Leuker kunnen we het niet maken, wel moeilijker

Net als de belastingaangifte staat de Gecombineerde Opgave -in de volksmond beter bekend als de meitelling- bij de meeste boeren niet bovenaan het lijstje met favoriete klussen. Met een beetje gezond verstand, een adviseur of eventueel met hulp van de helpdesk van de RVO lukte het altijd wel de percelen, gewassen en andere gegevens juist in het systeem van de overheid te krijgen. Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) gaat dit jaar echter op de schop en daarmee gaat ook het hele systeem van de Gecombineerde Opgave op zijn kop.

ICT-systemen van de overheid staan doorgaans niet bekend als de meest gebruiksvriendelijke maar de 'Mijn percelen'-module van RVO was voor de meeste boeren een goed werkbaar systeem. Je voert de beteelde oppervlakte in, het hoofdgewas, een eventuele groenbemester, akkerrand, fosfaattoestand, juiste vinkjes niet vergeten en klaar was Kees. Was Kees, want dit seizoen kunnen/moeten ook niet productieve oppervlakten worden ingevoerd. Samen met de verplichte bufferstroken en de zogeheten conditionaliteiten, goede landbouw- en milieucondities (GLMC), is het er allemaal bepaald gezegd niet eenvoudiger op geworden.

Een eerste voorteken dat het dit seizoen allemaal minder makkelijk ging verlopen, kregen we vorig jaar al met de BGT-check (Basisregistratie Grootschalige Topografie). De RVO had de perceelsgrenzen opnieuw vastgesteld en iedere landbouwer kreeg een uitnodiging deze te controleren en indien nodig fouten door te geven. Op mijn eigen landbouwbedrijf zaten daar de nodige fouten in en ik heb maar heel weinig collega's gesproken die geen fouten ontdekten in de BGT. Die fouten moesten we op tijd doorgeven, want de nieuwe grenzen vormen de basis voor de meitelling. De standaardreactie van RVO luidde echter iets in de strekking van 'teken bij de volgende Gecombineerde Opgave de juiste grenzen maar in'. Waarom dan de BGT-check?

Teeltvrije zones hebben nodige stof doen opwaaien
Dat er dit seizoen het nodige ging veranderen, was bekend. Een beetje op tijd duidelijk daarover verschaffen door het ministerie van Landbouw is niet helemaal gelukt, kunnen we op zijn zachts gezegd wel stellen. De wintertarwe en tulpen zaten bij veel boeren al in de grond, voordat goed en wel duidelijkheid kwam over de teeltvrije zones. Die teeltvrije zones die in januari stonden ingetekend in de 'Mijn percelen'-module hebben al het nodige stof doen opwaaien. In theorie is het niet heel moeilijk. De basis is een teeltvrije zone van drie meter. Neemt een dergelijke strook meer dan 4% van het perceel in, dan mag deze worden verkleind tot uiteindelijk een halve meter. Maar op de hoofdregel zijn echter veel uitzonderingen. Langs een droge sloot is de teeltvrije zone altijd een meter, langs Kaderrichtlijn Water (KRW) waterlopen is de bufferstrook vijf meter die door de 4% regel eventueel kan worden versmald en bij ecologisch kwetsbare waterlopen is de bufferstrook altijd vijf meter. Los daarvan is het activiteitenbesluit ook nog steeds van kracht.

Een praktijkvoorbeeld: Op een perceel van 100 meter breed met aan beide kanten een watervoerende sloot mag op basis van het GLB een teeltvrije zone aangehouden worden van 1 meter. Een sloot op de wendakkers laten we voor het gemak even buiten beschouwing. Is het perceel 40 meter breed dan mag de teeltvrije zone verkleind worden naar 0,5 meter. Worden er bijvoorbeeld aardappelen gepoot of uien gezaaid op dit kleine perceel, en heeft de betreffende boer een spuit met 90% driftreducerende doppen, dan moet hij de 1 meter brede teeltvrije zone uit het activiteitenbesluit aanhouden en niet de 0,5 meter uit het GLB. Geen 90% driftreductie? Dan wordt het 1,5 meter. Dat is feitelijk zoals we de afgelopen jaren gewend waren.

Bij de droge sloten wordt het gek
Gek wordt het bij droge sloten waar van 1 april tot 1 oktober geen water in staat. Daar is vanuit het Activiteitenbesluit geen teeltvrije zone nodig, maar in de nieuwe situatie een verplichte bufferzone van 1 meter nodig. De 4% regel gaat hier dan weer niet op. Stel dat het kleine perceel in het voorbeeld aan één kant een droge en aan de andere kant een watervoerende sloot heeft. Je moet dan bij tarwe langs de droge sloot 1 meter laten liggen en langs de watervoerende sloot (waar de kans op uitspoeling naar het oppervlakte water logischerwijs groter is) maar 0,5 meter.

Kortom; de regels zijn er niet logischer en al helemaal niet eenvoudiger op geworden. Het vreet tijd om alles uit te zoeken en terug te rekenen naar je eigen bedrijf. Maar als je er goed voor gaat zitten, is het voor een groot deel te doen. Het wordt pas echt lastig als je het in wil tekenen bij RVO. Geheel naar deze tijd heeft de RVO de site volgeplempt met filmpjes en infographics over hoe je bijvoorbeeld bufferstroken en landschapselementen moet intekenen. Aanwijzen op welk knopje je moet klikken lukt in de filmpjes maar, daar houdt het ook wel op. Waar de grenzen van de BGT niet kloppen, kan je wel een nieuwe grens maken. Maar probeer daar dan maar weer eens de juiste bufferstrook er langs te krijgen. Om nog maar te zwijgen van het intekenen van landschapselementen met de juiste gewascode. En wat doe je als zowel een watervoerende sloot als droge sloot op de kaart staat of als greppels in een wei als sloten zijn ingetekend?

Kleine aanpassing van zilver naar goud
Niet verwonderlijk dat een deel van de boeren het allemaal maar even afwacht. Anderen zijn er wel mee aan het puzzelen geslagen, maar ik hoor van veel collega's dat je er niet uitkomt zonder telefonische hulp van RVO. Dat is ook mijn ervaring overigens. De medewerkers van RVO zijn over het algemeen vriendelijk en proberen zo goed en zo kwaad als het gaat te helpen. Ze hebben ook niet op alles een pasklaar antwoord en door vragen van boeren komen ook losse eindjes in de richtlijnen naar voren waar nog beleid voor moet worden gemaakt.

Nu is de deadline voor het invullen van de meitelling nog een paar maanden weg. Maar een juist ingevulde 'Mijn percelen' is wel nodig om een simulatie op bedrijfsniveau met het nieuwe GLB te doen. Dat is namelijk de eerste stap, schrijft RVO op de site. Met een kleine aanpassingen is het wellicht mogelijk om toch in aanmerking te komen voor de hectarepremie of om van zilver naar goud te gaan. Het pas laat beschikbaar komen van de simulatietool - met als ik het goed begrepen hebben nu nog niet alle functionaliteiten - is weer een ander verhaal. Als je als boer nog wijzigingen in het bouwplan moet/wil doen voor het GLB dringt de tijd.

Administratieve rompslomp tot een minimum beperken
Vorig jaar was het doembeeld op het ministerie dat door de vele regels en een lagere vergoeding vergeleken met het oude GLB een deel van de boeren af ging haken voor deelname aan het GLB. Als dat gebeurde, verloor het ministerie een belangrijk instrument om de sector te kunnen sturen. Dat heb ik verschillende keren voorbij horen komen bij RVO. Dan denk je toch dat op het ministerie alles-op-alles wordt gezet om de randvoorwaarden zo eenvoudig mogelijk te houden. En de administratieve rompslomp tot een minimum te beperken om de drempel aan die kant zo laag mogelijk te houden voor ondernemers. Maar misschien is dat te simpel gedacht. Waar de belastingdienst jaren de slogan gebruikte 'leuker kunnen we het niet maken, wel makkelijker' mag RVO de slogan adopteren: 'Leuker kunnen we het niet maken, wel moeilijker'.

Jurphaas Lugtenburg

Jurphaas Lugtenburg is redacteur bij Boerenbusiness en focust zich vooral op de akkerbouwsectoren en de voer- en energiemarkt. Ook heeft Jurphaas zelf een klein akkerbouwbedrijf op Voorne-Putten (Zuid-Holland).

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.