaltijd is' aangezien voor velen de renteswap al bijna is afgelopen.

Bij de herbeoordeling lijken de banken nagenoeg geen aandacht te besteden aan de vraag of de klant überhaupt wel het product heeft begrepen en/of de voorlichting wel juist en volledig is geweest. Immers, in veel gevallen werd er slechts één variant van de renteswap geadviseerd en werden alternatieven, zoals een rentecap of een renteswap met een kortere looptijd of lagere hoofdsom geheel niet besproken.

Bij de herbeoordeling lijkt ook niet te worden nagegaan of en welke mate van afdekking van het renterisico van de financiering daadwerkelijk wenselijk is geweest. Dit terwijl AFM wel in haar onderzoeksrapport heeft onderschreven dat een zorgvuldige inventarisatie van klantgegevens (kennis, ervaring, doelstelling, risicobereidheid, financiële positie) noodzakelijk is, aangezien het advies van de bank hierop moet zijn gebaseerd. Ook een toets of er met het advies wel sprake was van verantwoord 'renterisicomanagement' lijkt bij de herbeoordeling geen rol te spelen, terwijl de banken zich in hun uitingen wel profileren als deskundigen bij uitstek op dit terrein.

Klanten zouden dan ook niet klakkeloos de uitkomst van de herbeoordeling moeten accepteren, zeker niet met het gemak waarmee wellicht ook destijds het swapadvies is opgevolgd.

mr. Marianne Adema
Adema advocatuur & advies

Marianne Adema

Marianne Adema is advocaat bij Adema Advocatuur en Advies. Zij is gespecialiseerd in financieel recht, agrarisch recht en vastgoedrecht. Adema staat veel agrarische ondernemers bij en heeft een advies- en procespraktijk. Verder is zij juridisch adviseur bij diverse windmolenprojecten.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.